Հասարակություն
Տոն թե առօրյա կյանք - մարտի 8-ը կանանց համար
15:28 / 08.03.2021
Մարտի 8-ը որոշ կանանց համար տոն է, ոմանց համար պայքարի խորհրդանիշ, իսկ ոմանց համար ՝ սովորական գարնանային օր: Ամսաթիվը աշխարհում նշվում է 46 տարի անընդմեջ: Այս տոնի նպատակն է կանանց հզորացումը և նրանց տնտեսական, քաղաքական և սոցիալական նվաճումները տոնելը:
Այսօր առավոտյան Ախալցիխեի փողոցներում հայտնվեցին մանուշակների և վարդերի փոքրիկ ծաղկեփնջեր: 13-ամյա Խատիա Խիթարիշվիլին Վալեից ժամանել է մոր հետ: Թե ինչպիսին կլինի կանանց միջազգային օրը մոր և երեխայի համար, կախված է նրանից, թե քանի ծաղիկ է վաճառվելու մինչ երեկո: Գնորդներն ավելի քիչ են, քան նախորդ տարիներին:
«Այսօր եղանակը վատ է, անձրև է գալիս, ուստի քիչ մարդիկ են փողոցում շարժվում, իսկ գնորդներ չկան: Մենք ունենք շատ գեղեցիկ և գունագեղ ծաղիկներ: Հիմնականում երիտասարդներն են գալիս ու գնում»:
Թակո Մաիսուրաձեն նրանցից մեկն է, ով ամեն տարի իր կնոջ հետ նշում է Կանանց միջազգային օրը: Մարտի 8-ը սկսվում է ծաղկեփնջով և ավարտվում տոնական ընթրիքով:
«Մենք միշտ գնում ենք քաղաքից դուրս կամ ռեստորան ու ընթրում ենք: Հատկապես սիրում եմ այս օրը, քանի որ ուշադրության կենտրոնում եմ: Փորձում է այնպես անել, որ կինս լավ անցկացնի այս օրը: Մարտի 8-ը և մարտի 3-ը միշտ առանձնահատուկ օրեր են, քանի որ իմ ընկերներն ու ամուսինս ինձ միշտ ուրախացնում են այս օրը»:
Կանանց միջազգային օրը 38-ամյա Բարբարա Գալիբինի համար կապված է շատ ծաղիկների և երեխաների ձեռագործ նվերների հետ:Ութ երեխաների մայրը մարտի 8-ը միշտ անցկացնում է ընտանիքի հետ:
«Սիրում եմ մարտի 8-ը, փոքրերս նկարներ են նվիրում, անակնկալներ մատուցում, այս ամենը ինձ համար մեծ երջանկություն է: Կարծում եմ ՝ կանանց օրը շատ հաճելի օր է աղջիկների համար »:
«Անհարմար օր է ինձ համար, քանի որ ինչպես միշտ, ես աշխատում եմ», - ասում է Ախալցիխեում գործող շտապօգնության բուժքույրը: Ռուզեմա Ջեյրանաշվիլիի համար մարտի 8-ը սովորական աշխատանքային օր է:
«Աշխատում եմ 24 ժամային կարգով, միշտ, երբ գնում եմ աշխատավայր, աշխատակիցներս ծաղիկներ են նվիրում, այս ամենը շարունակվում է մի քանի րոպե և հետո զանգահարում են, շտապ գնում ենք: Ասել, որ կարևոր և առանձնահատուկ օր է, - ճիշտ չէր լինի, քանի որ չեմ կարող ժամանակ անցկացնել ընկերներիս և ընտանիքիս հետ»:
70-ամյա Մակվալա Գուլիաշվիլին նվեր ստանալուց առաջ ուրիշի համար գունագեղ ծաղիկներ է հյուսում: Չորս երեխաների մայրը ձեռագործ աշխատանքներ պատրաստելու համար օգտագործում է պոլիէթիլենային տոպրակներ:
«Մինչեւ մարտի 3-ը եւ 8-ը սկսում եմ ծաղիկներ պատրաստել: Շատ նվերնե եմ պատրաստում, հետո վաճառում եմ Ախալցիխեի կենտրոնական այգում: Շատերին դուր են գալիս իմ ծաղիկները, գեղեցիկ են ու գունեղ: Իմ մարտ ամսվա եկամտի աղբյուրը ծաղիկներն են: Սա այն գործն է, որը ինձ հաճույք է պատճառում»:
Մարտի 8-ին ված առավոտյան, ժամը 6-ին է արթնանում: Մինչև ընտանիքի մնացած անդամները կարթնանան, պետք է հոգ տանիանասունների մասին, կերակրի հավերին ու խոզերին, պետք է հասցնի պանիր պատրաստել: 61-ամյա Ցիցո Գոզալիշվիլին ապրում է Ադիգենի Ուդե գյուղում, իսկ մարտի 8-ը, գարնան մնացած օրերի նման, սովորական օր է:
«Տանն այնքան գործ ունեմ, ո՞վ է պարապ նշելու համար: Գյուղում կյանքը դժվար է, շատ գործ կա, ինչը պետք է հասցնեմ առավոտվանից մինչև երեկո: Անասունները, տան գործերը, կերակուրը, այգին, այս ամենին այնքան ժամանակ է հարկավոր, անգամ չեմ հասկանում ինչպես է մութն ընկնում: Երեխաներս գալիս են, ծաղիկներ բերում, բայց այս օրը սիրում եմ միայն նրա համար, որ թողներս գալիս են մեր տուն և շատ երջանիկ եմ»:
Մարտի 8-ը շատ ավելին է, քան ծաղիկներն ու նվերները: Փաստորեն, կանայք կարիք ունեն անկախության, խաղաղության, անվտանգության, հավասարության, արդարության և գնահատման: Կանանց միջազգային օրը ստեղծվել է 46 տարի առաջ հենց այդ նպատակով:
Հանրային պաշտպանը ամսաթվին արձագանքում է հայտարարությամբ: Նինո Լոմջարիան կենտրոնանում է այն մարտահրավերների վրա, որոնք դեռ առկա են Վրաստանում:
«Կանայք և աղջիկները, ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող անձինք, կրոնական կամ էթնիկ փոքրամասնությունները, գյուղի բնակիչները, սեռական բռնության զոհ դարձածները, տրանսգենդերները, բիսեքսուալ, լեսբուհի կանայք դեռ շարունակում են պայքարել հավասարության համար:
Աղջիկների նկատմամբ սեռական բռնության դեպքերը տագնապալի են, ինչի վկայությունն են վերջերս հնչող բարձր փաստերը: Այս առումով, տարիներ շարունակ, Հանրային պաշտպանը նշում է պետության կողմից համակարգային անգործությունը, անարդյունավետ և չհամաձայնեցված արձագանքը, որակավորման և պատշաճ վերականգնողական ծառայությունների բացակայությունը»:
Ըստ նրա, շատ դեպքերում արձագանքն ու համապատասխան գերատեսչությունների ակտիվացումը տեղի ունենում շատ ուշ: Հանրային պաշտպանը գրում է, որ առաջնահերթ խնդիր է ընտանեկան բռնության վերացումը և կանխումը: Covid-19 համաճարակի ժամանակ ընտանեկան բռնության ռիսկերը հատկապես մեծ էին, իսկ դեպքերը հայտնաբերելու հնարավորությունը նվազում էր:
Գենդերային դրդապատճառներով կանանց սպանությունների վիճակագրությունը դեռ տագնապալի է և տարեցտարի չի նվազում: 2020 թ.-ին սպանվել է 24 կին, այդ թվում `15 հանցագործություն ընտանեկան հանցագործությունների, և 9 դեպք` այլ դրդապատճառներով: Իրագործվել է կանանց սպանության 27 փորձ, որից 17-ը համարվել են ընտանեկան հանցագործություններ:
«Այս միտումը հուշում է, որ պետության կողմից ձեռնարկված քայլերը ֆեմիցիդը կանխելու համար անբավարար են և պահանջում են ավելի բարդ միջամտություն: Խնդիր է նաև ինչպես վաղ ամուսնության կանխարգելումը այնպես էլ որոշակի դեպքերում արդունավետ կառավարումը»:
Վրաստանում յոթ կանանցից մեկը ընտանեկան բռնության զոհ է – գրված է կանանց հանդեպ բռնության մասին ազգային ուսումնասիրությունում, որը 2017 թվականին անցկացրել է ՄԱԿ-ի Կանանց կազմակերպությունը Geostat- ի հետ համագործակցությամբ, որը ֆինանսավորվել է Եվրամիության կողմից: Հետազոտության համաձայն ՝ կանանց 9% -ը մանկության շրջանում սեռական բռնության զոհ է դարձել, ուրաքանչյուր 5-րդ կին ասում է, որ սեռական ոտնձգության փաստ է եղել նրա կյանքում, կանանց գրեթե քառորդ մասը (22%) և տղամարդկանց մեկ երրորդը (31%) կարծում են, որ կնոջը ծեծելը արդարացված է որոշակի հանգամանքներում: Ավելին, կանանց գրեթե քառորդ մասը (23%) և տղամարդկանց գրեթե կեսը (42%) կարծում է, որ կինը պետք է ենթարկվի ամուսնուն, անգամ եթե նրա հետ համաձայն չէ:
Հրապարակվել է Վրաստանի Բաց հասարակության հիմնադրամների և Վրացական ռազմավարության ու զարգացման կենտրոնի (GCSD) ֆինանսական աջակցությամբ:Հեղինակի / հեղինակների կողմից տեղեկատվական նյութում հայտնված կարծիքը չի կարող արտացոլել հիմնադրամի և կենտրոնի դիրքորոշումը: Ըստ այդմ, «Բաց հասարակության հիմնադրամը» և «Վրացական ռազմավարության և զարգացման կենտրոնը» պատասխանատու չեն նյութի բովանդակության համար:
Այսօր առավոտյան Ախալցիխեի փողոցներում հայտնվեցին մանուշակների և վարդերի փոքրիկ ծաղկեփնջեր: 13-ամյա Խատիա Խիթարիշվիլին Վալեից ժամանել է մոր հետ: Թե ինչպիսին կլինի կանանց միջազգային օրը մոր և երեխայի համար, կախված է նրանից, թե քանի ծաղիկ է վաճառվելու մինչ երեկո: Գնորդներն ավելի քիչ են, քան նախորդ տարիներին:
«Այսօր եղանակը վատ է, անձրև է գալիս, ուստի քիչ մարդիկ են փողոցում շարժվում, իսկ գնորդներ չկան: Մենք ունենք շատ գեղեցիկ և գունագեղ ծաղիկներ: Հիմնականում երիտասարդներն են գալիս ու գնում»:
Թակո Մաիսուրաձեն նրանցից մեկն է, ով ամեն տարի իր կնոջ հետ նշում է Կանանց միջազգային օրը: Մարտի 8-ը սկսվում է ծաղկեփնջով և ավարտվում տոնական ընթրիքով:«Մենք միշտ գնում ենք քաղաքից դուրս կամ ռեստորան ու ընթրում ենք: Հատկապես սիրում եմ այս օրը, քանի որ ուշադրության կենտրոնում եմ: Փորձում է այնպես անել, որ կինս լավ անցկացնի այս օրը: Մարտի 8-ը և մարտի 3-ը միշտ առանձնահատուկ օրեր են, քանի որ իմ ընկերներն ու ամուսինս ինձ միշտ ուրախացնում են այս օրը»:
Կանանց միջազգային օրը 38-ամյա Բարբարա Գալիբինի համար կապված է շատ ծաղիկների և երեխաների ձեռագործ նվերների հետ:Ութ երեխաների մայրը մարտի 8-ը միշտ անցկացնում է ընտանիքի հետ:
«Սիրում եմ մարտի 8-ը, փոքրերս նկարներ են նվիրում, անակնկալներ մատուցում, այս ամենը ինձ համար մեծ երջանկություն է: Կարծում եմ ՝ կանանց օրը շատ հաճելի օր է աղջիկների համար »:«Անհարմար օր է ինձ համար, քանի որ ինչպես միշտ, ես աշխատում եմ», - ասում է Ախալցիխեում գործող շտապօգնության բուժքույրը: Ռուզեմա Ջեյրանաշվիլիի համար մարտի 8-ը սովորական աշխատանքային օր է:«Աշխատում եմ 24 ժամային կարգով, միշտ, երբ գնում եմ աշխատավայր, աշխատակիցներս ծաղիկներ են նվիրում, այս ամենը շարունակվում է մի քանի րոպե և հետո զանգահարում են, շտապ գնում ենք: Ասել, որ կարևոր և առանձնահատուկ օր է, - ճիշտ չէր լինի, քանի որ չեմ կարող ժամանակ անցկացնել ընկերներիս և ընտանիքիս հետ»:
70-ամյա Մակվալա Գուլիաշվիլին նվեր ստանալուց առաջ ուրիշի համար գունագեղ ծաղիկներ է հյուսում: Չորս երեխաների մայրը ձեռագործ աշխատանքներ պատրաստելու համար օգտագործում է պոլիէթիլենային տոպրակներ:
«Մինչեւ մարտի 3-ը եւ 8-ը սկսում եմ ծաղիկներ պատրաստել: Շատ նվերնե եմ պատրաստում, հետո վաճառում եմ Ախալցիխեի կենտրոնական այգում: Շատերին դուր են գալիս իմ ծաղիկները, գեղեցիկ են ու գունեղ: Իմ մարտ ամսվա եկամտի աղբյուրը ծաղիկներն են: Սա այն գործն է, որը ինձ հաճույք է պատճառում»:
Մարտի 8-ին ված առավոտյան, ժամը 6-ին է արթնանում: Մինչև ընտանիքի մնացած անդամները կարթնանան, պետք է հոգ տանիանասունների մասին, կերակրի հավերին ու խոզերին, պետք է հասցնի պանիր պատրաստել: 61-ամյա Ցիցո Գոզալիշվիլին ապրում է Ադիգենի Ուդե գյուղում, իսկ մարտի 8-ը, գարնան մնացած օրերի նման, սովորական օր է:«Տանն այնքան գործ ունեմ, ո՞վ է պարապ նշելու համար: Գյուղում կյանքը դժվար է, շատ գործ կա, ինչը պետք է հասցնեմ առավոտվանից մինչև երեկո: Անասունները, տան գործերը, կերակուրը, այգին, այս ամենին այնքան ժամանակ է հարկավոր, անգամ չեմ հասկանում ինչպես է մութն ընկնում: Երեխաներս գալիս են, ծաղիկներ բերում, բայց այս օրը սիրում եմ միայն նրա համար, որ թողներս գալիս են մեր տուն և շատ երջանիկ եմ»:
Մարտի 8-ը շատ ավելին է, քան ծաղիկներն ու նվերները: Փաստորեն, կանայք կարիք ունեն անկախության, խաղաղության, անվտանգության, հավասարության, արդարության և գնահատման: Կանանց միջազգային օրը ստեղծվել է 46 տարի առաջ հենց այդ նպատակով:Հանրային պաշտպանը ամսաթվին արձագանքում է հայտարարությամբ: Նինո Լոմջարիան կենտրոնանում է այն մարտահրավերների վրա, որոնք դեռ առկա են Վրաստանում:«Կանայք և աղջիկները, ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող անձինք, կրոնական կամ էթնիկ փոքրամասնությունները, գյուղի բնակիչները, սեռական բռնության զոհ դարձածները, տրանսգենդերները, բիսեքսուալ, լեսբուհի կանայք դեռ շարունակում են պայքարել հավասարության համար:
Աղջիկների նկատմամբ սեռական բռնության դեպքերը տագնապալի են, ինչի վկայությունն են վերջերս հնչող բարձր փաստերը: Այս առումով, տարիներ շարունակ, Հանրային պաշտպանը նշում է պետության կողմից համակարգային անգործությունը, անարդյունավետ և չհամաձայնեցված արձագանքը, որակավորման և պատշաճ վերականգնողական ծառայությունների բացակայությունը»:
Ըստ նրա, շատ դեպքերում արձագանքն ու համապատասխան գերատեսչությունների ակտիվացումը տեղի ունենում շատ ուշ: Հանրային պաշտպանը գրում է, որ առաջնահերթ խնդիր է ընտանեկան բռնության վերացումը և կանխումը: Covid-19 համաճարակի ժամանակ ընտանեկան բռնության ռիսկերը հատկապես մեծ էին, իսկ դեպքերը հայտնաբերելու հնարավորությունը նվազում էր:
Գենդերային դրդապատճառներով կանանց սպանությունների վիճակագրությունը դեռ տագնապալի է և տարեցտարի չի նվազում: 2020 թ.-ին սպանվել է 24 կին, այդ թվում `15 հանցագործություն ընտանեկան հանցագործությունների, և 9 դեպք` այլ դրդապատճառներով: Իրագործվել է կանանց սպանության 27 փորձ, որից 17-ը համարվել են ընտանեկան հանցագործություններ:
«Այս միտումը հուշում է, որ պետության կողմից ձեռնարկված քայլերը ֆեմիցիդը կանխելու համար անբավարար են և պահանջում են ավելի բարդ միջամտություն: Խնդիր է նաև ինչպես վաղ ամուսնության կանխարգելումը այնպես էլ որոշակի դեպքերում արդունավետ կառավարումը»:
Վրաստանում յոթ կանանցից մեկը ընտանեկան բռնության զոհ է – գրված է կանանց հանդեպ բռնության մասին ազգային ուսումնասիրությունում, որը 2017 թվականին անցկացրել է ՄԱԿ-ի Կանանց կազմակերպությունը Geostat- ի հետ համագործակցությամբ, որը ֆինանսավորվել է Եվրամիության կողմից: Հետազոտության համաձայն ՝ կանանց 9% -ը մանկության շրջանում սեռական բռնության զոհ է դարձել, ուրաքանչյուր 5-րդ կին ասում է, որ սեռական ոտնձգության փաստ է եղել նրա կյանքում, կանանց գրեթե քառորդ մասը (22%) և տղամարդկանց մեկ երրորդը (31%) կարծում են, որ կնոջը ծեծելը արդարացված է որոշակի հանգամանքներում: Ավելին, կանանց գրեթե քառորդ մասը (23%) և տղամարդկանց գրեթե կեսը (42%) կարծում է, որ կինը պետք է ենթարկվի ամուսնուն, անգամ եթե նրա հետ համաձայն չէ:
Հրապարակվել է Վրաստանի Բաց հասարակության հիմնադրամների և Վրացական ռազմավարության ու զարգացման կենտրոնի (GCSD) ֆինանսական աջակցությամբ:Հեղինակի / հեղինակների կողմից տեղեկատվական նյութում հայտնված կարծիքը չի կարող արտացոլել հիմնադրամի և կենտրոնի դիրքորոշումը: Ըստ այդմ, «Բաց հասարակության հիմնադրամը» և «Վրացական ռազմավարության և զարգացման կենտրոնը» պատասխանատու չեն նյութի բովանդակության համար: