კუმურდოს საეპისკოპოსო ტაძრის რეაბილიტაცია აქტიურად მიმდინარეობს. როგორი სახე ექნება ეკლესიას მშენებლობის დასრულების შემდეგ – ამასთან დაკავშირებით, კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტო სპეციალურ კლიპს ავრცელებს.

ტაძრის აღდგენითი სამუშაოები გაზაფხულზე დაიწყო. მშენებლობა 2017 წელს  დასრულდება. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს ინფორმაციით, ტაძრის სრული აღდგენისთვის 2 მილიონ ლარამდე დაიხარჯება.

კუმურდოს საეპისკოპოსო ტაძარი იმ იშვიათ ქართულ ძეგლთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომელსაც მრავალი წარწერა ამშვენებს, მათ შორის სამშენებლოც. მასში მოხსენიებულია ქტიტორი, ხუროთმოძღვარი და მითითებულია აგების თარიღი – 964 წელი.

ძეგლის გადაუდებელი სარესტავრაციო სამუშაოები 1975 წელს დაიწყო და ინტერვალებით 80-იანი წლების ბოლომდე მიმდინარეობდა. მიუხედავად ამისა, დღეისათვის მისი მხოლოდ სამხრეთი ნაწილია გადარჩენილი; აღარ არსებობს გუმბათი, დაზიანებულია დასავლეთის მკლავი. ისტორიკოსების ცნობით, ტაძარი მნიშვნელოვანია, როგორც მხატვრული, ისე ევოლუციური თვალსაზრისით.

კუმურდოს ეკლესიის მშენებლობის პერიოდი სამ ეტაპად იყოფა:  მეათე საუკუნის მეორე ნახევარში ჯვარგუმბათოვანი ტაძარი აშენდა, XI საუკუნეში, ბაგრატ IV-ის დროს ტაძარს სტოა მიაშენეს, რითაც ძეგლის თავდაპირველი  სახე გარკვეულწილად შეიცვალა.  საბჭოთა პერიოდში კუმურდოს ეკლესიაში კი ყველის საამქროები განთავსდა. ისტორიკოსები მიიჩნევენ, რომ ტაძარს იერსახე მნიშვნელოვნად, სწორედ ამ პერიოდში დაეკარგა.

თიკო კურტანიძე