Երբ զոհը վերադառնում է բռնակալի մոտ
48-ամյա Լալին (անունը փոխված է) ամուսնու և երեխաների հետ ապրում է Սամցխե-Ջավախքի քաղաքապետարանի գյուղերից մեկում:
Մեկ հայացքով, հանգիստ, խաղաղ ընտանիք ունի: Երեկոյան մոտ մոր և երեխաների ճիչը միայն հարևաններն են լսում: Թաղամասում բոլորը գիտեն, որ տարիներ է, ինչ տղամարդը կնոջ և երեխաների վրա ուժ է գործադրում: 18 ամիս առաջ, ամուսնու հերթական բռնությունից հետո, Լալին դիմել էր ոստիկանության օգնությանը: Մարմնի վրա, դեմքին և գլխին վերքեր նկատելը փորձաքննության համար դժվար չէր:
«Բռնակալ հայր, ընտանիքում միշտ ճիչ, վախ ու կռիվ, ոչ մի երեխա չի ուզում: 16 տարեկան տղային հայրը որ միշտ հարվածում և լացացնում է, հետո դպրոց գնալ էլ չի ուզում: Երբ կոկորդիտ է հասնում, պատրաստ ես անգամ բաժանվել նրանից: Ի՞նչ իմաստ ունի մեր միասին լինելը: Նա չի փոխվի: Ավելի շատ եմ վախենալու»,- ասաց Լալին, երբ ամուսնուն 9 ամիս ազատազրկմամբ դատապարտեցին:
«Բանտից որ դուրս գա, երևի ինձ սպանի:Գործը որ այստեղ հասավ, ավելի կչարանա»,- ասում է Լալին:
Նրանք միասին ապրել են 33 տարի: Ունեն 6 երեխա: Լալին բաժանվելու մասին նախկինում էլ է մտածել, բռնակալ ամուսնու տանից հաճախ է փախել, սակայն միշտ վերադարձել է: Այս անգամ էլ այդպես եղավ, երբ ամուսինը բանտից վերադարձավ, Լալին էլ նրա տուն եկավ: Ասում էր, որ գնալու այլ տեղ չուներ:
«Այսքան երեխա որ ունես, և արդեն հասակով կին ես, ամաչում ես: Այսքան տարիների ընտանիքը քանդելը այդքան էլ հեշտ գործ չէ: Ես արժանի չէի լինել նման իրավիճակում, բայց ինչ անեմ»,- ասում է կինը:
Ուրիշ գնալու տեղ որ չուներ, դրա համար Նինոն էլ (անունը փոխված է), բռնության զոհերի ապաստանում ապրում է իր փոքրահասակ երեխայի հետ:
Չնայած ծնողների անհամաձայնությանը, նա ամուսնացել էր 17 տարեկան հասակում: Խաղերով տարված ամուսնու ֆիզիկական և հոգեբանական բռնությանը դիմացավ 2 տարի:
«Տանից փախել էի, ծնողներիցս ամաչում էի, նրանց մոտ վերադառնալ չէի կարող: 8 ամսեկան երեխայիս հետ փողոցում հայտնվեցի: Ապաստանում եմ, բայց սա էլ ժամանակավոր է, ապագա չունեմ, հույսս կորցրել եմ, ոչնչի չեմ հավատում»,- ասում է երիտասարդ կինը, ով չնայած կյանքի դժվարություններին, չի պատրաստվում վերադառնալ ամուսնու մոտ:
Նինոի և նրա երեխայի մասին հոգ է տանում «Ժողովրդավարական կանանց հասարակություն» կազմակերպությունը: Հասարակական կազմակերպության կողմից տրամադրած ապաստանում միայն 6 մարդու տեղ կա: Իսկ 2 ամիս հետո զոհը ապաստանը պետք է լքի: Հենց այդ ժամանակ են սկսվում խնդիրները, ոմանք գնալու տեղ չունեն: Նրանցից մի մասը, այնպես, ինչպես Լալին, ստիպված են վերադառնալ բռնակալների մոտ:
«Բռնակալի համար դժվար է գիտակցել, որ սա վատ է: Հիմնականում կարծում են, որ կնոջ հետ այդպես է պետք վարվել: Իր արարքների հանդեպ ոչ մի քննադատություն չունեն,ուստի շատ բարդ է հասկացնել, որ սխալ է վարվում: Ասենք ձերբակալեցինք, պատիժը կկրի, դուրս կգա և կշարունակի կրկին նույն կերպ»,- ասում է հոգեբան՝ Մարիամ Իվելաշվիլին:
«Ժողովրդավարական կանանց հասարակությունը» Ախալցիխեում տուժածների սոցիալական վերականգնման ուղղությամբ աշխատում է շուրջ 17 տարի: Կազմակերպությունը տուժածներին իրավաբանական եւ հոգեբանական աջակցություն է առաջարկում: Մարինա Մոդեբաձեն նշում է, որ 1992 թվականին բռնությունը ոչ աքտուալ թեմա էր համարվում:
«Շատ քչերն էին խոսում այս մասին: Զոհերն էլ չէին համակերպվում այդ մտքի հետ, և դժվար էր հասկանալ, որ ընտանիքում բռնություն կա: Նրանք համարում էին, որ այն ինչ կատարվում էր նրանց հանդեպ, այդպես էլ պետք է լիներ»,- ասում է հասարակական կազմակերպության նախարարը:
Թե որքան կին է վերադառնում բռնակալ ամուսնու մոտ- այս մասին վիճակագրություն գոյություն չունի: Փոխարենը կան Ներքին գործերի նախարարության տվյալները, որոնց համաձայն՝ վերջին 7 տարիների ընթացքում ընտանիքում բռնության դեպքերի թիվն աստիճանաբար աճում է:
2013 թվականին իրավապահ մարմինները Վրաստանում ընտանեկան բռնության 459 դեպք են գրանցել, իսկ 2018 թվականին՝ 4 791: 2013 թ. Ոստիկանությունը հրապարակեց 224 պատվեր, որը հաստատվել է դատարանում, 2019 թվականին 40 օրվա ընթացքում՝ 867 պատվեր:
Ընտանեական բռնության փաստերի բացահայտմամբ Սամցխե-Ջավախքը առաջին տեղում է:
2018 թ. ՄԱԿ-ի կանանց կազմակերպությունը (UN Women) հրապարակվել է կանանց նկատմամբ բռնության վերաբերյալ նոր ազգային հետազոտություն, որի համաձայն Վրաստանում 7 կանանցից 1-ը ընտանիքում բռնության զոհ է համարվում: Կանանց 22%-ը և տղամարդկանց 31%-ը կարծում են, որ կնոջ վրա ուժ գործադրելը որոշ պայմաններում արդարացված է: