ԱՄՆ-ը դադարեցրել է սեյսմիկ մոնիտորինգի կենտրոնի ֆինանսավորումը
ԱՄՆ-ի կողմից ֆինանսական աջակցությունը անորոշ ժամկետով կասեցվել է։ այս մասին գրել է Երկրաբանության գիտությունների ինստիտուտի և Սեյսմիկ մոնիտորինգի ազգային կենտրոնի տնօրեն Թեա Գոդոլաձեն սոցիալական ցանցերում։
«Այսօր, շատերը, երկրաշարժի տեղի ունենալուց հետո, սոցիալական ցանցերում հաճախ ուղարկում են երկրաշարժի էպիկենտրոնը, որը հրապարակում են տարբեր օտարերկրյա կայքեր։ Այո, դրանք մեր սեյսմիկ ցանցի տվյալներն են, որոնք օգտագործում և հրապարակում են օտարերկրյա գործակալությունները։ Մենք արժանիորեն դարձել ենք համաշխարհային սեյսմիկ մոնիտորինգի մի մաս, և մենք շատ հպարտ ենք, որ մեր ծառայությունը բարձր որակի է, ճշգրիտ և բաց է համաշխարհային գիտական հասարակության համար։ Մեր պետական գերատեսչությունները տեղեկատվությունն անմիջապես ստանում են հեռախոսազանգով և էլեկտրոնային փոստով։ Մենք ունենք բարձր որակի համակարգ, որը ամբողջությամբ ֆինանսավորվել է ԱՄՆ էներգետիկայի նախարարության նպատակային ծրագրի կողմից, և մինչ օրս ֆինանսապես աջակցում էր այս չափազանց բարդ և համալիր համակարգը պահպանելու համար։ 25 տարվա ընթացքում մենք սերտ համագործակցություն ենք ձևավորել ԱՄՆ թիմի հետ, ավելին, մենք նաև ընկերներ ենք և մեծ հարգանքով ենք վերաբերվում միմյանց»,- գրել է Թեա Գոդոլաձեն։
Նա հավելել է, որ այժմ իրենք աշխատում էին սեյսմիկ վտանգի քարտեզների թարմացված տարբերակի վրա, որը ֆինանսավորվում էր ԱՄՆ-ի կողմից։ Ֆինանսավորումը դադարեցվել է նաև մոնիտորինգի համակարգերի պահպանման համար անհրաժեշտ աշխատանքների մի մասի համար։
«Մեր գիտական թիմում աշխատում է 80 աշխատակից։ Ներկայումս մենք ունենք 49 սեյսմիկ կայան ամբողջ Վրաստանի տարածքում և մոտ 160 գեոդեզիական կայաններ՝ ինչպես մշտական, այնպես էլ ժամանակավոր։ Մեր գիտական ուղղությունը առանց կայուն, բայց չափազանց դժվար պահպանվող ենթակառուցվածքների չի կարող գոյատևել։ Տարեկան աշխատավարձերի, պետական պաշտպանության, ինտերնետ ծառայությունների և դաշտային մեքենաների վերանորոգման ծախսերից հետո մեր տարեկան բյուջեում ազատ է մնում ընդամենը 24,000 լարի։ Այո, ԱՄՆ-ն օգնում էր մեզ։ Այսօր բավականին ծանր իրականություն է։ Մեր առևտրային եկամուտներն ամբողջությամբ ծախսվում են ինստիտուտի ընթացիկ կարիքների համար, բայց դա բավարար չէ։ 2020 թվականից պետական բյուջեն ոչ թե ավելացել է, այլ ամեն տարի կրճատվել է։ Սեյսմիկ կայանի մեկ հավաքածուի արժեքը՝ 50,000 ԱՄՆ դոլար՝ հետագա ծախսերով։ Սա սարքավորումներ են, հնարավոր է, որ խափանվեն, մեզ մոտ անսպասելի ոչինչ չկա, մենք աշխատում ենք ծանր պայմաններում։ Մեր աշխատակիցները նույնիսկ առողջության ապահովագրություն չունեն փոքր բյուջեի պատճառով»,- գրված է Գոդոլաձեի գրառման մեջ։
ԱՄՆ-ի կողմից սեյսմիկ մոնիտորինգի կենտրոնի ֆինանսավորման դադարեցման և այլ պետական գերատեսչությունների նկատմամբ ֆինանսական սահմանափակումների պատճառը Վրաստանի խորհրդարանի կողմից այսպես կոչված «ռուսական օրենքի» ընդունումն է։
«Այսօր, շատերը, երկրաշարժի տեղի ունենալուց հետո, սոցիալական ցանցերում հաճախ ուղարկում են երկրաշարժի էպիկենտրոնը, որը հրապարակում են տարբեր օտարերկրյա կայքեր։ Այո, դրանք մեր սեյսմիկ ցանցի տվյալներն են, որոնք օգտագործում և հրապարակում են օտարերկրյա գործակալությունները։ Մենք արժանիորեն դարձել ենք համաշխարհային սեյսմիկ մոնիտորինգի մի մաս, և մենք շատ հպարտ ենք, որ մեր ծառայությունը բարձր որակի է, ճշգրիտ և բաց է համաշխարհային գիտական հասարակության համար։ Մեր պետական գերատեսչությունները տեղեկատվությունն անմիջապես ստանում են հեռախոսազանգով և էլեկտրոնային փոստով։ Մենք ունենք բարձր որակի համակարգ, որը ամբողջությամբ ֆինանսավորվել է ԱՄՆ էներգետիկայի նախարարության նպատակային ծրագրի կողմից, և մինչ օրս ֆինանսապես աջակցում էր այս չափազանց բարդ և համալիր համակարգը պահպանելու համար։ 25 տարվա ընթացքում մենք սերտ համագործակցություն ենք ձևավորել ԱՄՆ թիմի հետ, ավելին, մենք նաև ընկերներ ենք և մեծ հարգանքով ենք վերաբերվում միմյանց»,- գրել է Թեա Գոդոլաձեն։
Նա հավելել է, որ այժմ իրենք աշխատում էին սեյսմիկ վտանգի քարտեզների թարմացված տարբերակի վրա, որը ֆինանսավորվում էր ԱՄՆ-ի կողմից։ Ֆինանսավորումը դադարեցվել է նաև մոնիտորինգի համակարգերի պահպանման համար անհրաժեշտ աշխատանքների մի մասի համար։
«Մեր գիտական թիմում աշխատում է 80 աշխատակից։ Ներկայումս մենք ունենք 49 սեյսմիկ կայան ամբողջ Վրաստանի տարածքում և մոտ 160 գեոդեզիական կայաններ՝ ինչպես մշտական, այնպես էլ ժամանակավոր։ Մեր գիտական ուղղությունը առանց կայուն, բայց չափազանց դժվար պահպանվող ենթակառուցվածքների չի կարող գոյատևել։ Տարեկան աշխատավարձերի, պետական պաշտպանության, ինտերնետ ծառայությունների և դաշտային մեքենաների վերանորոգման ծախսերից հետո մեր տարեկան բյուջեում ազատ է մնում ընդամենը 24,000 լարի։ Այո, ԱՄՆ-ն օգնում էր մեզ։ Այսօր բավականին ծանր իրականություն է։ Մեր առևտրային եկամուտներն ամբողջությամբ ծախսվում են ինստիտուտի ընթացիկ կարիքների համար, բայց դա բավարար չէ։ 2020 թվականից պետական բյուջեն ոչ թե ավելացել է, այլ ամեն տարի կրճատվել է։ Սեյսմիկ կայանի մեկ հավաքածուի արժեքը՝ 50,000 ԱՄՆ դոլար՝ հետագա ծախսերով։ Սա սարքավորումներ են, հնարավոր է, որ խափանվեն, մեզ մոտ անսպասելի ոչինչ չկա, մենք աշխատում ենք ծանր պայմաններում։ Մեր աշխատակիցները նույնիսկ առողջության ապահովագրություն չունեն փոքր բյուջեի պատճառով»,- գրված է Գոդոլաձեի գրառման մեջ։
ԱՄՆ-ի կողմից սեյսմիկ մոնիտորինգի կենտրոնի ֆինանսավորման դադարեցման և այլ պետական գերատեսչությունների նկատմամբ ֆինանսական սահմանափակումների պատճառը Վրաստանի խորհրդարանի կողմից այսպես կոչված «ռուսական օրենքի» ընդունումն է։