მესხური თაფლის გზა ევროპის ბაზრამდე

დოკუმენტური ფილმი

14:05 / 25.12.2022

საქმიანობა 2011 წელს, მეგობრის ნაჩუქარი ერთი სკით დაიწყო, მალე მიხვდა, რომ ,,მეფუტკრეობა ფილოსოფიაა, ფუტკარი კი სოციალური მწერი“. ამის გააზრების შემდეგ ჰობი ბიზნესად აქცია და ახლა ევროკავშირის ბაზრის დაპყრობას გეგმავს.

ბიზნესს ორი მიმართულებით ამუშავებს - პირველი ანუ საფუტკრე და მეორე გადამამუშავებელი საამქრო, რაც თაფლის, ფუტკრის რძისა და ჭეოს (ფიჭის უჯრედებში ჩატკეპნილი ფუტკრის მიერ შემოტანილი ვიტამინებით და მინერალური ნივთიერებებით მდიდარი ყვავილის მტვერი) წარმოებას გულისხმობს.

ევროკავშირის ბაზარზე თაფლის გატანის ფიქრმა, 11 მეფუტკრე გააერთიანა და კოოპერატივი ,,კოდი“ შეიქმნა, სადაც ხუთი ქალი და ექვსი მამაკაცი საკუთარ გამოცდილებას და ცოდნას ახალგაზრდებსაც უზიარებს. პედაგოგიური საქმიანობის ერთ-ერთი მიზანი კოოპერატივში ახალგაზრდა მეფუტკრეების მოზიდვა იყო.

,,როდესაც კოოპერატივი შევქმენით, გვინდოდა რომ მოგვეყვანა ახალი თაობა, თუმცა ქვეყანაში შექმნილი ეკონომიკური პირობებისა და ჩვენი ფინანსური პრობლემების გამო, ჯერ-ჯერობით ვერ მოვახერხეთ ახალგაზრდების მოწვევა, მიუხედავად იმისა, რომ რამდენიმე კარგი ახალგაზრდა გამოვზარდეთ. სხვაგან უკეთესი პირობებითა და უკეთესი ხელფასით დააინტერესეს“ - გიორგი მერაბიშვილი.

,,კოდმა“ საქმიანობის განვითარება სახელმწიფო და საერთაშორისო ორგანიზაციების საგრანტო პროგრამებით შეძლო. გამოწვევების ჯაჭვი კოოპერატივის თავმჯდომარის გიორგი მერაბიშვილის აზრით, რამდენიმე ნაწილად შეიძლება დაიყოს.

მესხი მეფუტკრის აზრით, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ევროპის ქვეყნებში მცირე და საშუალო მეწარმეებთან ქართველი მეფუტკრეების დაკავშირება, რათა ყოველწლიურად, მათ საზღვარგარეთ, ათ ტონამდე ოდენობის მესხური თაფლის გატანა შეძლონ. მაღალი კონკურენცია, დაინტერესებული ახალგაზრდების ნაკლებობა მეფუტკრეობაში, კვალიფიციური მუშახელის ნაკლებობა, თანამედროვე მეთოდების ცოდნა, დედა ფუტკრის ხელოვნური განაყოფიერება და რაც მთავარია, ლაბორატორიული კვლევების ხელმისაწვდომობა, რომელიც ყველა იმ ქართველი მეწარმისთვის აუცილებელია, რომელიც საკუთარი პროდუქციის გატანას ევროკავშირის ბაზარზე ფიქრობს.

ამ ყველაფერს მაშინ მიხვდა, როდესაც ევროკავშირის ბაზარზე ფიქრი დაიწყო. ლაბორატორიული დასკვნის გარეშე საქართველოდან თაფლის ექსპორტი ვერ მოხდებოდა, ამიტომ სახელმწიფო და დონორი ორგანიზაციების დახმარებით, 2016 წელს ნიმუშები გერმანიაში გააგზავნა. დასკვნა მოულოდნელი აღმოჩნდა - გაგზავნილ სინჯებში ანტიბიოტიკები აღმოჩნდა. ფიჭისა და საკვები ნიმუშების შესწავლის შედეგად, გაარკვია რომ თაფლში ანტიბიოტიკები მწირი ფინანსების გამო ნაყიდი მეორადი ფიჭებისგან მოხვდა. ფიჭები მაშინვე გაანადგურა და ბიოფიჭების შეძენა გადაწყვიტა, თუმცა გაარკვია, რომ საქართველოში არ იწარმოება, ხოლო საზღვარგარეთ ყიდვა არსებული სახსრებით შეუძლებელი იყო. ამიტომ, ფიჭების შექმნა თავად დაიწყო. კიდევ ერთი გამოწვევა, რომელიც გიორგი მერაბიშვილის აზრით, მეფუტკრეების წინაშე დგას დედა ფუტკრების ხელოვნური განაყოფიერებაა.

,,ჩავთვალეთ, რომ რეგიონში დედა ფუტკრის ხელოვნურად განაყოფიერების მიმართულების განვითარება კოოპერატივში მნიშვნელოვანია, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ საქართველოში ამისი მასწავლებლები არ გვყავს და ინფორმაციის მიღება სხვადასხვა ინტერნეტწყაროებიდან გვიწევს, თუმცა ჩვენი მცდელობები ამ მიმართულებით ჯერ წარუმატებელია“.

