Առողջապահություն
Նինոծմինդայի միակ մանկաբույժը, ով ապրում է կլինիկայում
17:32 / 30.09.2023
«Եթե ծանր հիվանդ գա կլինիկա ու ինձ զանգահարեն, կներեք, բայց պետք է շտապ վազեմ»,- համաձայնվում է ինձ հետ, և միայն այս պայմանով եմ դառնում նրա ուղեկիցը մեկ օրով։ Լամարա Դեմետրաձեն բժշկուհի է, նա Թբիլիսիից Նինոծմինդա է եկել ինը տարի առաջ։ Քաղաքապետարանի միակ մանկաբույժն է, սակայն բուժանձնակազմի բացակայության պատճառով ստիպված է մի քանի գործ համատեղել։ Նա հերթապահում է շտապօգնության, ամեն օր՝ մանկաբուժության բաժանմունքում, Մեծ և Փոքր Արագյալ գյուղերի ընտանեկան բժիշկն է:
«Երկու օրը մեկ պետք է թերապևտիկ հերթապահություն ունեմ, շատերը ինֆարկտներով, ինսուլտներով, վնասվածքներով են գալիս ու պետք է դիմանաս այս ամենին: Մարդկային ռեսուրս չկա: Մենք միասին, մի կերպ աշխատում ենք որպես թիմ»,- բացատրում է, թե ինչու է աշխատում շաբաթը յոթ օր։
Բժշկուհի Լամարային տեսանք Նինոծմինդայի հիվանդանոցում այն ժամանակ, երբ ծանր հիվանդի համար կանչեցին շտապօգնության խումբ, իսկ նա փաթեթավորեց ֆոնենդոսկոպն ու պուլսոմետրը պայուսակի մեջ և պատրաստվեց գնալ գյուղական ամբուլատորիա: Շաբաթը երեք անգամ գնում է Մեծ Արագյալ՝ հիմնականում տաքսիով, քանի որ գյուղում հասարակական տրանսպորտ չկա։ Նա երբեք սպիտակ խալաթը չի հանում, նույնիսկ ճանապարհին։
Նինոծմինդայի կլինիկայից Փոքր Արագյալի ամբուլատորիա հեռավորությունը 9 կիլոմետր է։ Բժշկական կաբինետը բաղկացած է երկու փոքրիկ սենյակից՝ գույքավորմամբ, բայց չունեն ջուր, կոյուղի և բնական գազ։ Երկաթե շրջանակով կառուցված շենքում ցուրտ է, տանիքից ջուր է կաթում։ Բժիշկը ստիպված է լինում աշնանից գարուն դռնեդուռ գնալ, քանի որ միայն ամռանն է կարողանում ամբուլատորիայում հիվանդներ ընդունել։
«Ձմռանը անհավանական է գալ այստեղ, նստել ու աշխատել։ Դրա համար ստիպված ենք գնալ Նինոծմինդայի կլինիկա»,- ասում է Վարդանուշ Քոսյանը։ Նա ապրում է Մեծ Արաքալի գյուղում և ստիպված է բժշկուհի Լամարային այցելել Նինոծմինդայում:
Երբ գյուղում բժիշկ չկա, բուժքույրը առաջին բուժօգնություն է ցուցաբերում բնակիչներին: Մեծ և Փոքր Արագյալի բուժքույրը տեղացի Կարինե Թազյանն է:
«Գյուղում մեր բուժքույրը Կարինեն է, նա մեզ օգնում է նույնիսկ գիշերները, երբ կարիք ունենք։ Պլանային պատվաստումներ է անում»,- ասում է Մէծ Արագյալում բնակվող Լիլիթ Յորդանյանը։
Մանկաբույժ՝ Լամարա Դեմետրաձե
Լամարա Դեմետրաձեն Թբիլիսիից Ջավախեթի է տեղափոխվել ինը տարի առաջ։ Բժշկական անձնակազմի բացակայության պատճառով մանկաբույժին ժամանակավոր աշխատանք են առաջարկել Նինոծմինդայի կլինիկայում։ Նա չի շտապում վերադառնալ, հիվանդների հանդեպ ստանձնած իր պատասխանատվությունը չի թողնում գնալ տուն։
«Երբ գալիս էի այստեղ, ընտանիքս չգիտեր։ Ասացի, որ գնում եմ Նինոծմինդայի կլինիկա, բժիշկը հիվանդ է, մի քանի շաբաթ պետք է հերթապահեմ, հետ կգամ։ «Մարշուտկա» մտա, վարորդը Գոգաշենցի (գյուղ Ախալքալաքի մունիցիպալիտետում) մի մարդ էր, ու ամբողջ ճանապարհին ինձ հետ խոսում էր Նինոծմինդայի, Ջավախեթիի, տարածքի պատմության մասին։ Ինձ այնքան ջերմ ընդունեցին, այնպիսի իրավիճակ էր, որ որոշեցի մեկ տարի մնալ այստեղ։ Բայց պարզվեց, որ Ջավախեթին գիտի ընտելացնել։ Այստեղ կան ուսուցիչներ, ովքեր եկել են, և հարցնում ենք միմյանց՝ ինչպե՞ս ընտելացանք, ինչպե՞ս չենք ուզում հետ գնալ»:
Նա հիշում է, թե ինչպես էր դժվարանում ընտելանալ Նինոծմինդայի դաժան կլիմայական պայմաններին: Նոր միջավայրին հարմարվելը բարդանում էր նաև լեզվական խոչընդոտի պատճառով։
«Տրեների պաշտոնը ձորացրեցի: Երբ եկա, գործում էր Ժվանիայի անվան դպրոցը, որտեղ ցանկացողներին վրացերեն էին սովորեցնում։ Բժշկական անձնակազմն այնքան հարգանքով էր վերաբերվում ինձ և ուզում էր, որ լեզվական արգելքը պակասի, որ ինձ շրջապատող աղջիկները բոլորը եկան Ժվանիայի դպրոց և շատ լավ սովորեցին պետական լեզուն։ Ինձ ասացին, որ իրենց հետ ռուսերեն չխոսեմ։ Հիմա ունենք նոր մարդիկ, ովքեր վրացերեն չգիտեն, բայց ասում են, որ պետք է օրական երկու բառ սովորենք, որպեսզի ավելի սերտ շփում ունենանք»։
Ջավախեթի ժամանելուց հետո նա շուտով ստիպված էր աշխատանքի անցնել մի քանի վայրերում։ Նրա լայնածավալ ռեգալիային չորս տարի առաջ ավելացավ գյուղական բժշկի պաշտոնը։ Լամարա Դեմետրաձեն Նինոծմինդայում ընտանեկան բժշկության միակ հավաստագրված բժիշկն է, սակայն կադրերի սղության պատճառով նրա ոչ հավաստագրված գործընկերները նույնպես ստիպված են լինում գնալ տարբեր գյուղեր։ Ջավախեթիում որոշ պրոֆիլային բժիշկ ընդհանրապես չունեն։ Նման դեպքերում հիվանդներին ուղղորդում են այլ քաղաքապետարաններ։
«Կլինիկայում ունենք մեկ ռեանիմատոլոգ՝ Սամվելը։ Նախատեսված է տարածաշրջանի համար՝ Նինոծմինդա, Ախալքալաք, Ախալցիխե, այլ ճանապարհ չկա»։
Այլ ելք չունի նաև Լամարա Դեմետրաձեն և տարիներ շարունակ բնակվում է կլինիկայում՝ վարչակազմի կողմից հատկացված մեկ սենյակում։ Կեսգիշերին, երբ հերթապահ բժիշկ չկար, նա ստիպված էր գնալ հիվանդանոց, ուստի որոշեց ապրել կլինիկայում: Հիվանդների կողքին ապրող բժիշկը սովորում էր հաղթահարել դժվարությունները, երբ ի հայտ եկավ կորոնավիրուսի համաճարակը։ Բժիշկը, ով արդեն իսկ աշխատում էր շաբաթը յոթ օր, ստիպված էր վերադասավորել իր առաջնահերթությունները։
«Մեր հիվանդանոցը վերածվեց 50 մահճակալանոց Քովիդ-կլինիկայի: Շատ հիվանդներ կային, այլեւս տեղ չունեինք, երբեմն եթե նստեցնում էինք աթոռին ու թթվածին տալիս, դա նույնպես մեծ օգուտ էր այս մարդկանց համար։ Բժշկական անձնակազմից բոլորը վարակված էին, տանն էին, մնացել ենք միայն ես ու մեկ բուժքույր։ Մեկուկես ամիս թոքաբորբ ունեի, այլևս չէի թեստավորվում, գիշեր-ցերեկ սպասարկում էինք կովիդով հիվանդներին։ Մեր այս աշխատանքը գնահատվեց և ինձ տրվեց «Էվեքս» կլինիկաների հերոսի կոչում, թեև յուրաքանչյուր բժիշկ իր ամենօրյա աշխատանքում հերոս է»:
Բժշկուհի Լամարան ամբուլատորիայում տեղի բնակիչներին զննելու հետ համատեղ, պատասխանել է կլինիկայից ստացվող զանգերին։ Որոշ հիվանդների հեռակա կարգով տեղափոխեց տարբեր բաժանմունքներ, մյուսներին խնդրեց սպասել։ Նա դեռ չէր ավարտել իր աշխատանքը, երբ նրան զանգահարեցին կլինիկայից և տեղեկացրին ծանր հիվանդի մասին։ «Երեկ ամբողջ գիշեր չեմ քնել, ծանր հիվանդ ունեինք, կարծես այս գիշեր էլ պետք է լուսացնեմ»,- ասաց բժիշկը, հիշեցրեց նկարահանումից առաջ կնքված պայմանավորվածությունը, անմիջապես հավաքեց իրերն ու վերադարձավ հետ, կլինիկա:
«Երկու օրը մեկ պետք է թերապևտիկ հերթապահություն ունեմ, շատերը ինֆարկտներով, ինսուլտներով, վնասվածքներով են գալիս ու պետք է դիմանաս այս ամենին: Մարդկային ռեսուրս չկա: Մենք միասին, մի կերպ աշխատում ենք որպես թիմ»,- բացատրում է, թե ինչու է աշխատում շաբաթը յոթ օր։
Բժշկուհի Լամարային տեսանք Նինոծմինդայի հիվանդանոցում այն ժամանակ, երբ ծանր հիվանդի համար կանչեցին շտապօգնության խումբ, իսկ նա փաթեթավորեց ֆոնենդոսկոպն ու պուլսոմետրը պայուսակի մեջ և պատրաստվեց գնալ գյուղական ամբուլատորիա: Շաբաթը երեք անգամ գնում է Մեծ Արագյալ՝ հիմնականում տաքսիով, քանի որ գյուղում հասարակական տրանսպորտ չկա։ Նա երբեք սպիտակ խալաթը չի հանում, նույնիսկ ճանապարհին։
Նինոծմինդայի կլինիկայից Փոքր Արագյալի ամբուլատորիա հեռավորությունը 9 կիլոմետր է։ Բժշկական կաբինետը բաղկացած է երկու փոքրիկ սենյակից՝ գույքավորմամբ, բայց չունեն ջուր, կոյուղի և բնական գազ։ Երկաթե շրջանակով կառուցված շենքում ցուրտ է, տանիքից ջուր է կաթում։ Բժիշկը ստիպված է լինում աշնանից գարուն դռնեդուռ գնալ, քանի որ միայն ամռանն է կարողանում ամբուլատորիայում հիվանդներ ընդունել։
«Ձմռանը անհավանական է գալ այստեղ, նստել ու աշխատել։ Դրա համար ստիպված ենք գնալ Նինոծմինդայի կլինիկա»,- ասում է Վարդանուշ Քոսյանը։ Նա ապրում է Մեծ Արաքալի գյուղում և ստիպված է բժշկուհի Լամարային այցելել Նինոծմինդայում:
Երբ գյուղում բժիշկ չկա, բուժքույրը առաջին բուժօգնություն է ցուցաբերում բնակիչներին: Մեծ և Փոքր Արագյալի բուժքույրը տեղացի Կարինե Թազյանն է:
«Գյուղում մեր բուժքույրը Կարինեն է, նա մեզ օգնում է նույնիսկ գիշերները, երբ կարիք ունենք։ Պլանային պատվաստումներ է անում»,- ասում է Մէծ Արագյալում բնակվող Լիլիթ Յորդանյանը։
Մանկաբույժ՝ Լամարա ԴեմետրաձեԼամարա Դեմետրաձեն Թբիլիսիից Ջավախեթի է տեղափոխվել ինը տարի առաջ։ Բժշկական անձնակազմի բացակայության պատճառով մանկաբույժին ժամանակավոր աշխատանք են առաջարկել Նինոծմինդայի կլինիկայում։ Նա չի շտապում վերադառնալ, հիվանդների հանդեպ ստանձնած իր պատասխանատվությունը չի թողնում գնալ տուն։
«Երբ գալիս էի այստեղ, ընտանիքս չգիտեր։ Ասացի, որ գնում եմ Նինոծմինդայի կլինիկա, բժիշկը հիվանդ է, մի քանի շաբաթ պետք է հերթապահեմ, հետ կգամ։ «Մարշուտկա» մտա, վարորդը Գոգաշենցի (գյուղ Ախալքալաքի մունիցիպալիտետում) մի մարդ էր, ու ամբողջ ճանապարհին ինձ հետ խոսում էր Նինոծմինդայի, Ջավախեթիի, տարածքի պատմության մասին։ Ինձ այնքան ջերմ ընդունեցին, այնպիսի իրավիճակ էր, որ որոշեցի մեկ տարի մնալ այստեղ։ Բայց պարզվեց, որ Ջավախեթին գիտի ընտելացնել։ Այստեղ կան ուսուցիչներ, ովքեր եկել են, և հարցնում ենք միմյանց՝ ինչպե՞ս ընտելացանք, ինչպե՞ս չենք ուզում հետ գնալ»:
