ორმაგი მოქალაქეობა - ჯავახეთში კანონის გამარტივებას ითხოვენ

საზოგადოება

18:14 / 14.08.2020

ჯავახეთის მოსახლეობისთვის ინფორმაციის ნაკლებობით გამოწვეული და დღემდე გადაუჭრელი პრობლემა 2013 წელს გაჩნდა. საქართველოში მცხოვრებ ეთნიკურ სომხებს მაშინ არავინ განუმარტა კონსტიტუციაში შესული ცვლილებები, რომლის თანახმად, სხვა ქვეყნის მოქალაქე ავტომატურად კარგავდა საქართველოს მოქალაქეობას.

როგორ დაიწყო პრობლემა?

საკონსტიტუციო ცვლილებებამდე, ეთნიკური სომხების ნაწილი ორმაგი მოქალაქეობით სარგებლობდა - საქართველოსთან ერთად სომხეთის ან რუსეთის. ისინი სამუშაოდ ამ ქვეყნებში დადიოდნენ და ორმაგი მოქალაქეობით მიმოსვლა უადვილდებოდათ. საკონსტიტუციო ცვლილებების გამო, საქართველოს მოქალაქეები რომ აღარ იყვნენ, 2500-ზე მეტმა, სამცხე-ჯავახეთში მცხოვრებმა სომეხმა, გამშვებ პუნქტებზე, საბუთების შემოწმებისას გაიგო.

მეორე ნაწილმა კი 2013 წლის ივნისის დასაწყისში, იუსტიციის სამინისტროსგან საქართველოს მოქალაქეობის ჩამორთმევის შესახებ შეტყობინებები მიიღო. ერთ-ერთი ასეთი, საქართველო-სომხეთის საზღვრისპირა სოფელ ჟდანოვში მცხოვრები კამო სიმონიანია. საქართველოს მოქალაქეობის დაკარგვის შესახებ წერილი ოჯახმა მაშინ მიიღო, როცა ის სამუშაოდ რუსეთში იმყოფებოდა.

„62 წელია საქართველოში ვცხოვრობ, აქ დავიბადე და გავიზარდე. ყველაზე საწყენი ის არის, რომ მარტო ფურცელს აქცევენ ყურადღებას, ადამიანურ გრძნობებს კი არავინ. ამ ხნის კაცი ვარ და ქართულს ახლა როგორ-ღა ვისწავლი, ძალიან ძნელია შევეგუო იმას, რომ საქართველოს მოქალაქე აღარ ვარ“.

კამო სიმონიანს ისევე როგორც ჯავახეთის მოსახლეობის უმეტესობას, ორმაგი მოქალაქეობა ჰქონდა. ადგილობრივებს ეს ფაქტი საშუალებას აძლევდა, სეზონურ სამუშაოზე რუსეთში წასულიყვნენ. მარტო ჟდანოვიდან, 2013 წელს, კანონში შესული ცვლილების გამო 25-მდე მათგანმა საქართველოს მოქალაქეობა ავტომატურად დაკარგა. სახელმწიფო კამო სიმონიანსა და ეთნიკურად სომეხ მოსახლეობას საქართველოს მოქალაქეობის დაბრუნებას ქართული ენის გამოცდის ჩაბარების შემთხვევაში სთავაზობს. კამო გამოცდაზე ორჯერ გავიდა და ორჯერვე ჩაიჭრა.

რას ითვალისწინებს კანონი?

ორმაგი მოქალაქეობის მინიჭება 2017 წლიდან ისევ გახდა შესაძლებელი, მაგრამ ერთი პირობით - საქართველოს მოქალაქეობის მაძიებელს, კანონი ქართული ენისა და საქართველოს ისტორიის ცოდნას ავალდებულებს.

ახალქალაქსა და ნინოწმინდაში დაინტერესებულ პირებს ქართული ენის შესწავლას ზურაბ ჟვანიას სახელობის სახელმწიფო ადმინისტრირების სკოლა სთავაზობს. სწავლა უფასოა, თუმცა ამ შეთავაზებას ჯავახეთის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ იყენებს, რადგან სოფლებიდან რაიონულ ცენტრამდე მუნიციპალური ტრანსპორტი არ დადის, კერძო პირებს კი ზოგიერთი დასახლებიდან მგზავრები მაშინ გადაჰყავთ, როცა მოესურვებათ. ამის გამო სკოლამ ზოგიერთ სოფელში ქართული ენის შესასწავლად მობილური ჯგუფები მიავლინა.

რას დაპირდა სალომე ზურაბიშვილი ჯავახეთის მოსახლეობას?

ორმაგი მოქალაქეობის მინიჭების პირობა ჯავახეთის მოსახლეობამ მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატისგან მიიღო. საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, სალომე ზურაბიშვილმა, მოქალაქეობის მიღებასთან დაკავშირებული პრობლემის მოგვარების პირობით, 1 700 -ზე მეტი პირის საბუთები ჩაიბარა, მაგრამ უშედეგოდ.
საბუთების ჩაბარების შესახებ ჯავახეთში პატრიოტთა ალიანსის თავმჯდომარე სამველ პეტროსიანი საუბრობს.

„მთელს მსოფლიოში არსებობს კანონი ორმაგი მოქალაქეობის შესახებ. აქ რატომ არ უნდა იყოს?! პრობლემას ვერ ვხედავ, საჭიროა მხოლოდ სურვილი. თუ ხალხი მასობრივად რჩება მოქალაქეობის გარეშე, ეს ნიშნავს, რომ კანონში ნაკლოვანებებია“, - აცხადებს სამველ პეტროსიანი.

ჯავახეთის მოსახლეობა გამოსავალს ორმაგი მოქალაქეობის შესახებ კანონის გამარტივებაში ხედავს. ახალციხის, სოფელ ჯულღის მაცხოვრებელი გევორქ მარქარიანი ფიქრობს, რომ საკითხის დარეგულირება ახალგაზრდების უკან დაბრუნებას ხელს შეუწყობს.

„ორმაგი მოქალაქეობა რომ გვქონოდა, შესაძლებელია ჩვენი თანასოფლელები საქართველოშივე დარჩენილიყვნენ“-წუხს გევორქ მარქარიანი.

,,ძალიან ბევრი მსურველია, რომ ორმაგი მოქალაქეობა ჰქონდეს. ჩვენ ამ პრობლემაზე ვერაფერს ვიზამთ, სახელმწიფომ უნდა გადაწყვიტოს. საქართველოს ბრალი არ არის, რუსეთის ბრალია, რომ ვიზას ითხოვენ“, - ამატებს ჯულღას მკვიდრი ბენიამინ დურგალიანი.

მას შემდეგ, რაც სალომე ზურაბიშვილი პრეზიდენტი გახდა, პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ საქართველოს ის მოქალაქეები გააფრთხილა, ვინც ორმაგი მოქალაქეობის გამო, საქართველოს მოქალაქეობა დაკარგა და მისი აღდგენა სურდა.

,,2018 წელს ,,საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში განხორციელებული ცვლილებების შედეგად, საქართველოს მოქალაქეებს შესაძლებლობა მიეცათ საქართველოს მოქალაქეობის ფლობასთან ერთად მოიპოვონ სხვა ქვეყნის მოქალაქეობაც.

სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მოპოვების შემთხვევაში, საქართველოს მოქალაქეს არ შეუწყდება საქართველოს მოქალაქეობა (რასაც ითვალისწინებდა ძველი კანონის რედაქცია).

მათ, ვინც საქართველოს მოქალაქეობა სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მოპოვების გამო დაკარგეს, 2019 წლის 15 აგვისტომდე უფლება აქვთ მიმართონ სააგენტოს საქართველოს მოქალაქეობის შენარჩუნების მოთხოვნით. თუკი საქართველოსთან კავშირი სარწმუნოდ იქნება მიჩნეული, მოქალაქეობის შენარჩუნებაზე თანხმობა მარტივი პროცედურით გაიცემა".

რატომ დასჭირდათ სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღება ჯავახეთში?

როდესაც სომხეთმა ორმაგი მოქალაქეობის შესახებ კანონი მიიღო, ახალქალაქში მცხოვრებლებმა ორმაგი მოქალაქეობის შესახებ განცხადებები შეიტანეს. მათთვის ეს რუსეთში სამუშაოდ წასვლის შესაძლებლობა იყო.

ახლა, ჯავახეთში მცხოვრები ეთნიკური სომხები, უცხო ქვეყნის მოქალაქეების მსგავსად, ვერც ჯანდაცვის უფასო ან შეღავათიანი სერვისებით სარგებლობენ, ვერც იუსტიციის სახლის მომსახურებითა და ვერც ეკონომიკის სამინისტროს საგრანტო თუ ბიზნეს პროგრამებით.

საქართველოს პარლამენტის მოქმედი წევრი და მმართველი პარტიის მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატი ჯავახეთში სამველ მანუკიანი ამბობს, რომ მოსახლეობისთვის მოქალაქეობის საკითხი ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეულია. მთავარ პრობლემას ის სახელმწიფო ენის არცოდნაში ხედავს.

,,გამარჯვების შემთხვევაში, ერთ-ერთი პირველი საკითხი, რომლის გადაჭრაზეც ვიზრუნებ ეს იქნება. ყოველ დღე ვხვდები მოსახლეობას და თითქმის ყველა სოფელში მიწევს ამ თემაზე საუბარი. სამწუხაროდ, მათთვის პასუხი არ მაქვს, რადგან ეს მარტივი მოსაგვარებელი არ არის“ - ირწმუნება სამველ მანუკიანი.

ჯავახეთის მოსახლეობის ინტერესების დამცველი საკანონმდებლო ორგანოში, ფიქრობს, რომ საკითხი მინისტრის რეგულირების დონეზე უნდა გადაწყდეს და არა პარლამენტის.

რაში ხედავენ გამოსავალს?

სამველ მანუკიანმა კარგად იცის, რომ სახელმწიფო ენის სწავლა ჯავახეთის ზრდასრული მოსახლეობისთვის პრობლემაა. სახელმწიფო ენაზე საუბარი თავადაც უჭირს, თუმცა არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში საკითხის ლობირებას გეგმავს.

,,როდესაც კანონში ცვლილება შევიდა, მაშინ ორმაგი მოქალაქეობის მქონე დაახლოებით 80%-მა დაკარგა საქართველოს მოქალაქეობა და თუ არ ვცდები, ითქვა, რომ ციფრებში ეს 28 ათასს აღწევდა. მათი ნახევარი ალბათ ჯავახეთის მოსახლეობა იყო. რა თქმა უნდა, ძალიან მინდა სახელმწიფო ენაზე ისაუბროს საქართველოს ყველა მოქალაქემ, მაგრამ იცით, რომ ახალქალაქი ჩაკეტილი ქალაქია, აქ წლების განმავლობაში ფუნქციონირებდა რუსული ბაზა, დღემდეა რუსული სკოლები და მოსახლეობას სახელმწიფო ენაზე თითქმის არავისთან უწევს საუბარი. გამოსავალი, ვფიქრობ გამოცდების საკითხის გამარტივებაშია“ - აცხადებს სამველ მანუკიანი.

კანონმდებლის მსგავსად, ჯავახეთის ახალგაზრდობას სახელმწიფო ენის შესწავლისკენ მოუწოდებს ნინოწმინდის ვიცე-მერი. ალექსანდრე მიქელაძე ფიქრობს, რომ ზრდასრული მოქალაქეებისთვის სახელმწიფომ კანონი უნდა გაამარტივოს.

საქართველოს მოქალაქეობის აღდგენისთვის პიროვნებამ უნდა დაწეროს განცხადება პრეზიდენტის სახელზე იუსტიციის სამინისტროს მეშვეობით. გადასახდელი 250 ლარია.

ამჟამად მოქალაქეობის შენარჩუნება შესაძლებელი იქნება იმ შემთხვევაში, თუ სხვა ქვეყნის პასპორტის მიღებამდე ადამიანმა საქართველოს ხელისუფლებისგან ნებართვა მიიღო. 2020 წლის 31 დეკემბრიდან კი საქართველოს მოქალაქეობის ჩამორთმევა ნებისმიერ შემთხვევაში აიკრძალება.

რაც შეეხება ბავშვებს, რომლებმაც სხვა ქვეყნის მოქალაქეობა დაბადებით მიიღეს, ისინი საქართველოს მოქალაქეობას 18 წლამდე შეინარჩუნებენ. მოქალაქეობის შემდგომი გაგრძელებისთვის ბავშვების კანონიერმა წარმომადგენლებმა დროულად უნდა მიმართონ საქართველოს ხელისუფლებას შესაბამისი განცხადებით.

გამოცემულია საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდისა და საქართველოს სტრატეგიის და განვითარების ცენტრის (GCSD) ფინანსური მხარდაჭერით. ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს ფონდისა და ცენტრის პოზიციას. შესაბამისად, ღია საზოგადოების ფონდი და საქართველოს სტრატეგიის და განვითარების ცენტრი არ არიან პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.