Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը, ի դեմս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, շարունակում է ժողովրդի մոտ արդարանալ Արցախում կրած ջախջախիչ պարտության համար։ Սակայն ղեկավարության փաստարկները մեծ կասկածներ ու նոր հարցեր են առաջացնում։

«Թավշյա հեղափոխական» Նիկոլ Փաշինյանը սկսում էր իր ճանապարհը դեպի իշխանության գագաթնակետ՝ հենվելով ժողովրդի վրա, իսկ ավելի ուշ, դառնալով վարչապետ, այդպես էլ չազատվեց այդ կախվածությունից, ինչը ղարաբաղյան պատերազմի օրերին չար կատակ խաղաց նրա հետ։

Հեղափոխության բոցավառ հռետոր

Կուբայի հեղափոխության առաջնորդ Ֆիդել Կասրոն հիանալի հռետոր էր, կարող էր ժամեր շարունակ պահել բազմահազար ամբոխի ուշադրությունը։ Ու անծայրածիր մարդկանց զանգվածն ամեն անգամ ծափահարում էր նրան։ Կոմանդանտեի ամենաերկար ելույթը եղել է 1986 թվականին Կուբայի կոմունիստական կուսակցության համագումարի ժամանակ։ Այդ ելույթն ավելի քան 7 ժամ է տևել ու ներառվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում։

Եվս մեկ հիանալի հռետոր էր վենեսուելացի հեղափոխական Ուգո Չավեսը։ Նա իր ելույթներն իսկական ներկայացումների էր վերածում։ Խոսում էր առանց կարդալու ու լարվածության մեջ էր պահում լսարանը։ Գյուղացի «ինդեոսը», որը գործնականում նախագահ դառնալու հնարավորություն չուներ, դարձավ Վենեսուելայի հերոսը, որը մարտահրավեր նետեց Չարին։

Հայաստանի «թավշյա հեղափոխության» առաջնորդը նմանակելու հիանալի օրինակներ ուներ (թեև շատերի կարծիքով՝ հեղափոխական 2 առաջնորդներն էլ վերջում բռնապետ դարձան)։ Նիկոլ Փաշինյանը յուրացրել է զանգվածների կառավարման բոլոր մեխանիզմները՝ գործելով «եղիր պարզ, ու մարդիկ կձգվեն դեպի քեզ» սկզբունքով։

Երկար տարիների ընթացքում առաջին անգամ Հայաստանի գերագույն իշխանությանը ձգտող քաղաքական գործիչը սկսեց խոսել սովորական մարդկանց հետ, իսկ մարդիկ դրան հետ էին վարժվել։ Նա երկար էր խոսում, խոսում էր գրեթե ամեն ինչի մասին։ Նա դիմում էր անմիջապես ժողովրդին որպես հավասարը հավասարի, խոսում էր նրանց կարիքների ու հոգսերի մասին, ամեն րոպե ընդգծելով, որ ինքն էլ նրանցից մեկն է, որ ժողովրդից է ու ժողովրդի կողմից։ Ու մարդիկ ձգվեցին դեպի նա։

Սակայն իշխանության գալուց հետո Փաշինյանն այդպես էլ չկարողացավ դուրս գալ ընդդիմադիրի կերպարից, շարունակեց «հեղափոխականություն» անել ու պայքարել ընդդիմադիրների դեմ՝ արդեն երկրի վարչապետի պաշտոնում։

Ձայն բազմաց, ձայն Աստծո՞

Պարտվելով Արցախի համար մարտում՝ Փաշինյանն ասաց, որ պատրաստ է իր վրա վերցնել պատասխանատվությունը։ Սակայն իրականում նա ամեն անգամ փորձում է մեղքը բարդել ուրիշների՝ նախկին իշխանությունների, բանակի, ժողովրդի վրա։

Դեկտեմբերի 5-ին՝ հերթական «լայվի» ժամանակ, պատասխանելով նախկին իշխանության մեղադրանքներին, Փաշինյանը սկսեց պնդել, որ 2016 թվականի ապրիլին Հայաստանի այն ժամանակվա իշխանությանը հաջողվեց կանգնեցնել պատերազմը միայն տարածքները հանձնելու բանավոր խոստումի շնորհիվ։ Այս պատերազմի ընթացքում, Փաշինյանի խոսքով, նրանից պահանջեցին տալ իր համաձայնությունը փաստաթուղթ ստորագրելով։

Մենք նույնիսկ չենք դիտարկի այն տարբերակը, որ հնարավոր է՝ վարչապետը կեղծավորություն է անում։ Ասենք թե դա ճշմարտություն է։ Այդ ժամանակ սովորական քաղաքացին, ինչպես այս տողերի հեղինակն է, կարող է հարց տալ՝ ինչն էր խանգարում Փաշինյանին, որը դեռ 2018 թվականի մայիսին էր իշխանության եկել, հրապարակայնորեն հայտարարել «նախկինների» նման դավադիր խոստումների մասին։ Ի՞նչն էր խանգարում անել դա 2020 թվականին․ կամ Արցախում մարտական գործողություններից առաջ կամ գոնե առաջին օրերին։

