Ինչպե՞ս է Վրաստանը դիմադրում Ռուսաստանի կրթական էքսպանսիային

Կրթություն

14:16 / 31.07.2023

Ելենա Բարդեղմոսյանը ուսանողուհի է դարձել միասնական ազգային քննություններից մի քանի ամիս առաջ: Նա բարձրագույն միավորով տարեսկզբին ընդունվել է Ռուս-Հայկական համալսարան (РОССИЙСКО-АРМЯНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ)։ Այս ուսումնական հաստատությունն անվճար կրթություն է առաջարկում Վրաստանի քաղաքացիներին։ Այնտեղ ընդունվելը հեշտ է: Ուսանողները ընտրվում են հեռավար, առանց քննության, հարցազրույցի միջոցով։ Այս պարզ ընթացակարգով ոչ թե գնահատվում է դիմորդի գիտելիքները կոնկրետ առարկայից, այլ ռուսերեն վարժ խոսելու կարողությունը։

Ելենան, սակայն, դեռ չի որոշել, թե արդյոք կսովորի Ռուս-հայկական համալսարանում։ Նա և իր մի քանի համադասարանցիներ միաժամանակ գրանցվել են նաև ազգային քննություններին, հանձնել են ընդհանուր ունակության թեստը և այժմ սպասում են, թե արդյոք կընդգրկվե՞ն ազգային փոքրամասնությունների 1+4 ծրագրին։

«Անկեղծ ասած, մեր համադասարանցիների մեծ մասը երկու քննություններն էլ հանձնել է, քանի որ մինչեւ վերջին րոպեն չէինք կողմնորոշվում, թե որտեղ սովորենք։ Ինձ համար դժվար չէին նաեւ ազգային քննության ընդհանուր քննությունները: Ես դեռ հստակ չգիտեմ, թե որտեղ եմ ուզում սովորել, ուստի որոշեցի երկուսն էլ փորձել: Եթե Վրաստանում դրական պատասխան ստանամ ու անվճար ընդունվեմ, հավանաբար Թբիլիսիում կսովորեմ։ Համադասարանցիներից ոմանք հաստատ գիտեն, որ ուզում են այստեղ մնալ»,- մեզ հետ զրույցում պատմում է Ելենան՝ հավելելով, որ եթե Վրաստանի բարձրագույն ուսումնական հաստատություն չընդունվի ու ստիպված գնա Հայաստան, ապա կարող է մտածել Երևանում մնալու մասին։

Ելենան ավարտել է Ախալքալաքի երկրորդ՝ ռուսալեզու դպրոցը։ Նրա դասարանում սովորում էր 19 աշակերտ, բոլորն էլ անցել են ՀՌՀ (Հայ-Ռուսական Համալսարան)։ Թե նրա դասարանից ովքեր կմնան Վրաստանում, ովքեր կմեկնեն Ռուսաստան ու Երեւան, պարզ կդառնա օգոստոսին, երբ կհրապարակվեն միասնական ազգային քննությունների պատասխանները։

Քննությունների միավորներ են սպասվում նաև Ախալքալաքի առաջին՝ հայալեզու դպրոցում։ Տնօրեն Ռուզան Տեպոյանի խոսքով, 47 շրջանավարտներից 1+4 ծրագրին գրանցվել է մոտ 15 դիմորդ։

«Մեր աշակերտներից հինգը դիմել են ռուսական բուհ եւ բոլորն էլ բարձրագույն գնահատականներով են անցել։ Բոլորը պատրաստվում են գնալ՝ ոմանք Մոսկվա, ոմանք՝ Երեւան։ Նրանք անվճար են սովորում ՀՌՀ-ում, և դա նրանց համար գրավիչ է։ Հատկապես, որ այնտեղ քննությունները շատ ավելի շուտ են սկսվում՝ ապրիլին, դրա համար էլ գրանցվել են թե՛ վրացական բուհերում, թե՛ այնտեղ։ Եթե այնտեղ ընդունվեն անվճար, շատ լավ կլինի, թե ոչ, ապա այստեղ բախտը փորձում են։ Այս տարի մեր ուսանողներից մեկն ավարտել է Հայ-Ռուսական համալսարանն ու այնտեղ աշխատանքի է անցել։ 1+4 ծրագիրը նույնպես շատ գրավիչ է նրանց համար, ըստ նախասիրության, ըստ ցանկության։ Մեր դպրոցից շատ աշակերտներ կան, ովքեր անվճար սովորում են Թբիլիսիում, նրանք ամեն տարի լավ միավորներով են ընդունվում»,- ասում է Ռուզան Տեպոյանը։

Ուր և ինչու են Վրաստանի էթնիկ հայ քաղաքացիները գնում սովորելու

Ռուս-հայկական համալսարանը բարձրագույն ուսումնական հաստատություն է, որը հիմնադրվել է Ռուսաստանի գիտության և կրթության նախարարության և Հայաստանի կրթության նախարարության կողմից։ Համալսարանը սկզբնապես բացվել է Մոսկվայում 2003 թվականին։ 2015 թվականից Երևանի համալսարանին ավելացել է հայկական հատվածը։ Ջավախեթիի առաջին աշակերտը այնտեղ է ընդունվել 2015 թվականին, երբ ուսումնական հաստատությունը Վրաստանի քաղաքացիների համար ընդամենը երեք տեղ ուներ։ 2019 թվականին քվոտան հասցվել է 80-ի։

Ախալքալաք քաղաքում գործում է հինգ հանրակրթական դպրոց, որոնցից չորսը ոչ վրացական են՝ երեքը հայկական, մեկը՝ ռուսական։ Ռուս-Հայկական համալսարանը և դրա պայմանները ընդունելի են բոլոր դպրոցների ուսանողների համար։

Ախալքալաքի երկրորդ, ռուսական հանրակրթական դպրոցի 50 շրջանավարտներից բոլորը դիմում են ուղարկել Ռուս-Հայկական համալսարան։ Բոլոր դիմորդները, բացի երկուսից, համալսարան են ընդունվել առցանց հարցազրույցի միջոցով: Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում ավելի շատ ուշադրություն է դարձվում ռուսաց լեզվի իմացության մակարդակին, քան ընդհանուր գիտելիքներին։

«Նրանց մեծ մասը տիրապետում է ռուսերենին, և նրանց համար հեշտ է սովորել այս լեզուն։ Գործոններից մեկն այն է, որ աշակերտներն ընդունվում են առանց քննության, հարցազրույցի միջոցով, ուսումն անվճար է։ Ոմանք հարազատներ ունեն, և ուսանողի համար այնտեղ ապրելն ավելի էժան է։

Անցյալ տարի նրանք, ովքեր գրանցվել էին միասնական ազգային քննություններին, հետո հանձնել էին Ռուսաստանում և Հայաստանում, այստեղ քննությանն այլևս չմասնակցեցին, այս տարի ոմանք ասացին, որ կփորձեն, եթե անվճար ընդունվեն այստեղ (Վրաստանում), ապա չեն գնա երկրից: Մեր դպրոցի օրինակով, նախորդ տարի շատերը չեն ընդունվել Ռուս-Հայկական համալսարանում, իսկ այս տարի գրեթե բոլորն են ընդունվել։ Վրաստանում աշխատանքի տեղավորման հնարավորություններն ավելի քիչ են: Նրանք Ռուսաստանում աշխատելու հեռանկար են տեսնում, ուստի նախընտրում են գնալ այնտեղ սովորելու։ 1+4 ծրագրով սովորողները վերադարձան Ախալքալաք, աշխատանք չգտան ու նորից գնացին Ռուսաստանում աշխատելու»,- ասում է Ախալքալաքի երկրորդ (ռուսական) հանրակրթական դպրոցի ուսուցիչը։

Ըստ Շորենա Թեթվաձեի, մի քանի գործոններ են դրդում դիմորդներին Վրաստանում սովորելու փոխարեն գնալ Ռուսաստան և Հայաստան: Հիմնականները դեռևս ինտեգրումն է, գործազրկությունն ու ծանր տնտեսական վիճակը.

