მაღალმთიან დასახლებაში საწარმოები გადასახადებისგან თავისუფალია, თუმცა ეფექტიანობა არ/ვერ ითვლება

ეკონომიკა

28.03.2025

საქართველოში მაღალმთიანი დასახლების სტატუსის მქონე საწარმოები საშემოსავლო, ქონების და მოგების გადასახადებისგან 10 წლით თავისუფალია, მაგრამ არ და ვერ იზომება საგადასახადო შეღავათების გავლენა მაღალმთიან დასახლებებში სამეწარმეო საქმიანობის განვითარებაზე.

ამის შესახებ სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის მიერ მაღალმთიანი დასახლებების განვითარების ეფექტიანობის აუდიტიდან ირკვევა, რომელიც 2019-2022 წლებს მოიცავს. აუდიტის მიზანი იყო „მაღალმთიანი რეგიონების განვითარების შესახებ“ კანონის და „მაღალმთიანი დასახლებების განვითარების 2019-2023 წლების სტრატეგიით“ განსაზღვრული წინაპირობების ეფექტიანობის შეფასება.

რეგიონული განვითარების და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს მონაცემებით, დღეისათვის, მაღალმთიანი დასახლების საწარმოს სტატუსით 555 საწარმო/მეწარმე სუბიექტი სარგებლობს, თუმცა აუდიტის პერიოდისთვის ეს რიცხვი 526 იყო.

აუდიტორებმა მაღალმთიანი დასახლებების განვითარების ეფექტიანობის შესწავლისას არაერთი ხარვეზი გამოავლინეს. მათ შორისაა მაღალმთიანი საწარმოს სტატუსის მქონე საწარმოების მონიტორინგის ნაკლოვანებები. „შემოსავლების სამსახურში არ არის დანერგილი მაღალმთიანი დასახლების საწარმოს სტატუსის მონიტორინგის სისტემა. სტატუსის მქონე პირების მიერ კანონმდებლობით გათვალისწინებული პირობების დარღვევის ფაქტების გამოვლენა ხდება მხოლოდ მეწარმე სუბიექტების საქმიანობის საგადასახადო შემოწმების შედეგად, რაც წარმოშობს იმის რისკს, რომ დროულად ვერ მოხდეს იმ მეწარმე სუბიექტების იდენტიფიცირება, რომელთა მიმართ არსებობს სტატუსის შეწყვეტის/შეჩერების საფუძველი“, - წერია აუდიტის ანგარიშში.

აუდიტორები მიიჩნევენ, რომ მაღალია რისკი, სტატუსის მქონე პირი არ ოპერირებდეს მაღალმთიან დასახლებაში ან/და ახორციელებდეს სტატუსთან შეუთავსებელ საქმიანობას.

ეფექტიანობის აუდიტის მიზანს, ასევე, წარმოადგენდა დაედგინა საგადასახადო შეღავათების გავლენა მაღალმთიან დასახლებებში სამეწარმეო საქმიანობის განვითარებაზე, მაგრამ როგორც აუდიტორები საკითხის შესწავლის შედეგად ასკვნიან, მაღალმთიანი დასახლების საწარმოს სტატუსის მქონე მეწარმეთათვის, კანონმდებლობით გათვალისწინებული საგადასახადო შეღავათების დაწესებიდან დღემდე, რეგიონული განვითარების სამინისტროში სამეწარმეო საქმიანობის მხარდაჭერის ამოცანით მიღწეული შედეგების ინდიკატორების შესახებ ინფორმაცია არ მუშავდებოდა.

„აღსანიშნავია, რომ შემოსავლების სამსახური არ ფლობს ინფორმაციას სტატუსის მქონე საწარმოების მიერ გამოშვებული პროდუქციის და ბრუნვების შესახებ, შესაბამისად, შეუძლებელია განისაზღვროს საგადასახადო შეღავათების გავლენა მაღალმთიან დასახლებებში სამეწარმეო საქმიანობის განვითარებაზე.

გარდა ამისა, სტრატეგიით განსაზღვრული ინდიკატორები, კერძოდ, მაღალმთიანი დასახლების საწარმოს სტატუსის მქონეთა რაოდენობა, დაქირავებით დასაქმებულთა რაოდენობის ზრდა, ბრუნვის, გამოშვებული პროდუქციის გაზრდილი მაჩვენებლები ზოგადი ხასიათისაა, არ არის გაწერილი საბაზისო და მისაღწევი შედეგები, რაც არ იძლევა შედეგების გაზომვის შესაძლებლობას“, - წერია აუდიტის დასკვნაში.