ახალციხის ისტორიული აბანოების რეაბილიტაცია, რომელიც 2016 წელს იყო დაგეგმილი, ამ დრომდე არ ჩატარებულა. სპეციალისტები ამბობენ, რომ კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლს შველა სჭირდება. როდის დაიწყება ნახევრად დანგრეული აბანოების რეაბილიტაცია - ეს ნაწილობრივ თურქულ მხარეზეა დამოკიდებული.

ახალციხეში, რაბათის დასახლებაში მდებარე აბანო, პირვანდელ სახეს დღითი დღე კარგავს. წლების განმავლობაში მიწით ივსებოდა აუზები და იშლებოდა გუმბათი. „25-30 წლის წინ გუმბათები უფრო კარგად იყო შემორჩენილი. წლების განმავლობაში გაიძარცვა მოზაიკა, მარმარილო, რითაც მოპირკეთებული იყო. ეს ძეგლი უნდა აღდგეს, გადარჩეს და შესაძლოა გამოყენებულ იქნას არა მხოლოდ საექსკურსიოდ, არამედ შესაძლოა მოეწყოს გამოფენები, როგორც გალერეა“, - აცხადებს ისტორიკოსი ცირა მესხიშვილი.


აბანოს გუმბათი

კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი თურქ სპეციალისტებს ელის. პროცესში მათი ჩართვის სანაცვლოდ, ქართველ სპეციალისტებს ოშკის რესტავრაციაში მონწილეობის საშუალება მიეცემათ.
"როცა ზიარი კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების ნუსხა განისაზღვრა, ჩვენს მიერ შეთავაზებულ ოსმალური ძეგლების ჩამონათვალში იყო ახალციხის და აწყურის აბანოები. თურქულმა მხარემ გამოთქვა მოსაზრება, რომ პროცესში მომხდარიყო მათი სპეციალისტების ჩართვა, საპროექტო დოკუმენტაციის განხილვა, შეჯერება და რეაბილიტაციის მათივე ჩართულობით განხორციელება. აბანოების პროექტის საპირწონედ დგას ჩვენთვის ძალზე მნიშვნელოვანი საკითხი - ოშკის რეაბილიტაცია", - ამბობს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს პრესსამსახურის უფროსი ბექა ბარამიძე.

სააგენტოში ამბობენ, რომ ქართულ მხარეს აბანოების რესტავრაციის პროექტი მზად აქვს. პროექტიც და აბანოებიც თურქმა სპეციალისტებმა 2018 წელს შეისწავლეს. ისინი საქართველოში კიდევ ერთხელ გაზაფხულზე ჩამოვლენ, რა დროსაც კალენდარული გეგმა გაიწერება. "შედგება სამოქმედო პროგრამა, რომელიც სახელმწიფოების შეთანხმების საფუძველზე, ვალდებულების სახით გვექნება. ჯერჯერობით თურქი სპეციალისტების მხრიდან რეკომენდაციებსა და შენიშვნებზე საუბარი არ ყოფილა", - ამბობენ სააგენტოში.

ძეგლის რესტავრაციაზე საუბარი, რაბათის კომპლექსის მშენებლობის შემდეგ, 2015 წელს დაიწყო. მაშინ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს დირექტორის მოადგილე „მეცხრე არხთან“ აცხადებდა, რომ ისტორიულ აბანოებს პირვანდელი სახე დაუბრუნდებოდა. პაატა გაფრინდაშვილის თქმით, პროექტი ნაწილობრივ მზად იყო და მისი რესტავრაცია მას შემდეგ დაიწყებოდა, როცა ადგილობრივი ხელისუფლება ძეგლს გაწმენდდა.

„პროექტი სავარაუდოდ, 2016 წელს დასრულდება. როგორც კი გვეცოდინება ბიუჯეტი, მერე ვიზრუნებთ ფიზიკურ სამუშაოებზე. სააგენტოს უახლოეს გეგმებში გაწერილია, რომ ეს უნდა განხორციელდეს და მზად ვართ, რომ ეს სამუშაოები ჩავატაროთ“, - ჯერ კიდევ 2015 წელს განაცხადა სააგენტოს დირექტორის მოადგილემ პაატა გაფრინდაშვილმა.

რაბათში, აღმოსავლური ტიპის აბანო სარეაბილიტაციოდ სამი წლის წინ მოამზადეს. 2016 წლის იანვარში, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის გაწმენდით სამუშაოებზე, ახალციხის მერიამ ტენდერი გამოაცხადა. 34 000 ლარი ადგილობრივი ბიუჯეტიდან გამოიყო. ეს თანხა მიწით ამოვსებული მამაკაცთა და ქალთა აუზებისა და ოთახების გასუფთავებას მოხმარდა.


გაწმენდითი სამუშაოები

„შემდეგ ეტაპს კულტურული მემკვიდრეობის სააგენტო ჩაატარებს და მივიყვანთ ბოლომდე აბანოების რეაბილიტაციის საქმეს", - ამბობდნენ გაწმენდითი სამუშაოების დასრულების შემდეგ ახალციხის მერიაში.

აღმოსავლური ტიპის აბანოები მცირე და დიდი ზომის ოთხებისგან შედგებოდა და თითოეულ მათგანს თავისი დანიშნულება ჰქონდა. აქ ქალებისთვის ცალკე ოთახები იყო გამოყოფილი, მამაკაცებისთვის კი სპეციალური აუზები იყო მოწყობილი. ისტორიკოსების თქმით, ნაგებობა, რომელიც მე–17–მე–18 საუკუნეებს განეკუთვნება, თავისი სტრუქტურით უნიკალურია.
„ტერიტორია შეუსწავლელია. აქ არქეოლოგის ნიჩაბი არასდროს მოხვედრია“, - განაცხადა არქეოლოგმა ჯუმბერ ჩოხელმა, რომლის მეთვალყურეობის ქვეშ მოხდა გაწმენდითი სამუშაოების ჩატარება.

„თავისი საინჟინრო-ტექნიკური გადაწყვეტის მიხედვით, ძალიან წააგავს ბერძნულ-რომაულ აბანოებს. ნაგებობა იატაკის ქვეშიდან, ორთქლით თბებოდა. მისი სივრცე ადამიანს გააკვირვებს, რადგან 8-10 მეტრი სიმაღლისაა. კომპლექსის გადარჩენა როგორც ისტორიული ძეგლის, ძალიან კარგია, მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანია, დღევანდელმა ინჟინრებმა აქედან ისწავლონ, როგორ ახერხებდნენ ამხელა შენობაში სითბოს შენარჩუნებას“, - აცხადებს ისტორიკოსი რეზო ანდღულაძე.



აღმოსავლური ტიპის აბანოები, სამცხე–ჯავახეთში, რაბათის გარდა აწყურშიც მდებარეობს, თუმცა ის გაცილებით პატარა ზომისაა. თურქეთთან ზიარი ძეგლების ნუსხაში აღნიშნული აბანოც მოხვდა, რის საფუძველზეც აწყურის აბანოების რესტავრაციაში თურქი სპეციალისტები ჩაერთვებიან.