საზოგადოება
ჭარბი წონა - საფრთხე ჯანმრთელობისთვის და მსოფლიო ეკონომიკისთვის
არასწორი კვება ხელს უწყობს ჯანმრთელობის ბევრ პრობლემას, რომლებიც მთელ მსოფლიოში მილიონობით ადამიანს აწუხებს. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, მსოფლიოში 2,2 მილიარდი ადამიანი ჭარბ წონას ებრძვის. ეს ვითარება გავლენას ახდენს ქვეყნების მუშაობაზეც - მცირდება პროდუქტიულობა და იზრდება ჯანმრთელობის დაზღვევის ხარჯები.
მსოფლიო უკვე აქტიურად ებრძვის მავნე საკვებს, მათ შორის, კი მის ეკონომიკურ და ფინანსურ გადაწყვეტილებებს - შაქარსა და ცხიმზე გადასახადებს და რეკლამების შეზღუდვას.
ბოლო 40 წლის განმავლობაში ჭარბწონიანი ადამიანების რიცხვი სამჯერ გაიზარდა. ეკონომიკის ყოველწლიური ზარალი ცხოვრების არასწორი წესის გამო კი, 2 ტრილიონ დოლარს აღწევს. ეს რიცხვი უარყოფითად აისახება პირველ რიგში ეკონომიკაზე, მეორე რიგში კი დემოგრაფიაზე. 2014 წლის შეფასებით, სიმსუქნის გამო წლიური ზარალი გლობალური მშპ-ს თითქმის 3%-ად შეფასდა. ნეგატიური გავლენის თვალსაზრისით, მას მხოლოდ მოწევა და შეიარაღებული კონფლიქტები ტერორიზმთან ერთად უსწრებდა.
დანია გახდა პირველი ევროპული ქვეყანა, რომელმაც „ცხიმის გადასახადი“ დააწესა: 2011 წელს ხელისუფლებამ აქციზის გადასახადი დააწესა ყველა პროდუქტზე, რომელიც გაჯერებული ცხიმების 2,3%-ზე მეტს შეიცავდა. თუმცა ექსპერიმენტი მალევე ჩაიშალა - ქვეყანაში საკვები პროდუქტების ფასები გაიზარდა და დანიელებმა მეზობელ გერმანიაში დაიწყეს ყიდვა. შედეგად, 2013 წლისთვის გადასახადმა შეწყვიტა მოქმედება. თუმცა, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ბოსტნეულისა და ხილის მოხმარება ამ პერიოდში გაიზარდა. პარალელურად, ადამიანებმა დაიწყეს მეტი მარილის შემცველი საკვების ყიდვა, რაც ასევე საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას.
დანიის პარალელურად, არაჯანსაღი კვების წინააღმდეგ ბრძოლა უნგრეთმაც დაიწყო: 2011 წელს მათ შემოიღეს გადასახადი იმ საკვებზე, რომელიც შეიცავს ბევრ შაქარს, მარილს, ნახშირწყლებსა და კოფეინს. 2016 წლისთვის ადამიანების 19%-მა შეამცირა შაქრიანი გამაგრილებელი სასმელების მოხმარება. საერთო ჯამში, 73%-მა შეამცირა უსარგებლო საკვების მოხმარება ოთხი წლის განმავლობაში. მათგან 2/3-ზე მეტმა დაიწყო უფრო ჯანსაღ ალტერნატივაზე გადასვლა - წყალი, ხილი და ბოსტნეული, მწვანილი.
ცოტა მოგვიანებით, საფრანგეთი შევიდა რბოლაში სწრაფი კვების წინააღმდეგ. 2012 წელს შემოიღეს გადასახადი შაქრის ან დამატკბობლების შემცველ სასმელებზე. ასევე ქვეყანაში, 2004 წლიდან, სკოლებში აკრძალულია სავაჭრო ობიექტები, რომლებიც ყიდიან საჭმელს ან სასმელს, გარდა ხილისა და წყლისა.
2011 წელს კი სკოლის ლანჩებიდან კეტჩუპი ამოიღეს, ხოლო კარტოფილი ფრი მენიუში კვირაში ერთხელ დატოვეს. ამ ზომების ფონზე საფრანგეთში ჭარბი წონის მქონე ადამიანები შემცირდა: თუ 2015 წელს ეს მაჩვენებელი 49% იყო, 2020 წელს ის 47,3%-მდე დაეცა .
დიდ ბრიტანეთში კი, სადაც ქვეყნის მოსახლეობის თითქმის 2/3 ჭარბწონიანია, შაქრიან სასმელებზე გადასახადი 2018 წელს შემოიღეს. ხელისუფლებამ მსგავსი გეგმები პირველად 2016 წლის მარტში გამოაცხადა, რის შემდეგაც გაზიანი სასმელების მწარმოებლების ნახევარმა მათ პროდუქტებში შაქრის შემცველობა შეამცირა. შედეგად, სუპერმარკეტებში ნაკლები შაქრიანი სასმელებია (2015 წლიდან 2019 წლამდე მათი წილი 49-დან 15 %-მდე შემცირდა). კემბრიჯის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაასკვნეს , რომ შაქრის გადასახადმა 8 %-ით (ანუ წელიწადში დაახლოებით 5000 ადამიანით) შეამცირა სიმსუქნის დონე ზრდასრულ გოგონებში.
იყო უჩვეულო ინიციატივებიც - მაგალითად, გასულ წელს მსუქან ბრიტანელებს წონის დაკლების სანაცვლოდ ბიუჯეტიდან გადასახადიც დაუწესეს.
მსოფლიო უკვე აქტიურად ებრძვის მავნე საკვებს, მათ შორის, კი მის ეკონომიკურ და ფინანსურ გადაწყვეტილებებს - შაქარსა და ცხიმზე გადასახადებს და რეკლამების შეზღუდვას.
ბოლო 40 წლის განმავლობაში ჭარბწონიანი ადამიანების რიცხვი სამჯერ გაიზარდა. ეკონომიკის ყოველწლიური ზარალი ცხოვრების არასწორი წესის გამო კი, 2 ტრილიონ დოლარს აღწევს. ეს რიცხვი უარყოფითად აისახება პირველ რიგში ეკონომიკაზე, მეორე რიგში კი დემოგრაფიაზე. 2014 წლის შეფასებით, სიმსუქნის გამო წლიური ზარალი გლობალური მშპ-ს თითქმის 3%-ად შეფასდა. ნეგატიური გავლენის თვალსაზრისით, მას მხოლოდ მოწევა და შეიარაღებული კონფლიქტები ტერორიზმთან ერთად უსწრებდა.
დანია გახდა პირველი ევროპული ქვეყანა, რომელმაც „ცხიმის გადასახადი“ დააწესა: 2011 წელს ხელისუფლებამ აქციზის გადასახადი დააწესა ყველა პროდუქტზე, რომელიც გაჯერებული ცხიმების 2,3%-ზე მეტს შეიცავდა. თუმცა ექსპერიმენტი მალევე ჩაიშალა - ქვეყანაში საკვები პროდუქტების ფასები გაიზარდა და დანიელებმა მეზობელ გერმანიაში დაიწყეს ყიდვა. შედეგად, 2013 წლისთვის გადასახადმა შეწყვიტა მოქმედება. თუმცა, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ბოსტნეულისა და ხილის მოხმარება ამ პერიოდში გაიზარდა. პარალელურად, ადამიანებმა დაიწყეს მეტი მარილის შემცველი საკვების ყიდვა, რაც ასევე საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას.
დანიის პარალელურად, არაჯანსაღი კვების წინააღმდეგ ბრძოლა უნგრეთმაც დაიწყო: 2011 წელს მათ შემოიღეს გადასახადი იმ საკვებზე, რომელიც შეიცავს ბევრ შაქარს, მარილს, ნახშირწყლებსა და კოფეინს. 2016 წლისთვის ადამიანების 19%-მა შეამცირა შაქრიანი გამაგრილებელი სასმელების მოხმარება. საერთო ჯამში, 73%-მა შეამცირა უსარგებლო საკვების მოხმარება ოთხი წლის განმავლობაში. მათგან 2/3-ზე მეტმა დაიწყო უფრო ჯანსაღ ალტერნატივაზე გადასვლა - წყალი, ხილი და ბოსტნეული, მწვანილი.
ცოტა მოგვიანებით, საფრანგეთი შევიდა რბოლაში სწრაფი კვების წინააღმდეგ. 2012 წელს შემოიღეს გადასახადი შაქრის ან დამატკბობლების შემცველ სასმელებზე. ასევე ქვეყანაში, 2004 წლიდან, სკოლებში აკრძალულია სავაჭრო ობიექტები, რომლებიც ყიდიან საჭმელს ან სასმელს, გარდა ხილისა და წყლისა.
2011 წელს კი სკოლის ლანჩებიდან კეტჩუპი ამოიღეს, ხოლო კარტოფილი ფრი მენიუში კვირაში ერთხელ დატოვეს. ამ ზომების ფონზე საფრანგეთში ჭარბი წონის მქონე ადამიანები შემცირდა: თუ 2015 წელს ეს მაჩვენებელი 49% იყო, 2020 წელს ის 47,3%-მდე დაეცა .
დიდ ბრიტანეთში კი, სადაც ქვეყნის მოსახლეობის თითქმის 2/3 ჭარბწონიანია, შაქრიან სასმელებზე გადასახადი 2018 წელს შემოიღეს. ხელისუფლებამ მსგავსი გეგმები პირველად 2016 წლის მარტში გამოაცხადა, რის შემდეგაც გაზიანი სასმელების მწარმოებლების ნახევარმა მათ პროდუქტებში შაქრის შემცველობა შეამცირა. შედეგად, სუპერმარკეტებში ნაკლები შაქრიანი სასმელებია (2015 წლიდან 2019 წლამდე მათი წილი 49-დან 15 %-მდე შემცირდა). კემბრიჯის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაასკვნეს , რომ შაქრის გადასახადმა 8 %-ით (ანუ წელიწადში დაახლოებით 5000 ადამიანით) შეამცირა სიმსუქნის დონე ზრდასრულ გოგონებში.
იყო უჩვეულო ინიციატივებიც - მაგალითად, გასულ წელს მსუქან ბრიტანელებს წონის დაკლების სანაცვლოდ ბიუჯეტიდან გადასახადიც დაუწესეს.
Նույն թեմայով
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
6.8978
EUR
1
2.8837
RUB
100
2.8914
TRY
1
0.0829
USD
1
2.6755
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