«Ոչ ոք չգիտի, թե ինչ խոչընդոտների են հանդիպում Վրաստանում սովորելիս։ Նախարարությունը նախկինում հետաքրքրվում էր ու ուսումնասիրում, թե ինչն է լավ, ինչը վատ, ինչը՝ դժվար, իսկ հիմա այլեւս չի ուսումնասիրվում։ Կան ուսանողներ, ովքեր սովորել են Վրաստանում 1+4 ծրագրով և առաջին կամ երկրորդ կուրսից տեղափոխվել են Հայաստան՝ սովորելու։ Ինչ է կատարվում այնտեղ, ինչ դժվարությունների են հանդիպում, ինչպես կարող են պետությունը կամ ուսումնարանները օգնել - չգիտենք։ Շատերը դժվարանում են սովորել, մեկ տարում չեն կարողանում տիրապետել պետական լեզվին և անհարմար են զգում։ Նրանք ունեն վախ, դժվարություններ, չեն կարողանում հարմարվել։ Այս ուղղությամբ շատ աշխատանք է պետք, որպեսզի Վրաստանից երիտասարդների արտահոսք տեղի չունենա։ Հիմնական խնդիրը լեզվական արգելքն ու ֆինանսական դժվարությունն է»:

Տեղի քաղաքացիական հատվածում կարծում են, որ պետությունը պետք է ավելի արդյունավետ դարձնի կրթական և ինտեգրացիոն ծրագրերը, ինչպես նաև մտածի Վրաստանում մնացած հայախոս երիտասարդների աշխատանքի մասին։

«Վերջին երկու տարիներին ավելի քիչ մարդ գնում է Ռուսաստան, ավելի շատ՝ Հայաստան։ Օրինակ՝ տասը ուսանողներից մեկը գնում է Ռուսաստան, չորսը՝ Հայաստան, հինգը՝ մնում այստեղ։ Նրանք Հայաստան են գնում երկու պատճառով՝ առաջինը լեզվական խոչընդոտն է։ Երկրորդ դեպքում, ովքեր պարզապես դիպլոմ են ուզում, գնում են, այնտեղ հեշտ է ընդունվել ու սովորել։ Բարձր ակադեմիական առաջադիմությամբ և բարձր գնահատականներով դիմորդները մնում են Վրաստանում։ Հայաստան և Ռուսաստան ոմանք գնում են, քանի որ այնտեղ հարազատներ ունեն, բայց մեծ մասը՝ քննությունը հանձնելու և սեփական գիտելիքների հույս չունենալու պատճառով»,- պարզաբանում է Ախալքալաքի բիզնես ասոցիացիայի ղեկավարը։

Մախարե Մացուկատովը տարիներ շարունակ հետեւում է դիմորդների հոսքին: Նա ասում է, որ վերջին շրջանում ավելի ու ավելի շատ երիտասարդներ են հետաքրքրվում վրացական կրթական համակարգով, թեև բնապահպանական գործոնները շատ խոչընդոտներ են ստեղծում նրանց համար։

«Ջավախեթիում աստիճանաբար ավելանում է այն մարդկանց թիվը, ովքեր տիրապետում են պետական լեզվին և տեսնում դրա անհրաժեշտությունը։ Շատերը ցանկանում են բարձրագույն կրթություն ստանալ Վրաստանում, սակայն տարբեր նախադեպերի պատճառով, քանի որ հետո դժվար է ինքնահաստատվել տեղում, ուստի խուսափում են։ Վատ օրինակները փչացնում են մոտիվացիան։ Վատ օրինակներ ասելով նկատի ունեմ, որ, օրինակ, Վրաստանում երիտասարդը համալսարան է ավարտել 1+4 ծրագրով, եկել է իր բնակավայր, քաղաքապետարանում թափուր աշխատատեղ են հայտարարել, երիտասարդը ցանկանում է մասնակցել, աշխատանքի ընդունվել, բայց թափուր պաշտոնը զբաղեցնում է ինչ-որ մեկի եղբոր որդին, ով ոչ պետական լեզվին է տիրապետում, ոչ էլ մասնագետ է։ Նեպոտիզմ կա, և դրա համար երիտասարդները մտածում են, թե ինչու պետք է լրացուցիչ ջանքեր գործադրեն և լեզուն սովորեն, երբ կա հնարավորություն, առանց այս ամենի տեղավորվելու պետական աշխատավայրում»,- ասում է Մախարեն։

Պաշտոնական վիճակագրություն չկա, թե տարեկան քանի դիմորդ է ընդունվում ռուս-հայկական բուհեր։ Նինոծմինդայի և Ախալքալաքի ներգաղթյալ ուսանողների վերաբերյալ քաղաքացիական սեկտորի ներկայացուցիչները դատում են՝ ելնելով նրանց շուրջ ստեղծված իրավիճակից։
«Ջավախեթիից Երեւան սովորելու գնացողները գրեթե բոլորը ընդունվում են Ռուս-Հայկական համալսարան։ Հեշտ է այնտեղ դիմել ու դիպլոմ ստանալ, իմ շրջապատում 5-6 դիմորդ է գնացել։ Կաշառք կա ու գիտելիք չի պահանջվում, բոլոր ցանկացողները կանցնեն։ Նրանք, ովքեր ցանկանում են կարիերայի զարգացում և իսկապես սովորում են, մնում են Վրաստանում»,- ասում է Նինոծմինդայի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Նարինե Գինոսյանը։ Նրա կազմակերպությունն աշխատում է մոտ 60 ակտիվ դպրոցականների հետ, և ինչպես Նարինեն է ասում, այս տարի նրանցից ոչ ոք Հայաստան չի մեկնի։

Ինչ վերաբերում է Ռուս-Հայկական համալսարանին, ապա, ըստ Նարինե Գինոսյանի, Ջավախեթիում բոլորը գիտեն դրա մասին: Բնակչության համար պարզ են նաեւ այս համալսարան հասնելու ուղիները: Համալսարանի շրջանավարտների հիմնական խնդիրը ի հայտ է գալիս երբ նրանք հետ են վերադառնում՝ աշխատատեղերի բացակայության և ցածր կոմպետենտության պատճառով երիտասարդները մեկնում են արտագնա աշխատանքի, այս անգամ՝ Ռուսաստան:

«Կարեւոր չէ, թե ինչ մակարդակի կրթություն ունեն, Վրաստանում աշխատանք չկա ու պետք է կրկին մեկնեն արտերկիր։ Այս խնդիրը կա նաեւ Վրաստանում սովորող երիտասարդների համար։ Պետական գերատեսչություններում պրակտիկայի ծրագիր կար, խոստում էին տվել, որ վրացերեն իմացողն ու պրակտիկա անցնողը անպայման աշխատանքի կանցնի, բայց այդպես չեղավ։ Նրանք շատ լավ երիտասարդներ են, սովորում են Թբիլիսիում, վերադառնում Նինոծմինդա ու մնում են գործազուրկ։ Հետո մի մասը գնում է Թբիլիսի, ոմանք՝ արտերկիր»,- մեզ հետ զրույցում պատմում է Նարինեն։ Նրա կազմակերպությունն աշխատում է երիտասարդության և կանանց հզորացման ուղղությամբ: Նրանք փորձում են երիտասարդներին ցույց տալ կրթության կարիքը, Թբիլիսիից բերում են հաջողակ, ակտիվ ուսանողների և հանդիպում կազմակերպում Նինոծմինդայի ուսանողների հետ։

1+4՝ ծրագիր էթնիկ փոքրամասնությունների համար

Չնայած Ռուս-Հայկական համալսարանի գրավիչ պայմաններին, միասնական ազգային քննություններին գրանցվող դիմորդների թիվն ավելանում է։ Քննությունների ազգային կենտրոնի տվյալներով՝ 2022 թվականին հայոց լեզվի ընդհանուր հմտությունների քննությանը գրանցվել է 607, իսկ 2023 թվականին՝ 689 դիմորդ։ Սամցխե-Ջավախեթիի պետական համալսարանի ռեկտորը հաստատում է 1+4 ծրագրի պահանջարկի աճը: Մակա Բերիձեի խոսքով, համալսարանն ունի ընդհանուր առմամբ 92 տեղ վրացերենի ուսուցման ծրագրում, որոնցից մի քանիսը հայերեն, իսկ մի մասը՝ ադրբեջանախոս երիտասարդների համար է։

«Տարիներ շարունակ մենք օգտագործում ենք հայկական դպրոցների շրջանավարտների համար հատկացված տեղերը։ Երբ հասկանում ենք, որ ավելին է պետք, դիմում ենք նախարարություն և քվոտա խնդրում ադրբեջանալեզու դպրոցների շրջանավարտների համար։ Այս տարի պահանջարկը շատ մեծ է: Մեկ ազատ տեղ ուզում է զբաղեցնել չորս դիմորդ: Երբեմն շատ է լինում, երբեմն՝ ավելի քիչ, բայց չի եղել դեպք, որ հայկական քվոտան չօգտագործվի»:

Ռեկտորի խոսքով՝ անցած տարի 1+4 ծրագրով ընդունվել է 48 դիմորդ, այս տարի 59 տեղ անվճար է, թեպետ բարձր մրցակցության պատճառով դիմորդներից ոմանք կարող են դուրս մնալ ծրագրից։

1+4 ծրագիրը մեկնարկել է 2010թվականից: Դրա նպատակն է որակյալ կրթություն ապահովել փոքրամասնությունների համար և բարելավել պետական լեզվի իմացությունը: Ծրագիրը նախատեսում է ընդհանուր հմտությունների թեստ։ Համապատասխան միավորների կուտակման դեպքում երիտասարդները անցնում են վրացերենի մեկամյա վերապատրաստման դասընթաց, այնուհետեւ ուսումը շարունակում իրենց նախընտրած ֆակուլտետում։

Դիանայի և Սյուզիի ընտրությունը

Նրանցից մեկը, ով որոշել է մնալ և կրթություն ստանալ Վրաստանում, Դիանա Դանելյանն է։ Նա 23 տարեկան է, ապրում է Ախալցիխեում։ Հայկական դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Սամցխե-Ջավախեթիի պետական համալսարան, 1+4 ծրագրով։ Առաջին կուրսում նա սովորում էր պետական լեզուն, իսկ հաջորդ չորս տարին՝ բիզնեսի կառավարման ֆակուլտետում։

Ուսանողի կարգավիճակ ստանալուց հետո սկսվեց նրա ակտիվ գործունեությունը։ Վրացերենին լավ չտիրապետող աղջիկը հասկանում էր, որ պետական լեզվի իմացությունը անհրաժեշտ պայման է ինքնահաստատվելու համար։ Սկզբում նա երկչոտ էր, հետո ավելի համարձակորեն էր մասնակցում դասընթացների, կոնֆերանսների, բազմաթիվ ծրագրերի։

«Քանի որ պետական լեզուն չգիտեի, մտածեցի մասնակցել տարբեր նախագծերի։ Այնտեղ կան վրացիներ և այլ ազգային փոքրամասնություններ։ Դրա համար մտածեցի, որ լավ կլինի, եթե վրացի ընկերներ ունենամ ու նրանցից սովորեմ վրացերենը։ Ինձ շատ է դուր գալիս, որ հիմա ակտիվ եմ»,- մեզ հետ զրույցում պատմում է Դիանան՝ հավելելով, որ այս ճանապարհը հեշտ չի եղել:

Վստահ լինելով իր ուժերին՝ նա այժմ օգնում է Սամցխե-Ջավախեթիում բնակվող էթնիկ հայ երիտասարդներին ինտեգրվելու հարցում:

«Ինչո՞ւ են երիտասարդները գնում Հայաստան և Ռուսաստան: Երեւի այն պատճառով, որ պետական լեզուն չգիտեն ու վախենում են այստեղ սովորել»,- կարծում է Դիանան:

Դիանա Դանելյանի հետ երիտասարդների ակտիվացման վրա աշխատում է Սյուզի Շաքարջյանը։ Նա բիզնեսի կառավարման մագիստրոս է։ Բարձրագույն կրթությունն ավարտել է Սամցխե-Ջավախեթիի պետական համալսարանում։ Ուսմանը զուգահեռ մշտապես մասնակցել է ճանաչողական-կրթական ծրագրերում։ Ներկայումս նա Ռոնդել հիմնադրամի և Նիդերլանդների դեսպանատան նախաձեռնող խմբի ղեկավարն է և դրամաշնորհի շրջանակներում ծրագիր է իրականացնում։ Սյուզին ավարտել է Ախալցիխեի երկրորդ ռուս-վրացական դպրոցը։ Նրա համադասարանցիների զգալի մասը մնացել է Վրաստանում, մի մասը գնացել է Ռուսաստան, փոքր մասն էլ՝ Եվրոպա։

«Ես չեմ մտածել այլ երկրում կրթություն ստանալու մասին։ Որպես Վրաստանի քաղաքացի՝ ես միշտ կարծում էի, որ ճիշտ է սովորել պետական լեզուն։ Ուստի դպրոցական տարիներից փորձեցի շատ գրականություն կարդալ վրացերենով և ակտիվորեն ներգրավված էի ոչ ֆորմալ կրթական գործընթացներում։ Չնայած այն հանգամանքին, որ ես ավարտել եմ ռուսական դպրոցը, հանձնել եմ վրացերենի միասնական ազգային քննությունների չորս քննություն և ընդունվել բիզնեսի կառավարման ֆակուլտետ։ Իհարկե, սկզբում ինձ համար դժվար էին նոր տերմիններն ու միջավայրը, քանի որ անփորձ էի, բայց այս դժվարությունները շատ շուտ հաղթահարեցի»։

Ինչպես է պետությունը պայքարում ռուսական ազդեցության դեմ

Մի շարք ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս, որ փոքրամասնություններով բնակեցված տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցությունը և ռուսամետ վերաբերմունքն ավելի մեծ է, քան Վրաստանի այլ շրջաններում։ Այս ֆոնին ռուս-հայկական համալսարանի պայմաններն ու հայ երիտասարդներին արված առաջարկն էլ ավելի են մեծացնում կախվածությունը օկուպանտ երկրից և ամրապնդում համակրանքները։ Ի՞նչ է առաջարկում Վրաստանը դրա դիմաց՝ հետաքրքրվեցինք կրթության նախարարությունից։

Գործակալությունը մեր բազմաթիվ բանավոր և գրավոր դիմում թողեց անպատասխան։
Վերաինտեգրման նախարարությունը գրավոր պատասխանել է տեղեկատվության տրամադրման խնդրանքին: Գործակալության տվյալներով՝ հայ երիտասարդների ինտեգրման հիմնական մեխանիզմը քաղաքացիական իրավահավասարության և ինտեգրման 2021-2030 թվականների պետական ռազմավարությունն է։ Դրանում նշվում է, որ նպատակը պետք է լինի բոլոր էթնիկ ներկայացուցիչների համար զարգացման հավասար հնարավորություններ ընձեռել, ինչպես նաև ստեղծել համապատասխան պայմաններ հասարակական և քաղաքական կյանքի բոլոր ոլորտներում լիարժեք մասնակցության համար։ Այս քաղաքականության իրականացման համար նախարարությունը սահմանել է հինգ առաջնահերթ ուղղություններ՝ պետական լեզվի ուսուցում ինտեգրմանը աջակցելու համար, որակյալ կրթության հասանելիություն; հավասարություն, քաղաքացիական և քաղաքական մասնակցություն; Սոցիալական և տնտեսական ինտեգրում և միջմշակութային երկխոսություն:

«Քաղաքականության շրջանակներում նախաձեռնված/պլանավորված մի շարք ծրագրեր երիտասարդների շրջանում տարածված են, այդ թվում՝ երկլեզու կրթական ծրագիրը, բնակության վայրում մեծահասակների համար պետական լեզվի ուսուցումը և այլն, բարձրագույն կրթության հասանելիության բարձրացման նպատակով գործող «1+4 կրթական ծրագիրը», մասնագիտական կրթական ծրագրեր, «1+4 պրակտիկայի ծրագիրը»։ Մշակութային-կրթական դասընթացներ/սեմինարներ, երիտասարդների մեծ հետաքրքրություն և ներգրավվածություն կա խորհրդատվական թեմատիկ խմբի հանդիպումներին, որը գործում է Քաղաքացիական հավասարության և ինտեգրման կառավարական հանձնաժողովի հետ»,- ասված է գործակալության նամակում։

Սամցխե-Ջավախեթիի ռուսալեզու դպրոցներում սովորում է շուրջ 1200 աշակերտ։ Քաղաքացիական ինտեգրման և ազգերի միջև կապերի կենտրոնը երկու տարի առաջ հետազոտություն է անցկացրել, որի համաձայն Ռուսաստան գնացողների ամենաբարձր ցուցանիշը Սամցխե-Ջավախեթիում և Աջարիայում է։ Ըստ վերլուծական և հետազոտական կազմակերպության նախագահ Շալվա Տաբատաձեի, ծնողներն ի սկզբանե որոշել են, որ ռուսալեզու դպրոցականները մեծանում են որպես միգրանտներ, և որ այդ անձինք պետք է բարձրագույն կրթություն ստանան Ռուսաստանում, իսկ վրացական կրթական համակարգը չպետք է մեծացնի միգրանտների։

«Վրաստանի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ ընդունվողների թիվն ավելանում է, բայց եթե համեմատենք ադրբեջանախոս շրջանավարտների հետ, ապա հայալեզու շրջանավարտների թիվը երեք անգամ պակաս է։ Պետությունը չունի համապատասխան քաղաքականություն՝ ավելացնելու հայալեզու դպրոցների շրջանավարտների մասնաբաժինը ֆինանսավորվող ծրագրերում, կրթաթոշակ տալու նրանց, ովքեր Սամցխե-Ջավախեթիից կգան Թբիլիսի և դրա համար լրացուցիչ ծախսեր կունենան։ Եթե այս քաղաքականությունն իրականացվի, ավելի շատ կմնան վրացական բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում»,- ասում է Քաղաքացիական ինտեգրման և ազգերի միջև կապերի կենտրոնի նախագահը։

Շալվա Տաբատաձեն կարծում է, որ Վրաստանում կրթական բարեփոխումների անհրաժեշտություն կա, հատկապես՝ ոչ վրացալեզու դպրոցներում։ Ըստ հետազոտողի՝ էթնիկապես հայ ուսանողները պետք է սովորեն մայրենի լեզվով, թեև պետական լեզվի ուսուցման մակարդակը պետք է շատ ավելի բարձր լինի։

«Այն, որ որոշ մարդիկ ընտրում են արտասահմանում սովորելը, խնդրահարույց կլինի, քանի որ Ռուսաստանի և Հայաստանի աշխատաշուկայի համար նախատեսված դիպլոմն ու մասնագիտացումը կարող են անհամատեղելի լինել։ Վրաստան վերադարձողները կարող են տեղ չգտնել այս տարածքում։ Քաղաքացիական գիտակցության տեսանկյունից Վրաստանում ընդհանուր և բարձրագույն կրթությամբ մարդիկ շատ ավելի հավատարիմ են վրացական պետությանը և հավասար քաղաքացիության զգացումն ավելի մեծ է, քան արտերկրում կրթություն ստացածների մոտ»։

Երբ շրջանավարտը ուսումը շարունակում է ռուսական համալսարանում, Վրաստանը կորցնում է իր քաղաքացուն, կարծում են կրթական ոլորտի փորձագետները։ Ըստ նրանց՝ Ռուսաստանը ամեն կերպ փորձում է քարոզչություն տարածել, կրթական համակարգը բացառություն չէ, և պետությունը դեռևս չի կարողանում դիմակայել երիտասարդների արտահոսքին և նրանց մեջ ռուսամետ տրամադրությունների աճին։

თეგები: Դիանա Դանելյան / Ռուս-Հայկական համալսարան /

ავტორი:

Ռուսուդան Գվարամաձե