ჯანდაცვა
COVID-19-ს დიაბეტის განვითარების პროვოცირება შეუძლია - რას იწვევს ,,ხანგრძლივი კოვიდი"
BBC-ის მიერ მოძიებული პასუხების მიხედვით, აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) უახლესი მონაცემებით, კორონავირუსით ინფიცირებიდან დაახლოებით ერთი თვის განმავლობაში დიაბეტის განვითარების რისკი ბავშვებში 2,5-ჯერ იზრდება. სისხლში შაქრის მატება პოსტკორონავირუსული სინდრომის ერთ-ერთი გავრცელებული სიმპტომია. ის უფრო ცნობილია როგორც „ხანგრძლივი კოვიდი“. ამ დროს Covid-19-ით გამოწვეული სიმპტომები ინფიცირებიდან რამდენიმე თვის განმავლობაში ჭიანურდება. აკადემიური ექსპერტების უმეტესობა ჯერჯერობით თავს იკავებს პასუხის გაცემისგან კითხვაზე, რამდენად დიდია ასეთი პაციენტების სრული გამოჯანმრთელების შანსი, თუმცა ექიმები ამბობენ, რომ მსგავსი შემთხვევები საკმაოდ ხშირია.
საკმაოდ ბევრმა სამეცნიერო ნაშრომმა მთელი მსოფლიოდან დიდი ხნის წინ და ძალიან დამაჯერებლადაც დაადასტურა კავშირი ახალ კორონავირუსსა და შაქრიან დიაბეტს შორის - იქნება ეს პირველი, თუ მეორე ტიპის დიაბეტი. უფრო მეტიც, ეს ურთიერთობა ორმხრივია. ის ფაქტი, რომ დიაბეტის მქონე პაციენტებს (ისევე როგორც სხვა მეტაბოლური დარღვევების მქონე პირებს, მათ შორის ჭარბი წონის შემთხვევაშიც) COVID-19-ით ინფიცირებისას დაუყოვნებლივ რისკჯგუფს აკუთვნებდნენ და ეს სამედიცინო პროგნოზს მნიშვნელოვნად აუარესებდა, პანდემიის პირველ თვეებშიც კი აშკარა გახდა.
ახლა უკვე სულ უფრო მეტს საუბრობენ უკუკავშირზეც: კორონავირუსმა, ინფექციის მიმდინარეობისას, შეიძლება პაციენტში დიაბეტის განვითარება აპროვოციროს. ამის რისკი მნიშვნელოვნად მაღალია მათთვის, ვისაც ინფექცია გაურთულდა და ჰოსპიტალიზაცია დასჭირდა. თუმცა ასევე დაფიქსირდა შაქრიანი დიაბეტის შემთხვევები კორონავირუსის მსუბუქი მიმდინარეობის შემდეგაც. უფრო მეტიც, ამ პრობლემის წინაშე დადგნენ ის ადამიანებიც, რომელთაც COVID-19 უსიმპტომოდ გადაიტანეს.
ზოგადად, ეს არის ორგანიზმის საკმაოდ სტანდარტული რეაქცია მიმდინარე ანთებაზე - მათ შორის, სრულად ჯანმრთელ ადამიანებში. თუმცა შაქრის ნორმალურ დონეზე დაბრუნება ექიმებმა ყველა კოვიდპაციენტის შემთხვევაში ვერ მოახერხეს. სამეცნიერო ლიტერატურის ანალიზმა აჩვენა, რომ COVID-19-ის პირველი სიმპტომების გამოვლენიდან ერთი თვის განმავლობაში დიაბეტი თითქმის ყოველ მეშვიდე ჰოსპიტალიზებულ პაციენტს (14,4%) უვითარდება. ამ ფაქტით განსაკუთრებით შეშფოთებული არიან პედიატრები. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) თანახმად, კოვიდინფიცირება ბავშვებში დიაბეტის განვითარების რისკს მნიშვნელოვნად ზრდის (ზოგიერთი შეფასებით, 2,6-ჯერ).
სახიფათო „საფულე“ და ფრთხილი ოპტიმიზმი
სპეციალისტთა შეფასებით, კორონავირუსით ინფიცირებულ პაციენტებში დიაბეტის ასეთი მასობრივი გამოვლენა გასაკვირის სულაც არ არის. ამას შეიძლება რამდენიმე მიზეზი ჰქონდეს. ჯერ ერთი, ინსულინის გამომყოფი პანკრეასის უჯრედების ზედაპირზე არის იგივე რეცეპტორი - ACE2 , რომლის მეშვეობითაც ვირუსი ორგანიზმში ხვდება ანუ ისინი მარტივი სამიზნეები არიან. მეორე მხრივ, პანდემიის დროს ადამიანები, ზოგადად, მეტს ჭამენ და ნაკლებს მოძრაობენ. გარდა ამისა, გაურკვევლობისა და იზოლაციის პირობებში, ბევრმა დაკარგა ჯანმრთელობაზე ზრუნვის მოტივაციაც კი. ექიმების თქმით, არც თუ ისე უმნიშვნელო როლი შეიძლება შეასრულოს სტრესის დონემ.
სპეციალისტთა შეფასებით, გლუკოზა ორგანიზმისთვის ფულივით არის და ნებისმიერი კრიზისის გადატანა უფრო ადვილია, როცა საფულე სავსე გაქვს. სტრესის დროს, როდესაც სხეულს ენერგიის ნაკლებობის ეშინია (გლუკოზა კი ენერგიის მიღების მარტივი და სწრაფი წყაროა), ჩვენ მკვეთრად გვეზრდება ჰორმონების დონე, რომელიც ზრდის გლუკოზის დონეს და საკუთარი ინსულინის მიმართ ორგანიზმის მგრძნობელობას ამცირებს.
მესამე მიზეზი არის ის, რომ კოვიდპაციენტებს საავადმყოფოში ხშირად უნიშნავენ წამლებს, რომლებიც ასევე ზრდის სისხლში შაქრის დონეს, რაც ე.წ. სტეროიდულ დიაბეტს იწვევს. მეოთხე არის ყბადაღებული „ციტოკინური შტორმი“ - როდესაც ზოგიერთი პაციენტის გამძვინვარებული იმუნური სისტემა საკუთარი ორგანოების განადგურებას იწყებს. ამ დროს ორგანიზმის მგრძნობელობა ინსულინის მიმართ მცირდება და პანკრეასზე დატვირთვა იზრდება.
თუმცა სპეციალისტების თქმით, ამ კატეგორიის „კოვიდ დიაბეტიკებს“ გამოჯანმრთელების იმედი აქვთ, ყოველ შემთხვევაში, ნაწილობრივ მაინც. ექიმების თქმით, ხშირია ისეთი შემთხვევა, როდესაც კოვიდპაციენტის შაქრის დონე ძალიან მაღალია და ინსულინს უნიშნავენ. თუმცა შემდეგ სულ უფრო და უფრო ნაკლები დოზებია საჭირო და რაღაც მომენტში, პაციენტი აბებზე გადაჰყავთ. სპეციალისტთა თქმით, ასეთი შემთხვევები ხდება და არც თუ ისე იშვიათად.
წყარო: იმედინიუსი
საკმაოდ ბევრმა სამეცნიერო ნაშრომმა მთელი მსოფლიოდან დიდი ხნის წინ და ძალიან დამაჯერებლადაც დაადასტურა კავშირი ახალ კორონავირუსსა და შაქრიან დიაბეტს შორის - იქნება ეს პირველი, თუ მეორე ტიპის დიაბეტი. უფრო მეტიც, ეს ურთიერთობა ორმხრივია. ის ფაქტი, რომ დიაბეტის მქონე პაციენტებს (ისევე როგორც სხვა მეტაბოლური დარღვევების მქონე პირებს, მათ შორის ჭარბი წონის შემთხვევაშიც) COVID-19-ით ინფიცირებისას დაუყოვნებლივ რისკჯგუფს აკუთვნებდნენ და ეს სამედიცინო პროგნოზს მნიშვნელოვნად აუარესებდა, პანდემიის პირველ თვეებშიც კი აშკარა გახდა.
ახლა უკვე სულ უფრო მეტს საუბრობენ უკუკავშირზეც: კორონავირუსმა, ინფექციის მიმდინარეობისას, შეიძლება პაციენტში დიაბეტის განვითარება აპროვოციროს. ამის რისკი მნიშვნელოვნად მაღალია მათთვის, ვისაც ინფექცია გაურთულდა და ჰოსპიტალიზაცია დასჭირდა. თუმცა ასევე დაფიქსირდა შაქრიანი დიაბეტის შემთხვევები კორონავირუსის მსუბუქი მიმდინარეობის შემდეგაც. უფრო მეტიც, ამ პრობლემის წინაშე დადგნენ ის ადამიანებიც, რომელთაც COVID-19 უსიმპტომოდ გადაიტანეს.