Նա հիշում է, թե ինչպես էր դժվարանում ընտելանալ Նինոծմինդայի դաժան կլիմայական պայմաններին: Նոր միջավայրին հարմարվելը բարդանում էր նաև լեզվական խոչընդոտի պատճառով։
«Տրեների պաշտոնը ձորացրեցի: Երբ եկա, գործում էր Ժվանիայի անվան դպրոցը, որտեղ ցանկացողներին վրացերեն էին սովորեցնում։ Բժշկական անձնակազմն այնքան հարգանքով էր վերաբերվում ինձ և ուզում էր, որ լեզվական արգելքը պակասի, որ ինձ շրջապատող աղջիկները բոլորը եկան Ժվանիայի դպրոց և շատ լավ սովորեցին պետական լեզուն։ Ինձ ասացին, որ իրենց հետ ռուսերեն չխոսեմ։ Հիմա ունենք նոր մարդիկ, ովքեր վրացերեն չգիտեն, բայց ասում են, որ պետք է օրական երկու բառ սովորենք, որպեսզի ավելի սերտ շփում ունենանք»։
Ջավախեթի ժամանելուց հետո նա շուտով ստիպված էր աշխատանքի անցնել մի քանի վայրերում։ Նրա լայնածավալ ռեգալիային չորս տարի առաջ ավելացավ գյուղական բժշկի պաշտոնը։ Լամարա Դեմետրաձեն Նինոծմինդայում ընտանեկան բժշկության միակ հավաստագրված բժիշկն է, սակայն կադրերի սղության պատճառով նրա ոչ հավաստագրված գործընկերները նույնպես ստիպված են լինում գնալ տարբեր գյուղեր։ Ջավախեթիում որոշ պրոֆիլային բժիշկ ընդհանրապես չունեն։ Նման դեպքերում հիվանդներին ուղղորդում են այլ քաղաքապետարաններ։
«Կլինիկայում ունենք մեկ ռեանիմատոլոգ՝ Սամվելը։ Նախատեսված է տարածաշրջանի համար՝ Նինոծմինդա, Ախալքալաք, Ախալցիխե, այլ ճանապարհ չկա»։
Այլ ելք չունի նաև Լամարա Դեմետրաձեն և տարիներ շարունակ բնակվում է կլինիկայում՝ վարչակազմի կողմից հատկացված մեկ սենյակում։ Կեսգիշերին, երբ հերթապահ բժիշկ չկար, նա ստիպված էր գնալ հիվանդանոց, ուստի որոշեց ապրել կլինիկայում: Հիվանդների կողքին ապրող բժիշկը սովորում էր հաղթահարել դժվարությունները, երբ ի հայտ եկավ կորոնավիրուսի համաճարակը։ Բժիշկը, ով արդեն իսկ աշխատում էր շաբաթը յոթ օր, ստիպված էր վերադասավորել իր առաջնահերթությունները։
«Մեր հիվանդանոցը վերածվեց 50 մահճակալանոց Քովիդ-կլինիկայի: Շատ հիվանդներ կային, այլեւս տեղ չունեինք, երբեմն եթե նստեցնում էինք աթոռին ու թթվածին տալիս, դա նույնպես մեծ օգուտ էր այս մարդկանց համար։ Բժշկական անձնակազմից բոլորը վարակված էին, տանն էին, մնացել ենք միայն ես ու մեկ բուժքույր։ Մեկուկես ամիս թոքաբորբ ունեի, այլևս չէի թեստավորվում, գիշեր-ցերեկ սպասարկում էինք կովիդով հիվանդներին։ Մեր այս աշխատանքը գնահատվեց և ինձ տրվեց «Էվեքս» կլինիկաների հերոսի կոչում, թեև յուրաքանչյուր բժիշկ իր ամենօրյա աշխատանքում հերոս է»:
Բժշկուհի Լամարան ամբուլատորիայում տեղի բնակիչներին զննելու հետ համատեղ, պատասխանել է կլինիկայից ստացվող զանգերին։ Որոշ հիվանդների հեռակա կարգով տեղափոխեց տարբեր բաժանմունքներ, մյուսներին խնդրեց սպասել։ Նա դեռ չէր ավարտել իր աշխատանքը, երբ նրան զանգահարեցին կլինիկայից և տեղեկացրին ծանր հիվանդի մասին։ «Երեկ ամբողջ գիշեր չեմ քնել, ծանր հիվանդ ունեինք, կարծես այս գիշեր էլ պետք է լուսացնեմ»,- ասաց բժիշկը, հիշեցրեց նկարահանումից առաջ կնքված պայմանավորվածությունը, անմիջապես հավաքեց իրերն ու վերադարձավ հետ, կլինիկա: