Խորհրդարանական ընտրություններից մեկ ամիս առաջ Վրաստանի իշխանութունները սկանդալային հետաքննություն են սկսել․ քրեական գործ է հարուցվել հօգուտ Ադրբեջանի Վրաստանի տարածքնների ապօրինի փոխանցման առթիվ։

Երկու մարդ է ձերբակալվել՝ սահմանազատման և սահմանագծման պետական հանձնաժողովի նախկին անդամները։

Ըստ գործի նյութերի՝ հետքը տանում է դեպի Վրաստանի նախորդ իշխանություններ, մասնավորապես, նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին։

Գործի էությունը հետևյալն է․ սահմանազատման՝ Սաակաշվիլիի օրոք աշխատող վրաց-ադրբեջանական պետական հանձնաժողովը կարևոր քարտեզ է թաքցրել, որի հետևանքով՝ իրավունքի ուժով Վրաստանին պատկանող տարածքների որոշակի մասը պետք է ադրբեջանական կողմին փոխանցվեր։

Վրաստանում որոշ քաղաքական գործիչներ և փորձագետներ այս գործը քաղաքական են համարում, որի նպատակը վճռորոշ խորհրդարանական ընտրություններից 24 օր առաջ ընդդդիմության առաջնորդ Միխեիլ Սաակաշվիլիին վարկաբեկելն է։

Նրանք նաև քննադատում են իշխանությանն այն բանի համար, որ նրանք այս հետաքննությունն անցկացնում են ղարաբաղյան պատերազմի ֆոնին։

Ընդդիմադիրներն ուշադրությունը սևեռում են նաև մեկ այլ հանգամանքի վրա․ քարտեզը, որի հիման վրա հետաքննություն է սկսվել, դատախազությանն է փոխանցել, «Վրացական երազանք» կուսակցությանը մոտ գտնվող, Ռուսաստանում բնակվող վրացի մի գործարար։ Տեղեկության աղբյուր՝ jam-news.net/am

Ո՞վ է ձերբակալվել

Սեպտեմբերի 7-ին Վրաստանի գլխավոր դատախազությունը կալանավորել է Իվերի Մելաշվիլիին և Նատալյա Իլյիչովային վրաց-ադրբեջանական սահմանի վերաբերող գործի առնչությամբ։

Նրանք մեղադրվում են Վրաստանի տարածքի մի հատվածն արտասահմանյան պետության փոխանցման գործողությունների համար։

Դատախազությունը պահանջում է Մելաշվիլիին և Իլյիչովային կալանքի տակ առնել։ Մեղքը խոստովանելու դեպքում նրանց 10-15 տարվա ազատազրկում է սպառնում։

Հայտնի է, որ նրանք իրենց մեղավոր չեն ճանաչում։ Ըստ Իվերի Մելաշվիլիի փաստաբանի՝ նա հրաժարվում է համագործակցել քննության հետ։

Մելաշվիլին արդեն 25 տարի է՝ գլխավորում է արտգործնախարարության վարչություններից մեկը։ Իլյիչովան աշխատում է ՆԳՆ սահմանային ոստիկանությունում։

Նրանց ձերբակալությունը կապված է այն փուլի հետ, երբ նրանք սահմանազատման վրաց-ադրբեջանական պետական հանձնաժողովի անդամներ են եղել (2006-2017 թթ․)։

Վրաց-ադրբեջանական սահման

Վրաց-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման-սահմանագծման պետական հանձնաժողովը գործում է 2006 թ-ից (Սաակաշվիլիի նախագահության տարիներ) և նրա նպատակը Վրաստանի և Ադրբեջանի սահմանը համաձայնեցնելն է։ Ադրբեջանն ու Վրաստանը սահմանակից են հարավ-արևելքում։ Երկրերի միջև սահմանը կազմում է 480 կմ։ Սահմանանշումն ավարտված չէ, դրա 35 տոկոսը սահմանազատված չէ։

Այս գործընթացը բարդանում է նրանով, որ այս երկու ռազմավարական գործընկեր և բարեկամ երկրները վիճելի տարածքներ ունեն։ Եվ ամենասուր տարածքային վեճը 180-կիլոմետրանոց հատվածն է, որում տեղակայված է Դավիթ Գարեջի վանական համալիրը։

Գլխավոր վկայությունը քարտեզն է
Առաջին անգամ այս մասին հայտնի է դարձել սեպտեմբերի 29-ին։ Վրաստանի դատախազությունը հայտարարություն է տարածել այն մասին, որ հետաքննում է Վրաստանի տարածքի մի մասն արտասահմանյան պետության փոխանցման փորձի փաստը։

Գործում ներառված հիմնական ապացույցը 1936-1937 թթ-ի քարտեզն է։ Դատախազությունում պնդում են, որ դա նշանակություն ունեցող քարտեզ է, որը պետք էր օգտագործել սահմանագծման համար։ Սակայն անհայտ պատճառներով քարտեզը թաքցվել է պետական հանձնաժողովի վրացի փորձագետների կողմից, ինչը շահեկան է եղել Ադրբեջանին։ Դատախազությունում պնդում են, որ հանձնաժողովի նախկին անդամների այս գործողությունների հետևանքով, Վրաստանի տարածքի 3 500 հեկտարի կորստի վտանգ է առաջացել։

Դատախազությամբ պնդմամբ՝ քարտեզի մասին հայտնի է դարձել պաշտպանության նախարարությունից օգոստոսի 17-ին, որից հետո հետաքննություն է սկսվել, և քարտեզի օրիգինալը հայտնաբերվել է Նատալյա Իլյիչովայի տանը, նրա կաբինետում։

Իվերի Մելաշվիլին կալանքից առաջ հասցրել է լրագրողներին մի քանի հարցազրույց տալ։ Նա ասել է, որ քարտեզը, որն այս գործով միակ ապացույցն է, թերություններ ունի, այդ պատճառով էլ հանձնաժողովը դրանով չի ղեկավարվել։

«Այդ քարտեզը ժամանակին վերլուծվել է, և մենք հրաժարվել ենք դրանից։ Այն բազում անճշտություններ ունի, կետը կետի, գետը գետի հետ չի համընկնում», — ասել է Իվերի Մելաշվիլին TV Pirveli-ին տված հարցազրույցում։

Նա հաղորդել է նաև, որ դատախազության կողմից սահմանի վիճարկվող հատվածն ընդհանրապես համաձայնեցված չէ ադրբեջանական կողմի հետ, այսինքն՝ դատախազության կողմից հետաքննվող հանցագործությունը տեղի չի ունեցել։

Մելաշվիլիի խոսքով՝ ադրբեջանական կողմի հետ բազմամյա աշխատանքի արդյունքում սահմանազատման հաձնաժողովը կարողացել է համաձայնության գալ սահմանի միայն 66 տոկոսի վերաբերյալ, և այն չի ներառում վիճարկվող Դավիթ Գարեջիի հատվածը։

Դավիթ Գարեջի՝ վիճելի տարածք

Դատախազության նյութերը վերաբերում են Դավիթ Գարեջի վիճելի տարածքին։

Վրաց-ադրբեջանական սահմանի չսահմանազատված տարածքում գտնվող հին վանական համալիրը վաղ ժամանակներից երկու երկրների միջև լուրջ դիվանագիտական վեճերի պատճառ է եղել։

Խոսքը պատմական հուշարձանի մասին է, որը Վրաստանում կոչվում է Դավիթ Գարեջի, իսկ Ադրբեջանում՝ քեշիշդաղ կամ Քեշիքչիդաղ։

Քանի որ համալիրը կառուցվել է մոտավորապես վեցերորդ դարում, երկու կողմերը վկայակոչում են տարբեր աղբյուրներ և պատմական փաստեր։ Սահմանն անցնում է հենց համալիրով, և երկու բարեկամ և գործընկեր երկրների միջև բանակցություններն այս հարցով դեռ ոչնչի չեն հանգեցրել։

Վրաստանը պնդում է, որ դա վրացական մշակույթի հուշարձան է։ Ադրբեջանում համարվում է, որ համալիրը Կովկասյան Ալբանիա հնագույն պետության մշակույթի մի մասն է և վրացիների հետ ոչ մի կապ չունի։

Ռուսական հե՞տք

Այս գործում հատկանշական է մի հանգամանք․ «Մտավարի» հեռուստաընկերության գլխավոր տնօրեն Նիկա Գվամարիան դատախազությունից մեկ օր առաջ էր իր ծրագրում հայտարարել, որ դատախազությունը Սաակաշվիլիի դեմ գործ է նախապատրաստում, որը վերաբերում է Դավիթ Գարեջի վանքին։

Գվամարիան ասել է, որ պաշտպանության նախարարությունը քարտեզի մասին տեղեկություններ է ստացել Վրաստանում բնակվող գործարար և Բիձինա Իվանիշվիլիի ընկեր Դավիթ Խիդաշելիից։

Դատախազությունն իր հայտարարությունում հաստատում է, որ այդ քարտեզները պաշտպանության նախարարությունը ստացել է Վրաստանի քաղաքացուց, որն այլ երկրում է բնակվում։ Սակայն նրա անձը չի նշվում․

«Վրաստանի քաղաքացին այլ երկրներում հայտնաբերել և պաշտպանության նախարարությանն է ներկայացրել կարևոր արխիվային նյութեր, այդ թվում՝ տեղագրական քարտեզներ, որոնք ներկայացվել են քննությանն», — ասված է դատախազության հաղորդագրությունում։

