«Բարությունից չպետք է հրաժարվես»
«Թռչող տորպեդո»,- տղամարդն, ում ճանաչում են այս կոչումով, հունիսին հայտնվեց «Իմեդի» կլինիկայում: 86-ամյա Կոբա Ծաքաձեն Բակուրիանիից հետազոտությունների համար չի եկել: Լեռնադահուկային սպորտում Խորհրդային Միության վեցակի չեմպիոնը որոշեց, այս հասակում էլ օրինակ ծառայել մյուսների համար և կորոնավիրուսի դեմ պատվաստվեց Ախալցիխեում: Եւ հենց այն կլինիկայում, որտեղ մահացավ 28-ամյա բուժքույրը, պատվաստումից հետո, հավանաբար, առաջացող անաֆիլակտիկ շոկի պատճառով: Տարբեր առաջնություններում և մրցույթներում 54-անգամ հաղթանակ նշած մարզիկը հասարակությանը ակնարկեց, որ էլ ավելի շատ պետք է վստահեն պատվաստանյութին և բժշկական անձնակազմին: Կոբա Ծաքաձեն պատվասսման մասին ունի հստակ ձևակերպած կարծիք:
«Պետք է աջակցես բժիշկների որոշմանը... Պատվաստումն անհրաժեշտ է, որպեսզի դու էլ առողջ լինես, ուրիշն էլ»:
Մարզիկը հիշում է, որ պատանեկան տարիներին պատվաստվել էր խոլերայի դեմ: Բնակչության վերաբերմունքն իմունիզացիայի նկատմամբ բաժանվեց երկու տարի առաջ: Կոբա akակաձեն այն ժամանակ և հիմա կարծում է, որ «երբ ուրիշները լավություն են անում, չպետք է հրաժարվես»:
Բարությունից իրեն չի զրկել և լեգենդար սպորտսմենի նման, հասարակությանը շարժառիթ տալու համար, Ախալցիխեում պատվաստվեց նաև ՄԱԿ-ի մանկական ֆոնդի (UNICEF) ներկայացուցիչը Վրաստանում: Սամցխե-Ջավախքում պատվաստման դեռ ցածր ակտիվություն է, այդ իսկ պատճառով Ղասան Խալիլը, պատվաստումից երկու օր առաջ, Սամցխե-Ջավախքում հանդիպում էր կրոնական առաջնորդներին և բժիշկներին: Նա հորդորում էր պատվաստվել բոլորին:
Լիբանանցի երեխաների իրավապշտպանը, մինչ Վրաստան գալը, զբաղեցնում էր ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի երեխաների հիմնադրամի Միջին Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածաշրջանային գրասենյակի գլխավոր խորհրդականի պաշտոնը: Ղասան Խալիլը կարծում է, որ առանց պատաստման՝ «Երեխաների և երիտասարդների համար նորմալ պայմաններ ստեղծել չենք կարող»:
Վրաստանի հարավում բնակվող հասարակությանը շեշտում է, որ գլխավորը լիազորված պատվաստանյութն է, այլ ոչ թե արտադրողը ընկերությունը:
«Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից լիազորված և և պետության կողմից թույլատրված բոլոր պատվաստանյութերը մեզ համար ընդունելի են: Ես էլ, լինելով շարքային քաղաքացի, պատվաստվեցի պետական ծրագրի շրջանակներում, քանի որ դա միակ միջոցն է համաճարակը հաղթահարելու, բոլոր հաստատությունները բացելու և նախկին կյանքով ապրելու համար», - բացատրեց Վրաստանում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցիչը:
Ավետարանական-բապտիստական եկեղեցու եպիսկոպոսը ընտանիքի հետ ժամանել է Վրաստան և պատվաստվել Ախալցիխեում: Ռուսուդան Գոցիրիձեն չէր վախենում պատվաստվել այնտեղ, որտեղ պատվաստման արդյունքում մահացավ Մեգի Բաքրաձեն:
«Այն, ինչ տեղի է ունեցել երիտասարդ բուժքրոջ դեպքում, երբեք չեմ առնչել պատվաստումների խնդրի հետ: Երբ գրանցվեցի Ախալցիխեում, շատ ուշ կապեցի այս փաստը իմ պատվաստման վայրի հետ: Ընտանիքի անդամներից ոչ մեկը ոչ մի փուլում վախ չի զգացել»:
Ըստ Ռուսուդան Գոցիրիձեի, բուժքրոջ ողբերգությունը Հարավային Վրաստանի բժշկական անձնակազմին ավելի ուշադիր ու հոգատար է դարձրել: Մի կողմից, մարդկային հարաբերությունները, իսկ մյուս կողմից, ստացած «դառը դասը», նրանց առանձնահատուկ են դարձնում:
«Ախալցխացիներին կասեի, որ բաց չթողնեն նման ջերմ, ուշադիր և լավ միջավայրում պատվաստվելու հնարավորությունը, որտեղ բոլոր փուլերում շատ լավ հսկվող և ուշադիր մթնոլորտ է, սա ասում եմ ոչ միայն ախալցխացիներին, այլ բոլոր նրանց, ում հանդիպում եմ: Ես պատվաստանյութերի շատ մեծ պրոպագանդիստ եմ դարձել, քանի որ այս բարդ համաճարակային իրավիճակից իրականում այլ ելք չեմ տեսնում: Եթե մենք ուզում ենք որևէ ոլորտ վերադառնա նորմալ վիճակին ՝ տնտեսությունը, կրթության ռիթմը, կյանքը - այլընտրանք չկա»:
Եպիսկոպոսն ու կանանց իրավունքների պաշտպանը համաճարակից հետո մարդկային հարաբերությունների վերաբերյալ ձեռք է բերել այլ տեսակետ: Ենթադրում է, որ իմունիզացիայի գործընթացը բացահայտեց շատ անբարենպաստ գործոններ: Երկու մասի բաժանված հասարակությունը ցանկացած կարևոր, թե աննշան հարցի շուրջ կարող է միմյանց դեմ առճակատվել:
«Պատվաստումների նկատմամբ վերաբերմունքը մեզ շատ է տարանջատել միմյանցից: Ես էլ իմ արձագանքն ունեմ այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր չեն ուզում պատվաստվել, միշտ փորձում եմ ցույց տալ այս մարդկանց պատվաստման անհրաժեշտությունը: Ինչպես նաև այն, թե ինչ անհրաժեշտության առջև ենք կանգնել այսօր և ինչ է փոխել պատվաստանյութի առկայությունն ընդհանրապես: Համաճարակը փոխեց մեզ այն առումով էլ, որ միմյանցից տարանջատման ևս մեկ հնարավորություն առաջացավ: Իմ ընկերը կատակում է, պատվաստանյութի շնորհիվ կիմանաս թե հասակը, թե քաղաքական կողմնորոշումը: Բացի այդ, կարող ես անգամ թաղամասն իմանալ, թե որտեղ է նա ապրում»:
Պատվաստումների մեկնարկից մինչ հունիսի 20-ը Ախալցիխեի երկու կլինիկաներում պատվաստվել է 734 մարդ: Պատվաստողների թվում տեղացիների քանակը կեսից պակաս է:
«Պատվաստվել ցանկացողները հիմնականում Թբիլիսիից և այլ տարածաշրջաններից են գրանցվում, գալիս և մեզ մոտ են պատվաստվում: Չնայած, պատվաստման գործընթացում վերջին ժամանակաշրջանում ներգրավվեցին նաև ախալցխացիները»,- բացատրում է Ախալցիխեի հանրային առողջապահության կենտրոնում:
Հունիսի 20-ի դրությամբ Ախալցիխեի մունիցիպալիտետում ամենաշատը 350 մարդ պատվաստվել է չինական «Sinopharm» ընկերության կողմից արտադրված պատվաստանյութով: Աղյուսակում հաջորդը կրկին չինական «Սինովակ» պատվաստանյութն է, որով պատվասվել է 212 քաղաքացի, իսկ ամենաքիչը, «Օքսֆորդ-Աստրազենեկա» բրիտանա-շվեդական ընկերության արտադրանքով պատվաստվել է 172 մարդ: Կոբա Ծաքաձեն, Ղասան Խալիլը և Ռուսուդան Գոցիրիձեն միաձայն ասում են, որ կարևորը պատվաստվելն է, իսկ արտադրությունը նշանակություն չունի: Նրանք հուսով են, որ գոնե մի փոքր կարողացան օգնել տեղացիներին հաղթահարել իրենց վախերը:
«Պետք է աջակցես բժիշկների որոշմանը... Պատվաստումն անհրաժեշտ է, որպեսզի դու էլ առողջ լինես, ուրիշն էլ»:
Մարզիկը հիշում է, որ պատանեկան տարիներին պատվաստվել էր խոլերայի դեմ: Բնակչության վերաբերմունքն իմունիզացիայի նկատմամբ բաժանվեց երկու տարի առաջ: Կոբա akակաձեն այն ժամանակ և հիմա կարծում է, որ «երբ ուրիշները լավություն են անում, չպետք է հրաժարվես»:
Բարությունից իրեն չի զրկել և լեգենդար սպորտսմենի նման, հասարակությանը շարժառիթ տալու համար, Ախալցիխեում պատվաստվեց նաև ՄԱԿ-ի մանկական ֆոնդի (UNICEF) ներկայացուցիչը Վրաստանում: Սամցխե-Ջավախքում պատվաստման դեռ ցածր ակտիվություն է, այդ իսկ պատճառով Ղասան Խալիլը, պատվաստումից երկու օր առաջ, Սամցխե-Ջավախքում հանդիպում էր կրոնական առաջնորդներին և բժիշկներին: Նա հորդորում էր պատվաստվել բոլորին:
Լիբանանցի երեխաների իրավապշտպանը, մինչ Վրաստան գալը, զբաղեցնում էր ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի երեխաների հիմնադրամի Միջին Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածաշրջանային գրասենյակի գլխավոր խորհրդականի պաշտոնը: Ղասան Խալիլը կարծում է, որ առանց պատաստման՝ «Երեխաների և երիտասարդների համար նորմալ պայմաններ ստեղծել չենք կարող»:
Վրաստանի հարավում բնակվող հասարակությանը շեշտում է, որ գլխավորը լիազորված պատվաստանյութն է, այլ ոչ թե արտադրողը ընկերությունը:
«Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից լիազորված և և պետության կողմից թույլատրված բոլոր պատվաստանյութերը մեզ համար ընդունելի են: Ես էլ, լինելով շարքային քաղաքացի, պատվաստվեցի պետական ծրագրի շրջանակներում, քանի որ դա միակ միջոցն է համաճարակը հաղթահարելու, բոլոր հաստատությունները բացելու և նախկին կյանքով ապրելու համար», - բացատրեց Վրաստանում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցիչը:
Ավետարանական-բապտիստական եկեղեցու եպիսկոպոսը ընտանիքի հետ ժամանել է Վրաստան և պատվաստվել Ախալցիխեում: Ռուսուդան Գոցիրիձեն չէր վախենում պատվաստվել այնտեղ, որտեղ պատվաստման արդյունքում մահացավ Մեգի Բաքրաձեն:
«Այն, ինչ տեղի է ունեցել երիտասարդ բուժքրոջ դեպքում, երբեք չեմ առնչել պատվաստումների խնդրի հետ: Երբ գրանցվեցի Ախալցիխեում, շատ ուշ կապեցի այս փաստը իմ պատվաստման վայրի հետ: Ընտանիքի անդամներից ոչ մեկը ոչ մի փուլում վախ չի զգացել»:
Ըստ Ռուսուդան Գոցիրիձեի, բուժքրոջ ողբերգությունը Հարավային Վրաստանի բժշկական անձնակազմին ավելի ուշադիր ու հոգատար է դարձրել: Մի կողմից, մարդկային հարաբերությունները, իսկ մյուս կողմից, ստացած «դառը դասը», նրանց առանձնահատուկ են դարձնում:
«Ախալցխացիներին կասեի, որ բաց չթողնեն նման ջերմ, ուշադիր և լավ միջավայրում պատվաստվելու հնարավորությունը, որտեղ բոլոր փուլերում շատ լավ հսկվող և ուշադիր մթնոլորտ է, սա ասում եմ ոչ միայն ախալցխացիներին, այլ բոլոր նրանց, ում հանդիպում եմ: Ես պատվաստանյութերի շատ մեծ պրոպագանդիստ եմ դարձել, քանի որ այս բարդ համաճարակային իրավիճակից իրականում այլ ելք չեմ տեսնում: Եթե մենք ուզում ենք որևէ ոլորտ վերադառնա նորմալ վիճակին ՝ տնտեսությունը, կրթության ռիթմը, կյանքը - այլընտրանք չկա»:
Եպիսկոպոսն ու կանանց իրավունքների պաշտպանը համաճարակից հետո մարդկային հարաբերությունների վերաբերյալ ձեռք է բերել այլ տեսակետ: Ենթադրում է, որ իմունիզացիայի գործընթացը բացահայտեց շատ անբարենպաստ գործոններ: Երկու մասի բաժանված հասարակությունը ցանկացած կարևոր, թե աննշան հարցի շուրջ կարող է միմյանց դեմ առճակատվել:
«Պատվաստումների նկատմամբ վերաբերմունքը մեզ շատ է տարանջատել միմյանցից: Ես էլ իմ արձագանքն ունեմ այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր չեն ուզում պատվաստվել, միշտ փորձում եմ ցույց տալ այս մարդկանց պատվաստման անհրաժեշտությունը: Ինչպես նաև այն, թե ինչ անհրաժեշտության առջև ենք կանգնել այսօր և ինչ է փոխել պատվաստանյութի առկայությունն ընդհանրապես: Համաճարակը փոխեց մեզ այն առումով էլ, որ միմյանցից տարանջատման ևս մեկ հնարավորություն առաջացավ: Իմ ընկերը կատակում է, պատվաստանյութի շնորհիվ կիմանաս թե հասակը, թե քաղաքական կողմնորոշումը: Բացի այդ, կարող ես անգամ թաղամասն իմանալ, թե որտեղ է նա ապրում»:
Պատվաստումների մեկնարկից մինչ հունիսի 20-ը Ախալցիխեի երկու կլինիկաներում պատվաստվել է 734 մարդ: Պատվաստողների թվում տեղացիների քանակը կեսից պակաս է:«Պատվաստվել ցանկացողները հիմնականում Թբիլիսիից և այլ տարածաշրջաններից են գրանցվում, գալիս և մեզ մոտ են պատվաստվում: Չնայած, պատվաստման գործընթացում վերջին ժամանակաշրջանում ներգրավվեցին նաև ախալցխացիները»,- բացատրում է Ախալցիխեի հանրային առողջապահության կենտրոնում:
Հունիսի 20-ի դրությամբ Ախալցիխեի մունիցիպալիտետում ամենաշատը 350 մարդ պատվաստվել է չինական «Sinopharm» ընկերության կողմից արտադրված պատվաստանյութով: Աղյուսակում հաջորդը կրկին չինական «Սինովակ» պատվաստանյութն է, որով պատվասվել է 212 քաղաքացի, իսկ ամենաքիչը, «Օքսֆորդ-Աստրազենեկա» բրիտանա-շվեդական ընկերության արտադրանքով պատվաստվել է 172 մարդ: Կոբա Ծաքաձեն, Ղասան Խալիլը և Ռուսուդան Գոցիրիձեն միաձայն ասում են, որ կարևորը պատվաստվելն է, իսկ արտադրությունը նշանակություն չունի: Նրանք հուսով են, որ գոնե մի փոքր կարողացան օգնել տեղացիներին հաղթահարել իրենց վախերը:
