Տարբեր դավանանքի ու կրոնի հոգևոր անձինք պատվաստման ընտրության առաջ
Վրաստանում պատվաստուման գործընթացի ակտիվացումը չխթանեցին ոչ խրախուսական վիճակախաղը, ոչ էլ բազմաթիվ հորդորները: Իմունիզացման ցուցանիշները զգալիորեն նվազել են Սամցխե-Ջավախքում, որտեղ օրական միջինը 100 մարդ է պատվաստվում: Համաճարակաբանները հասարակության մեջ մեծ վստահություն վայելող հոգեւորականներից բազմիցս խնդրել են պատվաստման գործընթացում ցուցաբերել իրենց աջակցությունը: Կրոնական ներկայացուցիչներից ոմանք առանց այն էլ մշտապես հորդորում էին բնակիչների կատարել պատվաստում, իսկ մյուս մասն ասում է, որ չի կարող միջամտել: Ո՞վ է պատվաստվել և ո՞վ չի պատվաստվել Սամցխե-Ջավախքում, չորս կրոնների ներկայացուցիչներից:
Իմ հավատավորների 60-70% պատվաստված է,- ասում է Ճելայի մզկիթի առաջնորդը: Ջամբուլ Աբուլաձեն այս ցուցանիշով հպարտանում և պատմում է, որ հաճախ մարդկան պատվաստելու համար գյուղից քաղաք տանում է նա, իր սեփական մեքենայով: Իր մզկիթ են հաճախում Ճելայի, Ճեճլայի և Սաիրմեի բնակիչները: Նման որոշում կայացնելիս քաղաքացիները հիմնականում լսում են բժիշկներին ու հոգևորականներին, ուստի նա չի խուսափում պատվաստումների բացահայտ կոչերից։ Մահմեդականների հոգևոր առաջնորդը ամեն ուրբաթ մզկիթում քարոզի ժամանակ խոսում է երկրի գլխավոր մարտահրավերի մասին։
«Չնայած նրան, որ անհատը որոշում պետք է կայացնի ինքնուրույն, բայց եթե գնահատենք գնահատենք այն ռիսկերն ու «կորուստները», որն ունի կորոնավիրուսը, ես ինձ իրավունք եմ տալիս կոչ անել մարդկանց պատվաստվել: Սա կարևոր է ոչ միայն նրանց, այլ նաև ուրիշների առողջության համար, ուստի ես ստանձնում եմ այս պատասխանատվությունը: Չեմ կարող ասել, որ բոլոր մահմեդական առանորդները հորդորում են պատվաստվել, բայց մի քանիսը կրում են պատասխանատվություն և բացահայտ կոչ են անում ժամանակին պատվաստել: Այստեղ կրոնն կապ չունի, դա մարդկային պարտավորություն է, մենք պետք է հոգ տանենք միմյանց մասին։ Իսլամը երբեք դեմ չէ բժշկությանը և առաջընթացին»:
Ջամբուլ Աբուլաձեն «Սինովակի» առաջին դեղաչափով պատվաստվել է հունիսի 21-ին, իսկ երկրորդի համար հատուկ ընտրեց Ախալցիխեի «Իմեդի» կլինիկան..
«Այն ողբերգական դեպքը (խմբ. Մեգի Բաքրաձեի մահը) տեղի է ունեցել այս կլինիկայում և կար մտավախություն, ես նպատակաուղղված պատվաստվեցի այս կլինիկայում, այսպիսով բոլորին հորդորեցի, որ ոչ պատվաստանյութը, ոչ էլ կլինիկան որևէ խնդիր չեն հանդիսանում»:
Պատվաստման վերաբերյալ հարցեր ունեին նաև մահմեդական համայնքի հոգևորականները, ուստի որոշեցին իրենց հարցերի պատասխանները գտնելու համար լիմել ոլորտի մասնագետներին։
«Իմ նախաձեռնությունն էր պատվաստումների հարցով դիմել Առողջապահության նախարարություն, որպեսզի հոգևորականներին տեղեկություն տրամադրեն, թե ինչ են իրենցից ներկայացնում այս պատվաստանյութերը։ Երկու օրում Թբիլիսիից ժամանած մասնագետների հետ հանդիպում կազմակերպվեց Բաթումիում, մենք որոշում կայացրինք և այդ օրը մոտ 70 մարդ պատվաստվեց»։
Ախալցիխեի և Տաո-Կլարջեթիի միտրոպոլիտ Թեոդորը այն քահանաների թվում է, ովքեր չեն պատվաստվել կորոնավիրուսի դեմ և դեռ չեն պատրաստվում կատարել այն։ Թեմում ոչ մի հոգևորական չի պատվաստվել, Թեոդոր Ճուաձեն ասում է, որ ուղղափառ եկեղեցին չի ներգրավվելու պատվաստումների խթանման գործում, և այդ որոշումը պետք է կայացվի ինքնուրույն։ Ըստ առաջնորդի, իմունականխարգելման ընթացքի պատասխանատվությունը պետք է կրեն բժիշկները:
«Մենք չենք կարող նպաստել պատվաստմանը, դա պետք է անեն բժիշկները, դա նրանց ոլորտն է, և նրանք պետք է պատասխանատվություն կրեն գործընթացի համար։ Կարևորն այն է, որ մարդու կամքն արտահայտված է, անհատները պետք է որոշեն, բայց որոշելու համար պետք է լավ տեղեկացված լինեն։ Բժիշկների պարտականությունն է ապահովել, որ մարդիկ լավ տեղեկացված լինեն, ինչպես նաև անձնական բժիշկները, ընտանեկան բժիշկները, խորհուրդ տան իրենց հիվանդներին, երբ կարող են պատվաստվել, ում չի կարելի պատվասվել և այլն: Միգուցե կոնկրետ մարդու համար մեկ այլ պատվաստանյութն ավելի լավ է, քան առաջարկվածը, դա է գլխավորը»,- ասում է մետրոպոլիտը։
Պատվաստումը քաղաքացու կանխամտածված և ազատ ընտրությունն է, որը հաճախ քարոզում է Վալե քաղաքի Հռոմեական-կաթոլիկ Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցու առաջնորդը: Միխեիլ Սուրմավան ամռանը պատվաստվել է Pfizer պատվաստանյութով։ «Բայց դա չի նշանակում, որ ես չեմ վստահում մնացած պատվաստանյութերին։ Ես հաճախ ստիպված եմ գնալ Եվրոպա, այդ պատճառով էլ պատվաստվեցի Pfizer-ով: Այլապես կկատարեի ցանկացած ճանաչված պատվաստանյութ», - ասում է հոգևորականը:
«Հենց գրանցման համար նախատեսված հատուկ հարթակը բացվեց, մենք՝ հոգևորականների ամբողջ մի խումբ, ովքեր ունեինք ցանկություն, գրանցվեցինք: Մենք սրանով ուզում էինք ցույց տալ ժողովրդին, որ չպետք է վախենան: Ասում եմ նրանց, որ կարող են ինքնուրույն որոշում կայացնել, պատվաստվել թե ոչ: Մենք ոչ մեկին չենք ստիպում»:
Մինչ պատվաստվելը, նա տեղեկատվություն է հայթհայթել յուրաքանչյուր պատվաստանյութի մասին: Միխեիլ Սուրմավան ասում է, որ քաղաքացիները բավարար տեղեկատվություն չունեն կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութերի մասին։ Սրան գումարվում են հակապատվաստանյութերի գովազդները, որոնց մենք հաճախ հանդիպում ենք սոցիալական ցանցերում:
«Բնակչությանն անհրաժեշտ է տեղեկություն, օրինակ, թե ինչի՞ց է ստեղծվել «Պֆայզերը», «Աստրազենեկան»: Ոչ միայն կորոնավիրուսի պատվաստանյութերը, այլ նաև գրիպի դեմ պատվաստանյութերի վերաբերյալ: Մանրամասն տեղեկություններ չունենք: Պետք է միշտ լինի գովազդ, ոչ թե հորդորը, որ գնանք ու պատվաստվենք, կամ պատվաստվիր և հաղթիր վիճակախաղում: Անբավարար տեղեկատվություն կա, պետք է հերքել ասեկոսեները, դա պետք է ցույց տալ պատմական փաստերով: Նախկինում էլ, գրիպի պատվաստանյութերի ի հայտ գալով բնակչության շրջանում լսվում էին տարբեր բամբասանքներ, ինչպիսին են օրինակ այլմոլորակայինների երկիր գալը և այլն: Մարդկանց պետք է ցույց տանք, որ նման արտահայություններ հնչում էին նաև նախկինում»:
Պատվաստման գործընթացը չունի Սամցխե-Ջավախքի էթնիկ հայկական համայնքի հոգեւորականների աջակցությունը, ինչը զգալիորեն կմեծացներ պատվաստումների դիմողների թիվը: Հայ առաքելական եկեղեցու Ախալցիխեի հոգեւոր տեսուչը ձեռնպահ է մնում պատվաստումներից: Ըստ Հակոբ Սահակյանի, ոչ ոք բնակչությանը չի վստահեցնում պատվաստման անհրաժեշտության մասին, միևնույն ժամանակ, դեռևս մտավախություն կա նոր դեղամիջոցի վերաբերյալ:
«Մարդիկ վախենում են, որ շատ կարճ ժամանակահատվածում ստեղծվեց որևէ պատվաստանյութ, որը անգամ փորձարկված չէ և փորձարկում են մարդկանց վրա: Նախկինում, պատվաստանյութի արտադրման ժամանակ, 5-6 տարի փորձարկում էին, թե ինչ հետևանքներ կարող էր առաջացնել այն մարդկանց վրա փորձարկելու դեպքում: Մարդիկ ունեն մտավախություններ և խուսափում են: Կարծում եմ, սա նրանց իրավունքն է, ընտրություն կատարել պատվաստվելու և չպատվաստվելու միջև: Հազարավոր հարցեր կան, որոնց պատճառով կարող է օրգանիզմը չընդունել պատվաստանյութը, սրան երաշխիք է հարկավոր»:
Հայր Հակոբ Աբեղա Սահակյանը Վիրահայոց թեմի Սամցխե-Ջավախքի և Ծալկայի ընդհանուր առաջնորդական փոխանորդության Ախալցիխե քաղաքի հոգևոր հովիվն ու Ախալցիխեի և Բորժոմիի տարածաշրջանների հոգևոր տեսուչն է: Նա ամեն օր հանդիպում է բազմաթիվ մարդկանց, բայց ասում է, որ ոչ այս հանդիպումների ընթացքում, ոչ էլ լրատվամիջոցների միջոցով չի կարող հորդորել ժողովրդին, որ պատվաստվեն: Նրա խոսքով՝ իմունականխարգելման վերաբերյալ մտավախություններ ու տեղեկատվության պակաս հատկապես ունեն գյուղում ապրող քաղաքացիները:
«Պարզ է, որ գյուղում քչերն են պատվաստվում, քանի որ նրանք ուտում են բնական մթերքներ և ավելի ուժեղ են։ Քաղաքի հետ կապ հաճախ չունեն, բժշկությունը հաճախ հասանելի չէ նրանց համար: Գյուղում չկա այնպիսի մասնագետ, ով ճիշտ խորհուրդ կտա գյուղացիներին»:
Որոշ կրոնական առաջնորդներ չեն պատրաստվում պատվաստվել, իսկ մի մասն արդեն պատվաստվել է։ Այնուամենայնիվ, բոլոր չորս դավանանքների ներկայացուցիչները համաձայն են, որ իմունականխարգելման գործընթացում ներգրավելը կամ չմասնակցելը քաղաքացու գիտակցված ընտրությունն է։ Ընդ որում, բնակչության մտավախությունները մեծապես պայմանավորված են տեղեկատվության պակասով։ Այստեղ պատասխանատվությունն ընկած է առողջապահության նախարարության և Վրաստանի կառավարության վրա։
Հիվանդությունների վերահսկման ազգային կենտրոնի տվյալներով՝ հոկտեմբերի 24-ին Սամցխե-Ջավախքում պատվաստվել է 17 մարդ։ Երկրում ընդհանուր առմամբ պատվաստվել է 1 950 693 քաղաքացի, որից 36 880-ը՝ մեր մարզում։ Վրաստանում չափահաս բնակչության 32,4%-ը լիովին պատվաստված է։
Իմ հավատավորների 60-70% պատվաստված է,- ասում է Ճելայի մզկիթի առաջնորդը: Ջամբուլ Աբուլաձեն այս ցուցանիշով հպարտանում և պատմում է, որ հաճախ մարդկան պատվաստելու համար գյուղից քաղաք տանում է նա, իր սեփական մեքենայով: Իր մզկիթ են հաճախում Ճելայի, Ճեճլայի և Սաիրմեի բնակիչները: Նման որոշում կայացնելիս քաղաքացիները հիմնականում լսում են բժիշկներին ու հոգևորականներին, ուստի նա չի խուսափում պատվաստումների բացահայտ կոչերից։ Մահմեդականների հոգևոր առաջնորդը ամեն ուրբաթ մզկիթում քարոզի ժամանակ խոսում է երկրի գլխավոր մարտահրավերի մասին։
«Չնայած նրան, որ անհատը որոշում պետք է կայացնի ինքնուրույն, բայց եթե գնահատենք գնահատենք այն ռիսկերն ու «կորուստները», որն ունի կորոնավիրուսը, ես ինձ իրավունք եմ տալիս կոչ անել մարդկանց պատվաստվել: Սա կարևոր է ոչ միայն նրանց, այլ նաև ուրիշների առողջության համար, ուստի ես ստանձնում եմ այս պատասխանատվությունը: Չեմ կարող ասել, որ բոլոր մահմեդական առանորդները հորդորում են պատվաստվել, բայց մի քանիսը կրում են պատասխանատվություն և բացահայտ կոչ են անում ժամանակին պատվաստել: Այստեղ կրոնն կապ չունի, դա մարդկային պարտավորություն է, մենք պետք է հոգ տանենք միմյանց մասին։ Իսլամը երբեք դեմ չէ բժշկությանը և առաջընթացին»:
Ջամբուլ Աբուլաձեն «Սինովակի» առաջին դեղաչափով պատվաստվել է հունիսի 21-ին, իսկ երկրորդի համար հատուկ ընտրեց Ախալցիխեի «Իմեդի» կլինիկան..
«Այն ողբերգական դեպքը (խմբ. Մեգի Բաքրաձեի մահը) տեղի է ունեցել այս կլինիկայում և կար մտավախություն, ես նպատակաուղղված պատվաստվեցի այս կլինիկայում, այսպիսով բոլորին հորդորեցի, որ ոչ պատվաստանյութը, ոչ էլ կլինիկան որևէ խնդիր չեն հանդիսանում»:
Պատվաստման վերաբերյալ հարցեր ունեին նաև մահմեդական համայնքի հոգևորականները, ուստի որոշեցին իրենց հարցերի պատասխանները գտնելու համար լիմել ոլորտի մասնագետներին։
«Իմ նախաձեռնությունն էր պատվաստումների հարցով դիմել Առողջապահության նախարարություն, որպեսզի հոգևորականներին տեղեկություն տրամադրեն, թե ինչ են իրենցից ներկայացնում այս պատվաստանյութերը։ Երկու օրում Թբիլիսիից ժամանած մասնագետների հետ հանդիպում կազմակերպվեց Բաթումիում, մենք որոշում կայացրինք և այդ օրը մոտ 70 մարդ պատվաստվեց»։
Ախալցիխեի և Տաո-Կլարջեթիի միտրոպոլիտ Թեոդորը այն քահանաների թվում է, ովքեր չեն պատվաստվել կորոնավիրուսի դեմ և դեռ չեն պատրաստվում կատարել այն։ Թեմում ոչ մի հոգևորական չի պատվաստվել, Թեոդոր Ճուաձեն ասում է, որ ուղղափառ եկեղեցին չի ներգրավվելու պատվաստումների խթանման գործում, և այդ որոշումը պետք է կայացվի ինքնուրույն։ Ըստ առաջնորդի, իմունականխարգելման ընթացքի պատասխանատվությունը պետք է կրեն բժիշկները:
«Մենք չենք կարող նպաստել պատվաստմանը, դա պետք է անեն բժիշկները, դա նրանց ոլորտն է, և նրանք պետք է պատասխանատվություն կրեն գործընթացի համար։ Կարևորն այն է, որ մարդու կամքն արտահայտված է, անհատները պետք է որոշեն, բայց որոշելու համար պետք է լավ տեղեկացված լինեն։ Բժիշկների պարտականությունն է ապահովել, որ մարդիկ լավ տեղեկացված լինեն, ինչպես նաև անձնական բժիշկները, ընտանեկան բժիշկները, խորհուրդ տան իրենց հիվանդներին, երբ կարող են պատվաստվել, ում չի կարելի պատվասվել և այլն: Միգուցե կոնկրետ մարդու համար մեկ այլ պատվաստանյութն ավելի լավ է, քան առաջարկվածը, դա է գլխավորը»,- ասում է մետրոպոլիտը։
Պատվաստումը քաղաքացու կանխամտածված և ազատ ընտրությունն է, որը հաճախ քարոզում է Վալե քաղաքի Հռոմեական-կաթոլիկ Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցու առաջնորդը: Միխեիլ Սուրմավան ամռանը պատվաստվել է Pfizer պատվաստանյութով։ «Բայց դա չի նշանակում, որ ես չեմ վստահում մնացած պատվաստանյութերին։ Ես հաճախ ստիպված եմ գնալ Եվրոպա, այդ պատճառով էլ պատվաստվեցի Pfizer-ով: Այլապես կկատարեի ցանկացած ճանաչված պատվաստանյութ», - ասում է հոգևորականը:
«Հենց գրանցման համար նախատեսված հատուկ հարթակը բացվեց, մենք՝ հոգևորականների ամբողջ մի խումբ, ովքեր ունեինք ցանկություն, գրանցվեցինք: Մենք սրանով ուզում էինք ցույց տալ ժողովրդին, որ չպետք է վախենան: Ասում եմ նրանց, որ կարող են ինքնուրույն որոշում կայացնել, պատվաստվել թե ոչ: Մենք ոչ մեկին չենք ստիպում»:
Մինչ պատվաստվելը, նա տեղեկատվություն է հայթհայթել յուրաքանչյուր պատվաստանյութի մասին: Միխեիլ Սուրմավան ասում է, որ քաղաքացիները բավարար տեղեկատվություն չունեն կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութերի մասին։ Սրան գումարվում են հակապատվաստանյութերի գովազդները, որոնց մենք հաճախ հանդիպում ենք սոցիալական ցանցերում:
«Բնակչությանն անհրաժեշտ է տեղեկություն, օրինակ, թե ինչի՞ց է ստեղծվել «Պֆայզերը», «Աստրազենեկան»: Ոչ միայն կորոնավիրուսի պատվաստանյութերը, այլ նաև գրիպի դեմ պատվաստանյութերի վերաբերյալ: Մանրամասն տեղեկություններ չունենք: Պետք է միշտ լինի գովազդ, ոչ թե հորդորը, որ գնանք ու պատվաստվենք, կամ պատվաստվիր և հաղթիր վիճակախաղում: Անբավարար տեղեկատվություն կա, պետք է հերքել ասեկոսեները, դա պետք է ցույց տալ պատմական փաստերով: Նախկինում էլ, գրիպի պատվաստանյութերի ի հայտ գալով բնակչության շրջանում լսվում էին տարբեր բամբասանքներ, ինչպիսին են օրինակ այլմոլորակայինների երկիր գալը և այլն: Մարդկանց պետք է ցույց տանք, որ նման արտահայություններ հնչում էին նաև նախկինում»:
Պատվաստման գործընթացը չունի Սամցխե-Ջավախքի էթնիկ հայկական համայնքի հոգեւորականների աջակցությունը, ինչը զգալիորեն կմեծացներ պատվաստումների դիմողների թիվը: Հայ առաքելական եկեղեցու Ախալցիխեի հոգեւոր տեսուչը ձեռնպահ է մնում պատվաստումներից: Ըստ Հակոբ Սահակյանի, ոչ ոք բնակչությանը չի վստահեցնում պատվաստման անհրաժեշտության մասին, միևնույն ժամանակ, դեռևս մտավախություն կա նոր դեղամիջոցի վերաբերյալ:
«Մարդիկ վախենում են, որ շատ կարճ ժամանակահատվածում ստեղծվեց որևէ պատվաստանյութ, որը անգամ փորձարկված չէ և փորձարկում են մարդկանց վրա: Նախկինում, պատվաստանյութի արտադրման ժամանակ, 5-6 տարի փորձարկում էին, թե ինչ հետևանքներ կարող էր առաջացնել այն մարդկանց վրա փորձարկելու դեպքում: Մարդիկ ունեն մտավախություններ և խուսափում են: Կարծում եմ, սա նրանց իրավունքն է, ընտրություն կատարել պատվաստվելու և չպատվաստվելու միջև: Հազարավոր հարցեր կան, որոնց պատճառով կարող է օրգանիզմը չընդունել պատվաստանյութը, սրան երաշխիք է հարկավոր»:
Հայր Հակոբ Աբեղա Սահակյանը Վիրահայոց թեմի Սամցխե-Ջավախքի և Ծալկայի ընդհանուր առաջնորդական փոխանորդության Ախալցիխե քաղաքի հոգևոր հովիվն ու Ախալցիխեի և Բորժոմիի տարածաշրջանների հոգևոր տեսուչն է: Նա ամեն օր հանդիպում է բազմաթիվ մարդկանց, բայց ասում է, որ ոչ այս հանդիպումների ընթացքում, ոչ էլ լրատվամիջոցների միջոցով չի կարող հորդորել ժողովրդին, որ պատվաստվեն: Նրա խոսքով՝ իմունականխարգելման վերաբերյալ մտավախություններ ու տեղեկատվության պակաս հատկապես ունեն գյուղում ապրող քաղաքացիները:
«Պարզ է, որ գյուղում քչերն են պատվաստվում, քանի որ նրանք ուտում են բնական մթերքներ և ավելի ուժեղ են։ Քաղաքի հետ կապ հաճախ չունեն, բժշկությունը հաճախ հասանելի չէ նրանց համար: Գյուղում չկա այնպիսի մասնագետ, ով ճիշտ խորհուրդ կտա գյուղացիներին»:
Որոշ կրոնական առաջնորդներ չեն պատրաստվում պատվաստվել, իսկ մի մասն արդեն պատվաստվել է։ Այնուամենայնիվ, բոլոր չորս դավանանքների ներկայացուցիչները համաձայն են, որ իմունականխարգելման գործընթացում ներգրավելը կամ չմասնակցելը քաղաքացու գիտակցված ընտրությունն է։ Ընդ որում, բնակչության մտավախությունները մեծապես պայմանավորված են տեղեկատվության պակասով։ Այստեղ պատասխանատվությունն ընկած է առողջապահության նախարարության և Վրաստանի կառավարության վրա։
Հիվանդությունների վերահսկման ազգային կենտրոնի տվյալներով՝ հոկտեմբերի 24-ին Սամցխե-Ջավախքում պատվաստվել է 17 մարդ։ Երկրում ընդհանուր առմամբ պատվաստվել է 1 950 693 քաղաքացի, որից 36 880-ը՝ մեր մարզում։ Վրաստանում չափահաս բնակչության 32,4%-ը լիովին պատվաստված է։