Վրաստանի պաշտպանության նախարարությանը քարտեզներ փոխանցելու փաստը հաստատել է գործարար Խիդաշելին Առաջին ալիքի եթերում։

Գործարարը ոչինչ չի ասել այն մասին, թե որ շրջանին են վերաբերում քարտեզներն ու ինչպես են փաստաթղթերը նրա ձեռքում հայտնվել։

Խիդաշելին Առաջին ալիքի թղթակցին հայտարարել է, որ մեկ շաբաթից Վրաստան է վերադառնալու և կպատասխանի մեդիայի ներկայացուցիչների հարցերին։

Google-ում Դավիթ Խիդաշելիի մասին կարելի է այս տարվա ապրիլի տեղեկություններ գտնել այն մասին, որ Խիդաշելին 1,2 մլն լարի [մոտ $371,5 հազ․] փոխանցել կորոնավիրուսի դեմ պայքարի պետական հիմնադրամին։

Ըստ վրացական լրատվամիջոցների հաղորդագրությունների՝ Խիդաշելին բիզնես ունի Ռուսաստանում և Հունաստանում։

Քաղաքական գնահատականներ
Այս թեման երկու վտանգավոր համատեսքտ ունի, ասում են քաղաքական գործիչներն ու փորձագետները։ Մեկը, որ ներքին սպառման համար է, Միխեիլ Սաակաշվիլիի դեմ պայքարն է խորհրդարանական ընտրություններից մի քանի օր առաջ, որը «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցության գլխավոր մրցակիցն է։

Եվ երկրորդ, առավել վտանգավոր համատեքստը Ադրբեջանի հետ երկկողմանի հարաբերությունների հնարավոր վատթարացումն է։

Իշխանության ներկայացուցիչները փորձում են հերքել երկու համատեսքտերն էլ․

«Սա Վրաստանի ներին գործն է, և, ըստ էության, անթույլատրելի է քաղաքականացնել այս հարցը, հատկապես քննարկել այն վրաց-ադրբեջանական հարաբերությունների վտանգավոր համատեքստում», — ասել է Թբիլիսիի քաղաքապետ և «Վրացական երազանքի» գլխավոր քարտուղար Կախա Կալաձեն։

Որոշում կկյացվի, որը չի վնասի որևէ երկրի քաղաքական շահերին, ասել է Վրաստանի արտգործնախարար Դավիթ Զալկալիանին։

«Այն, ինչ մենք լսում ենք ընդդիմադիրներից, ընդամենը քաղաքական մանիպուլյացիաներ են և իրապես հակապետական մոտեցում։ Մենք հետևողական կլինենք՝ մեր շահերը մինչև վերջ պաշտպանելով, և ես վստահ եմ, որ համաձայնության կգանք ադրբեջանցի մեր գործընկերների հետ, որն ընդունելի կլինի երկու կողմերի համար և վնաս չի պատճառի նրանց պետական շահերին», — ասել է Զալկալիանին։

Ընդդիմությունը կարծում է, որ «Վրացական ներազանքը» տարածաշրջանում կոնֆլիկտի նոր օջախներ է ստեղծում․

«Երբ Ադրբեջանը պատերազմական դրության մեջ է, Վրաստանի կառավարության այն հայտարարությունը, թե Ադրբեջանին նախորդ իշխանությունների օրոք տարածքներ են փոխանցվել, անհասկանալի է և հսկայական սպառնալիք է ներկայացնում մեր տարածաշրջանի ընթացիկ գործընթացների համար», — հայտարարել է Սալոմե Սամադաշվիլին՝ «Միասնական ազգային շարժում» ընդդիմադիր կուսակցության ներկայացուցիչը։

«Դուք տարածքային պահանջնե՞ր եք ներկայացնում Ադրբեջանին։ Վիճարկում եք 3 500 հեկտա՞րը։ Թշնամու կերպարի և բևեռացման վրա հիմնված նախընտրական արշավը Բիձինա Իվանիշվիլիի (իշխող կուսակցության առաջնորդ) կառավարության միակ տեխնոլոգիան է։ Սահմանազատման հանձնաժողովի ղեկավարի և անդամի կալանքը պայմանավորված է հերթական անգամ Սաակաշվիլիից թշնամու կերպար ստեղծելու փորձով», — Ֆեյսբուքում գրել է «Միացյալ ընդդիմություն» ընտրական դաշինքի անդամ, Հանրապետական կուսակցության առաջնորդներից մեկը՝ Դավիթ Բերձենիշվիլին։

Քաղաքական գործիչներն ու ակտիվիստները պլանավորում են բողոքի ակցիաներ անցկացնել՝ ի աջակություն ձերբակալվածների։