პრობლემათა ჩამონათვალი არ ილევა, თუმცა გიორგი მერაბიშვილისთვის მთავარი ის მიზანია, რომელიც ევროპელებისთვის ქართული და კონკრეტულად მესხური თაფლის გაცნობაა. ამბობს, რომ მისი საქმიანობის ,,ფლაგმანი - ნინოწმინდის თაფლია“, რომელმაც საქართველოში, გეოგრაფიული აღნიშვნის რეგისტრაცია 2020 წელს გაიარა. ამბობს, რომ ბიოწარმოებამდე მხოლოდ რამდენიმე ნაბიჯის გადადგმა აშორებთ, მათ შორის ერთ-ერთი ძირითადი ის თანხაა, რომელიც ბიოსერთიფიკაციის მისაღებად არის საჭირო. ამის შემდეგ მათი პროდუქციის ღირებულება კიდევ უფრო გაიზრდება. გული სწყდება, რომ ევროკავშირის ბაზარზე, თაფლის მცირე რაოდენობის გამო, წელსაც ვერ გავიდნენ, სამაგიეროდ 2021/22 წლებში, ,,ნინოწმინდის თაფლმა“ ორჯერ მიიღო მონაწილეობა ლონდონის თაფლის საერთაშორისო ფესტივალში, სადაც ორივეჯერ ვერცხლის მედლის მფლობელი გახდა.

წარმატებებთან ერთად მესხ მეფუტკრეებს ბიზნესის განვითარებაში კლიმატური ცვლილებები და ფუტკართა დაავადებებიც ხელს უშლის. კოოპერატივის თავმჯდომარის აზრით, მეფუტკრეთა ნაწილს არ აქვს სათანადო ცოდნა, როგორ გაუმკლავდეს ახალ გამოწვევებს.

,,წლების განმავლობაში იხოცებოდა ფუტკრის ოჯახები, სხვადასხვა ქვეყნის მეცნიერები წლობით მუშაობდნენ, მაგრამ მიზეზს ვერავინ ადგენდა. ორი წლის წინ გაირკვა, რომ იყო ეს ყველაფერი გამოწვეული იყო ტკიპა ვარუასგან, რომელიც პირდაპირი გზითაც იწვევს ფუტკრის დაზიანებას და გადააქვს ვირუსებიც. მეფუტკრეთა ნაწილს ამის შესახებ ინფორმაცია არ აქვს, ტკიპა ისევ ვრცელდება და ისევ იხოცება ფუტკრის ოჯახებიც, შესაბამისად, ესეც გამოწვევად რჩება“ - ამბობს გიორგი.

საქართველოში არქეოლოგიურ მასალებზე დაყრდნობით, თაფლის წარმოება 7000 წლით თარიღდება. არქეოლოგებმა 2003 წელს საქართველოში, კერძოდ სამცხე-ჯავახეთში, ბორჯომის რაიონის სოფელ საკირესთან, კოდიანის მთის ძირში, ზღვის დონიდან 2000 მეტრზე ყორღანი აღმოაჩინეს, რომელიც ძვ.წ. IV ათასწლეულის შუა ხანებით თარიღდება. არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩენილი იქნა 2 კერამიკული ჭურჭელი, სადაც თაფლი იყო ჩასხმული. სპეციალისტთა მტკიცებით, ეს თაფლი დაახლოებით 20 საუკუნით უფრო ძველია, ვიდრე აქამდე აღმოჩენილი უძველესი თაფლი, რომელიც ეგვიპტეში, ტუტანხამონის (მეფობდა ძვ.წ. 1347-1337 წწ.) სამარხში იყო ნაპოვნი. ეს ინფორმაცია კიდევ ერთი მოტივაცია აღმოჩნდა გიორგი მერაბიშვილისთვის, საქართველოს სამხრეთით არსებული ფუტკრის მეცნიერული შესწავლა, რომ დაეწყო.

საქართველო კავკასიური რუხი ფუტკრის სამშობლოა, რომელიც ცნობილია 7.2მმ სიგრძის ხორთუმით. მისი თავისებურებებიდან აღსანიშნავია თვინიერება, მაღალი თაფლპროდუქტიულობა, კარგი შრომისუნარიანობა და ნექტრის მოპოვების განსაკუთრებული უნარი. გიორგი მერაბიშვილი რუხი ფუტკრის ქვეპოპულაციებზეც ამახვილებს ყურადღებას და აღნიშნავს, რომ არსებობს მესხური ქვეპოპულაცია, რომელიც მეცნიერების მიერ შესასწავლია.

,,მესხეთში არსებული ფუტკარი უფრო ადრე იწყებს მუშაობას, უფრო დიდია და შეფერილობაშიც სხვაგვარია. მორგებულია რეგიონის კლიმატსა და პირობებს და უფრო მაღალპროდუქტიულია. ჩემი მიზანია ადგილობრივი მესხური პოპულაციის რეგისტრაცია, რათა მეფუტკრეებისთვის მისი მოშენების რეკომენდაცია გაიცეს“.

ამ დროისათვის ,,ნინოწმინდის თაფლის“ რეალიზება მხოლოდ საქართველოში ხდება. ერთი კილოგრამის ფასი 25 ლარია. ევროკავშირის ბაზარზე საშუალო ხარისხის იგივე რაოდენობის თაფლის ფასი 10 ევროდან იწყება, ალპური ზონის თაფლის ფასი, კი რომელსაც ,,კოდი“ აწარმოებს 25 ევროდან 50 ევროს ფარგლებში მერყეობს.