Ի՞նչ է ստացվում։ Հայաստանին արդեն վաղուց, մեղմ ասած, «պատին են դեմ տվել», փաստացի ստիպելով հանձնել 7 շրջանները, իսկ մենք իմանում ենք այդ մասին ոչ միայն «անվտանգության գոտին», այլև Հադրութն ու Շուշին հանձնելուց հետո․․․

Պարադոքսալ իրավիճակ է ստեղծվում․ երկուսուկես տարի վարչապետն ինչի մասին ասես չէր խոսում ժողովրդի հետ, սակայն այդպես էլ ամենակարևորի մասին խոսելու ժամանակ չգտա՞վ։

Մեկ ուրիշ անգամ, արդարանալով, որ չկարողացավ խուսափել աղետից, Փաշինյանը մեղադրեց մեզ, որ դեռ Արցախում մարտական գործողությունների ժամանակ խոսեց «ցավոտ զիջումների» մասին, սակայն ժողովուրդը դա չափազանց բացասական ընդունեց, ու նա ստիպված շարունակեց պատերազմը։

Զարմանալի բան է։ Ժողովուրդն իր համար առաջնորդ էր ընտրում, հուսալով, որ նա խելք ու կամք կունենա՝ քաղաքացիների շահերից բխող ու ի բարօրություն Հայաստանի որոշումներ կայացնելու համար։ Փաշինյանն իր հայտարարությամբ փաստացի խոստովանեց, որ ինքը առաջնորդ չէ, ով ժողովրդին տանում է իր հետևից, այլ ենթարկվող է, որը պատրաստ է հնազանդվել իր ընտրազանգվածին։

Ի դեպ, կանոնավոր զորամասերի բավական քանակ Արցախ չուղարկելով, նա վախենում էր հենց նույն ընտրազանգվածից՝ լացող մայրերից ու բարկացած հայրերից, որոնք կպահանջեն վերադարձնել իրենց որդիներին։ Սակայն պարտվելով, նա միևնույնն է՝ տեսավ վշտահար ծնողների արցունքներն ու ցասումը։

Բազմության ձայնը միշտ չէ, որ Աստծո ձայնն է։ Ու դեռ երեկ գովաբանող ամբոխն այսօր բղավում է «Խաչիր նրան»։ Այդպես է եղել, այդպես է ու այդպես է լինելու։

Ո՞վ է մեղավոր ու ի՞նչ անել

«Ե՞ս եմ մեղավոր։ Ե՞ս եմ ռազմաճակատում մարտ ղեկավարել»,- այսպես է Փաշինյանն արձագանքել պարտվելու մեղադրանքներին։

Եթե Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի ԶՈւ գերագույն գլխավոր հրամանատարն է, ուրեմն այո՝ Նիկոլ Փաշինյանն է մեղավոր, ու էլ ոչ ոք։ Եթե Արցախում մարտական գործողությունների ամբողջական դադարեցման մասին եռակողմ հայտարարության տակ Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրությունն է, ապա այո, որքան էլ տխուր լինի, Նիկոլ Փաշինյանն է մեղավոր, ուրիշ ոչ ոք։

Իսկ ուղիղ եթերում այդ տարօրինակ հարցը հնչեցնողը կա՛մ Նիկոլ Փաշինյանը չէ, կա՛մ ՀՀ ԶՈւ գերագույն Գլխավոր հրամանատարը չէ։

Այո, Փաշինյանն ամենևին Նապոլեոնը չէ, որն անձամբ էր զորքը հարձակման տանում ու տեսնելով փախչող նորեկներին՝ մտնում էր նրանց շարքերն ու բացականչում. «Դուք փախչում եք, իսկ ես կանգնած եմ», որից հետո հին գվարդիան իր գեներալի հետևից նետվում էր հակառակորդի զորքի ամենախիտ հատվածը։ Մեծն Բոնապարտը գրավեց գրեթե ամբողջ Եվրոպան, բայց պարտվելով Վաթեռլոոյի ճակատամարտում, ընդունեց դա ու վերջնականապես հրաժարվեց գահից։

Հնարավոր է, որ նման համեմատությունները մեզ տանում են շատ հեռուն՝ ամպերից էլ վեր, այդ պատճառով երկիր վերադառնանք։ Նայեք թեկուզ ֆուտբոլային մարզիչներին, որոնք ամեն խաղում պաշտպանում են իրենց թիմի պատիվը։ Ջախջախիչ պարտությունից հետո իրեն հարգող մարզիչն ամեն ինչում չի մեղադրում ֆուտբոլիստներին, օգնականներին, հակառակորդի թիմին, հանդիսատեսին, եղանակային պայմանները։

Իրեն հարգող մարզիչը պարտությունից հետո պարզապես հեռանում է։