ზოგადად, ეს არის ორგანიზმის საკმაოდ სტანდარტული რეაქცია მიმდინარე ანთებაზე - მათ შორის, სრულად ჯანმრთელ ადამიანებში. თუმცა შაქრის ნორმალურ დონეზე დაბრუნება ექიმებმა ყველა კოვიდპაციენტის შემთხვევაში ვერ მოახერხეს. სამეცნიერო ლიტერატურის ანალიზმა აჩვენა, რომ COVID-19-ის პირველი სიმპტომების გამოვლენიდან ერთი თვის განმავლობაში დიაბეტი თითქმის ყოველ მეშვიდე ჰოსპიტალიზებულ პაციენტს (14,4%) უვითარდება. ამ ფაქტით განსაკუთრებით შეშფოთებული არიან პედიატრები. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) თანახმად, კოვიდინფიცირება ბავშვებში დიაბეტის განვითარების რისკს მნიშვნელოვნად ზრდის (ზოგიერთი შეფასებით, 2,6-ჯერ).
სახიფათო „საფულე“ და ფრთხილი ოპტიმიზმი
სპეციალისტთა შეფასებით, კორონავირუსით ინფიცირებულ პაციენტებში დიაბეტის ასეთი მასობრივი გამოვლენა გასაკვირის სულაც არ არის. ამას შეიძლება რამდენიმე მიზეზი ჰქონდეს. ჯერ ერთი, ინსულინის გამომყოფი პანკრეასის უჯრედების ზედაპირზე არის იგივე რეცეპტორი - ACE2 , რომლის მეშვეობითაც ვირუსი ორგანიზმში ხვდება ანუ ისინი მარტივი სამიზნეები არიან. მეორე მხრივ, პანდემიის დროს ადამიანები, ზოგადად, მეტს ჭამენ და ნაკლებს მოძრაობენ. გარდა ამისა, გაურკვევლობისა და იზოლაციის პირობებში, ბევრმა დაკარგა ჯანმრთელობაზე ზრუნვის მოტივაციაც კი. ექიმების თქმით, არც თუ ისე უმნიშვნელო როლი შეიძლება შეასრულოს სტრესის დონემ.
სპეციალისტთა შეფასებით, გლუკოზა ორგანიზმისთვის ფულივით არის და ნებისმიერი კრიზისის გადატანა უფრო ადვილია, როცა საფულე სავსე გაქვს. სტრესის დროს, როდესაც სხეულს ენერგიის ნაკლებობის ეშინია (გლუკოზა კი ენერგიის მიღების მარტივი და სწრაფი წყაროა), ჩვენ მკვეთრად გვეზრდება ჰორმონების დონე, რომელიც ზრდის გლუკოზის დონეს და საკუთარი ინსულინის მიმართ ორგანიზმის მგრძნობელობას ამცირებს.
მესამე მიზეზი არის ის, რომ კოვიდპაციენტებს საავადმყოფოში ხშირად უნიშნავენ წამლებს, რომლებიც ასევე ზრდის სისხლში შაქრის დონეს, რაც ე.წ. სტეროიდულ დიაბეტს იწვევს. მეოთხე არის ყბადაღებული „ციტოკინური შტორმი“ - როდესაც ზოგიერთი პაციენტის გამძვინვარებული იმუნური სისტემა საკუთარი ორგანოების განადგურებას იწყებს. ამ დროს ორგანიზმის მგრძნობელობა ინსულინის მიმართ მცირდება და პანკრეასზე დატვირთვა იზრდება.
თუმცა სპეციალისტების თქმით, ამ კატეგორიის „კოვიდ დიაბეტიკებს“ გამოჯანმრთელების იმედი აქვთ, ყოველ შემთხვევაში, ნაწილობრივ მაინც. ექიმების თქმით, ხშირია ისეთი შემთხვევა, როდესაც კოვიდპაციენტის შაქრის დონე ძალიან მაღალია და ინსულინს უნიშნავენ. თუმცა შემდეგ სულ უფრო და უფრო ნაკლები დოზებია საჭირო და რაღაც მომენტში, პაციენტი აბებზე გადაჰყავთ. სპეციალისტთა თქმით, ასეთი შემთხვევები ხდება და არც თუ ისე იშვიათად.
წყარო: იმედინიუსი
Նույն թեմայով
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
7.0700
EUR
1
3.0177
RUB
100
2.8748
TRY
1
0.0799
USD
1
2.7354
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
