Multimedia
რას ნიშნავს აბრეშუმის გზა - ზურაბ მაღრაძის საავტორი ბლოგი
18:00 / 30.06.2022
2019 წლის 30 ივნისის პოსტიდან.
საქართველოს ისტორიული სახელმწიფო ფუნქცია, ეს არის აბრეშუმის გზა. რას ნიშნავს ეს? ცოტა წინა პერიოდიდან შევაფასოთ და კითხვა დავსვათ - რაში ჭირდებოდა ნიკო ნიკოლაძეს საპორტო ქალაქი ან კიდევ დავით აღმაშენებელს დარუბანდი? ისტორიულად თუ ვინმე გვეომებოდა, გვეომებოდა არა მხოლოდ საკუთარი ტერიტორიის გასაფართოებლად, არამედ აბრეშუმის გზის ხელში ჩასაგდებად. თუ ჩვენ დავაკვირდებით ღრმად - ქართველი მეფეები, რომელ ეპოქაში სად იდებდნენ ბინას და რატომ, ადვილი მისახვედრი იქნება ყველაფერი.
თამარ მეფის დროს აქ იდგა ქარვასლები (ანუ დღევანდელი - ლოჯისტიკური ჰაბი)... სადაც იყო სასტუმრო ოთახები, საწყობი ტვირთების დასაცავად, სასადილო, აქლემების და ცხენების სადგომი და ა. შ. ქარვასლის მომსახურების საფასური 30%-საც აღწევდა ტვირთის ღირებულებიდან გამომდინარე...
შორს რომ არ წავიდეთ, სულხან-საბა ლუდოვიკოსთან სამათხოვროდ ნამდვილად არ იყო წასული (კრემლის გაყალბებულია ისტორია). მას ჰქონდა წინადადება საფრანგეთისთვის - სპარსული აბრეშუმი საქართველოს გავლით ჩაეტანათ საფრანგეთში, რითაც შეამცირდებდა ჰოლანდიური ვაჭრობის გავლენას ევროპაში, მოწიწებაში ეყოლებოდათ პორტუგალიელები და სხვ. ამასთან, საფრანგეთი სამმაგად მოიგებდა - 1) ტვირთის გზა შემცირდებოდა 3/4-ით; 2) საფრანგეთი უკანა გზაზე ქარავნებს გამოატანდა და გაყიდდა საკუთარი წარმოების მაუდს; 3) საქართველოდან აბრეშუმს დაემატებოდა - თაფლი, ენდრო, მატყლი, ცვილი, ტყვია... მაგრამ, მაშინ საფრანგეთის მეფეს არ ეცალა ჩვენთვის...
ამის მერე პერიოდში გვიპყრობს რუსეთი. თუ არ ვცდები 1801 წელს რუსეთის სამეფო კარი ხვდება, რომ ამხელა ბუმბერაზ ქვეყანას ვერ შეინარჩუნებენ თუ არ ექნებათ რკინიგზა აღმოსავლეთი-დასავლეთი მიმართულებით, ანუ რუსეთის შეკავშირებულობისათვის. რამეთუ რომ დაჭირდეთ, უცებ მოახერხონ სამხედრო გადაზიდვები და ა. შ. და დაიწყო ახალი რკინიგზის მშენებლობა. აი ზუსტად ამ პერიოდში კარგავს საქართველო საქარავნო გზის ფუნქციას. დაპყრობილი საქართველოდან გაჰყავთ დაპატიმრებული ქართველობა (ვინც წინააღმდეგობას უწევდა) ციმბირში და ამუშავებდნენ ამ რკინიგზის მშენებლობაზე. რაც იქ ქართველობა გაწყდა და გაიჟლიტა მტრისას, მაგდენი ალბათ მეორე მსოფლიო ომში არ დაღუპულა.
მოკლედ საქართველომ დაკარგა თავისი მთავარი სასიცოცხლო არტერია...
რა ხდება დღეს.
დღეს ჩინეთი აწარმოებს მსოფლიო წარმოების 1/3-ს და მისი საექსპორტო პროდუქცია ნაწილდება მსოფლიო ბაზრებზე სხვადასხვა გზებით. კერძოდ ჩინური ტვირთების 98% გადაიზიდება საოკეანო ხომალდებით ევროპისა და აშშ-ს პორტებზე... ხოლო დანარჩენი 2% გადაიზიდება რკინიგზით რუსეთი-ბელორუსი-პოლონეთი-გერმანია და იქიდან ნაწილი კიდევ ჰოლანდიურ პორტებამდე ჩადის ისევ რკინიგზით (ევროპას სერიოზული სარკინიგზო ქსელი აქვს). ეს დანარჩენი 2% კი არის, მაგრამ ტრილიონებზეა საუბარი ვალუტაში. ახლა რატომ ვისაუბრე ამდენი. აშშ დაინტერესებულია, რომ ჩინური ტვირთები ჩაიტანოს თავის პორტებში კასპიის, შავი და ხმელთაშუა ზღვების გავლით, რადგან გადაზიდვა უიაფდება. არის მესამე გზაც ირანზე, მაგრამ სანქციების გამო პრობლემებია ამ რკინიგზაზე. აშშ-ს ამით უნდა რომ გავლენაც იქონიოს რეგიონზე, რადგან რუსეთი თავს იკლავს, რომ მარტო მე უნდა მქონდეს ეს გზა და მეტი არავისო. აშშ ამბობს, რომ რაც მეტი გზა იქნება, უფრო მეტად იქნება კონკურენცია და ასე განვითარდება თავისუფალი ვაჭრობაო. ამ გზაზე საქართველო არის მთავარი კარიბჭე, რომელიც კრემლს ყელში აქვს გაჩხერილი... და მთელი პოლიტიკა და ომი ამაზე გადის. სწორედ აი აქ ემთხვევა საქართველოს და აშშ-ს ინტერესები ერთმანეთს და ვართ ამ ომში, გაწევა გამოწევაში, არა რუსეთი არა ამერიკა და ა. შ.
ბაქო-ჯეიჰანის ნავთობსადენი, ანაკლიის პორტი, შაჰ-დენიზის გაზსადენი, ბაქო-ახალქალაქი-ყარსის რკინიგზა არის ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოების მთავარი იარაღი. როგორც კი აქ ჩინური ტვირთები დაიწყებენ სიარულს, აქ სულ სხვა სუნი დატრიალდება. კაი დედმამიშვილია მერე ჩექმიანი რუსი და თუნდაც ერთი მოქალაქე გაიტაცონ ცხინვალში... რუსეთს ცხინვალი დღეს ტერიტორიისთვის კი არა ზემოქმედებისთვის ჭირდება. ადვილი მისახვედრია, როგორც კი ჩვენი მთავრობა რაიმე შეხვედრას ჩაატარებს ჩინეთთან თავისუფალი ვაჭრობის და აბრეშუმის გზის თაობაზე, მეორე დღეს ცხინვალში უკვე გატაცებულია საქართველოს მოქალაქე... რატომ? იმიტომ, რომ საქართველო წარმოჩინდეს როგორც არასტაბილური ქვეყანა, რომ მსხვილი ინვესტორი აქ არ შემოვიდეს... სხვა არაფერში ჭირდებათ ცხინვალი.
მოკლედ ბევრი გამიგრძელდა... რას მოგვიტანს ჩვენ აბრეშუმის გზა. ჰოლანდია მარტო სოფლის მეურნეობით არ ცხოვრობს მეგობრებო სინამდვილეში, არამედ ორი უზარმაზარი პორტით ფორმირდება მისი ეკონომიკაც და უსაფრთხოებაც. შეგახსენებთ ჰოლანდიის ხმელეთის ტერიტორია სულ 31 ათას კვ კმ და მოსახლეობა 18 მლნ აღწევს, თან არც ერთი ქალაქი მილიონიანი არაა იქ. ჩვენ 69,7 ათას კვ/კმ და მალე 3 მლნ აღარ ვიქნებით.
ბოლო: ტვირთებს ჭირდება მომსახურება - შეფუთვა, გადაფუთვა, გადამუშავება, დაზღვევა, ლიზინგი, სამაცივრე საწყობები, მშრალი საწყობები, აუდიტი, rent a car, ქარვასლები, ტერმინალები, საგზაო მომსხურება და კიდევ ქვეყანა რამ... რაშიც გამოცდილებაც არ გვაქვს ჯერ... მთელი ჩვენი ემიგრაცია, რომც დაბრუნდეს უკან, მაინც არ ვეყოფით აქ იმდენი საქმე იქნება. და აქვე, რკინიგზა და პორტები ერთმანეთს ხელს არ უშლიან, პირიქით. ტვირთები კიდევ იმდენია რუსეთსაც ეყოფა, ჩვენც და კიდევ რომ გაიხსნას ახალი გზა... იმათაც. ოკეანის გავლით ტვირთები პორტებში კონსტანტა (რუმინეთი), პირეოსი (საბერძნეთი), სტამბოლი, ნიუ-ორკი და ა. შ. ჩადის დაახლოებით 60 დღეში. ახალი აბრეშუმის გზით კი საქართველოს გავლით ტვირთი პეკინიდან ფრანკფურტში 14 დღეში ჩავა. ლაჯისტიკაში დრო დიდი ფულია. ამიტომ იმ 98% ტვირთებიდან დიდი ნაწილი აქეთ გადმოერთობა გადაზიდვის დროის სიმცირის გამო და სულ რომ მხოლოდ 1%-იც გადმოერთოს, ეს ქვეყანა უბრალოდ გაფრინდება ფულში. რადგან მარტო ჩინეთი აღარაა აქ, ინდოეთი ემატება (არ დაგავიწყდეთ რამხელა ქვეყანაა). დანარჩენს უბრალოდ აქ აღარ დავწერ.
ესაა მოკლე მონახაზი. ციფრებში არ დავწერე, რომ მერე „ექსპერტები“ შემომედავებიან. ამჯერად შინაარსი ავხსენი, იმედია გასაგებად. მადლობა.
ზურაბ მაღრაძე
აბრეშუმის გზის მკვლევარი
ბიზნესის ადმინისტრირების დოქტორი
საქართველოს ისტორიული სახელმწიფო ფუნქცია, ეს არის აბრეშუმის გზა. რას ნიშნავს ეს? ცოტა წინა პერიოდიდან შევაფასოთ და კითხვა დავსვათ - რაში ჭირდებოდა ნიკო ნიკოლაძეს საპორტო ქალაქი ან კიდევ დავით აღმაშენებელს დარუბანდი? ისტორიულად თუ ვინმე გვეომებოდა, გვეომებოდა არა მხოლოდ საკუთარი ტერიტორიის გასაფართოებლად, არამედ აბრეშუმის გზის ხელში ჩასაგდებად. თუ ჩვენ დავაკვირდებით ღრმად - ქართველი მეფეები, რომელ ეპოქაში სად იდებდნენ ბინას და რატომ, ადვილი მისახვედრი იქნება ყველაფერი.
თამარ მეფის დროს აქ იდგა ქარვასლები (ანუ დღევანდელი - ლოჯისტიკური ჰაბი)... სადაც იყო სასტუმრო ოთახები, საწყობი ტვირთების დასაცავად, სასადილო, აქლემების და ცხენების სადგომი და ა. შ. ქარვასლის მომსახურების საფასური 30%-საც აღწევდა ტვირთის ღირებულებიდან გამომდინარე...
შორს რომ არ წავიდეთ, სულხან-საბა ლუდოვიკოსთან სამათხოვროდ ნამდვილად არ იყო წასული (კრემლის გაყალბებულია ისტორია). მას ჰქონდა წინადადება საფრანგეთისთვის - სპარსული აბრეშუმი საქართველოს გავლით ჩაეტანათ საფრანგეთში, რითაც შეამცირდებდა ჰოლანდიური ვაჭრობის გავლენას ევროპაში, მოწიწებაში ეყოლებოდათ პორტუგალიელები და სხვ. ამასთან, საფრანგეთი სამმაგად მოიგებდა - 1) ტვირთის გზა შემცირდებოდა 3/4-ით; 2) საფრანგეთი უკანა გზაზე ქარავნებს გამოატანდა და გაყიდდა საკუთარი წარმოების მაუდს; 3) საქართველოდან აბრეშუმს დაემატებოდა - თაფლი, ენდრო, მატყლი, ცვილი, ტყვია... მაგრამ, მაშინ საფრანგეთის მეფეს არ ეცალა ჩვენთვის...
ამის მერე პერიოდში გვიპყრობს რუსეთი. თუ არ ვცდები 1801 წელს რუსეთის სამეფო კარი ხვდება, რომ ამხელა ბუმბერაზ ქვეყანას ვერ შეინარჩუნებენ თუ არ ექნებათ რკინიგზა აღმოსავლეთი-დასავლეთი მიმართულებით, ანუ რუსეთის შეკავშირებულობისათვის. რამეთუ რომ დაჭირდეთ, უცებ მოახერხონ სამხედრო გადაზიდვები და ა. შ. და დაიწყო ახალი რკინიგზის მშენებლობა. აი ზუსტად ამ პერიოდში კარგავს საქართველო საქარავნო გზის ფუნქციას. დაპყრობილი საქართველოდან გაჰყავთ დაპატიმრებული ქართველობა (ვინც წინააღმდეგობას უწევდა) ციმბირში და ამუშავებდნენ ამ რკინიგზის მშენებლობაზე. რაც იქ ქართველობა გაწყდა და გაიჟლიტა მტრისას, მაგდენი ალბათ მეორე მსოფლიო ომში არ დაღუპულა.
მოკლედ საქართველომ დაკარგა თავისი მთავარი სასიცოცხლო არტერია...
რა ხდება დღეს.
დღეს ჩინეთი აწარმოებს მსოფლიო წარმოების 1/3-ს და მისი საექსპორტო პროდუქცია ნაწილდება მსოფლიო ბაზრებზე სხვადასხვა გზებით. კერძოდ ჩინური ტვირთების 98% გადაიზიდება საოკეანო ხომალდებით ევროპისა და აშშ-ს პორტებზე... ხოლო დანარჩენი 2% გადაიზიდება რკინიგზით რუსეთი-ბელორუსი-პოლონეთი-გერმანია და იქიდან ნაწილი კიდევ ჰოლანდიურ პორტებამდე ჩადის ისევ რკინიგზით (ევროპას სერიოზული სარკინიგზო ქსელი აქვს). ეს დანარჩენი 2% კი არის, მაგრამ ტრილიონებზეა საუბარი ვალუტაში. ახლა რატომ ვისაუბრე ამდენი. აშშ დაინტერესებულია, რომ ჩინური ტვირთები ჩაიტანოს თავის პორტებში კასპიის, შავი და ხმელთაშუა ზღვების გავლით, რადგან გადაზიდვა უიაფდება. არის მესამე გზაც ირანზე, მაგრამ სანქციების გამო პრობლემებია ამ რკინიგზაზე. აშშ-ს ამით უნდა რომ გავლენაც იქონიოს რეგიონზე, რადგან რუსეთი თავს იკლავს, რომ მარტო მე უნდა მქონდეს ეს გზა და მეტი არავისო. აშშ ამბობს, რომ რაც მეტი გზა იქნება, უფრო მეტად იქნება კონკურენცია და ასე განვითარდება თავისუფალი ვაჭრობაო. ამ გზაზე საქართველო არის მთავარი კარიბჭე, რომელიც კრემლს ყელში აქვს გაჩხერილი... და მთელი პოლიტიკა და ომი ამაზე გადის. სწორედ აი აქ ემთხვევა საქართველოს და აშშ-ს ინტერესები ერთმანეთს და ვართ ამ ომში, გაწევა გამოწევაში, არა რუსეთი არა ამერიკა და ა. შ.
ბაქო-ჯეიჰანის ნავთობსადენი, ანაკლიის პორტი, შაჰ-დენიზის გაზსადენი, ბაქო-ახალქალაქი-ყარსის რკინიგზა არის ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოების მთავარი იარაღი. როგორც კი აქ ჩინური ტვირთები დაიწყებენ სიარულს, აქ სულ სხვა სუნი დატრიალდება. კაი დედმამიშვილია მერე ჩექმიანი რუსი და თუნდაც ერთი მოქალაქე გაიტაცონ ცხინვალში... რუსეთს ცხინვალი დღეს ტერიტორიისთვის კი არა ზემოქმედებისთვის ჭირდება. ადვილი მისახვედრია, როგორც კი ჩვენი მთავრობა რაიმე შეხვედრას ჩაატარებს ჩინეთთან თავისუფალი ვაჭრობის და აბრეშუმის გზის თაობაზე, მეორე დღეს ცხინვალში უკვე გატაცებულია საქართველოს მოქალაქე... რატომ? იმიტომ, რომ საქართველო წარმოჩინდეს როგორც არასტაბილური ქვეყანა, რომ მსხვილი ინვესტორი აქ არ შემოვიდეს... სხვა არაფერში ჭირდებათ ცხინვალი.
მოკლედ ბევრი გამიგრძელდა... რას მოგვიტანს ჩვენ აბრეშუმის გზა. ჰოლანდია მარტო სოფლის მეურნეობით არ ცხოვრობს მეგობრებო სინამდვილეში, არამედ ორი უზარმაზარი პორტით ფორმირდება მისი ეკონომიკაც და უსაფრთხოებაც. შეგახსენებთ ჰოლანდიის ხმელეთის ტერიტორია სულ 31 ათას კვ კმ და მოსახლეობა 18 მლნ აღწევს, თან არც ერთი ქალაქი მილიონიანი არაა იქ. ჩვენ 69,7 ათას კვ/კმ და მალე 3 მლნ აღარ ვიქნებით.
ბოლო: ტვირთებს ჭირდება მომსახურება - შეფუთვა, გადაფუთვა, გადამუშავება, დაზღვევა, ლიზინგი, სამაცივრე საწყობები, მშრალი საწყობები, აუდიტი, rent a car, ქარვასლები, ტერმინალები, საგზაო მომსხურება და კიდევ ქვეყანა რამ... რაშიც გამოცდილებაც არ გვაქვს ჯერ... მთელი ჩვენი ემიგრაცია, რომც დაბრუნდეს უკან, მაინც არ ვეყოფით აქ იმდენი საქმე იქნება. და აქვე, რკინიგზა და პორტები ერთმანეთს ხელს არ უშლიან, პირიქით. ტვირთები კიდევ იმდენია რუსეთსაც ეყოფა, ჩვენც და კიდევ რომ გაიხსნას ახალი გზა... იმათაც. ოკეანის გავლით ტვირთები პორტებში კონსტანტა (რუმინეთი), პირეოსი (საბერძნეთი), სტამბოლი, ნიუ-ორკი და ა. შ. ჩადის დაახლოებით 60 დღეში. ახალი აბრეშუმის გზით კი საქართველოს გავლით ტვირთი პეკინიდან ფრანკფურტში 14 დღეში ჩავა. ლაჯისტიკაში დრო დიდი ფულია. ამიტომ იმ 98% ტვირთებიდან დიდი ნაწილი აქეთ გადმოერთობა გადაზიდვის დროის სიმცირის გამო და სულ რომ მხოლოდ 1%-იც გადმოერთოს, ეს ქვეყანა უბრალოდ გაფრინდება ფულში. რადგან მარტო ჩინეთი აღარაა აქ, ინდოეთი ემატება (არ დაგავიწყდეთ რამხელა ქვეყანაა). დანარჩენს უბრალოდ აქ აღარ დავწერ.
ესაა მოკლე მონახაზი. ციფრებში არ დავწერე, რომ მერე „ექსპერტები“ შემომედავებიან. ამჯერად შინაარსი ავხსენი, იმედია გასაგებად. მადლობა.
ზურაბ მაღრაძე
აბრეშუმის გზის მკვლევარი
ბიზნესის ადმინისტრირების დოქტორი