Սամցխե-Ջավախեթիից մայրաքաղաք՝ բողոքի արձագանքը տարածաշրջանում

Հասարակություն

13:06 / 26.11.2024

Հոկտեմբերի 26-ից հետո Վրաստանի բնակչության մի մասը խաղաղ ցույցերով բողոքում է ընտրությունների արդյունքների դեմ։ Արդեն մեկ ամիս է, ինչ քաղաքացիները պարբերաբար հավաքվում են, ուսանողները գիշերը անցկացնում են փողոցում՝ ինչպես ասում են, փորձելով վերականգնել գողացված ձայները։ Նրանց թվում կան նաև մարդիկ Սամցխե-Ջավախեթիից, սակայն տարածաշրջանում բողոքի ալիք գրեթե երբեք չի նկատվում։

Ցույցի մասնակիցների թվում է նաև Մանուչար Չաչանիձեն, ում ոստիկանությունը ձերբակալել է նոյեմբերի 19-ին Մելիքիշվիլիի պողոտայում ցույցի ցրման ժամանակ։ Նա երկու օր անց ազատ է արձակվել մեկուսարանից և կրկին միացել բողոքի ցույցին։ Ախալցխեի բնակիչը՝ Մանուչար Չաչանիձեն «Կոալիցիա փոփոխությունների համար» կուսակցության անդամ է։ Նրան մեղադրանք են առաջադրել երկու՝ մանր խուլիգանության և անհնազանդության հոդվածներով։

«Ոստիկանները հրում էին ինձ, մեկը գլխով նշան արեց՝ որ իբր հեռացնեն ինձ։ Ընկել էի, ոստիկանները վրա հասան։ Կարողացա ոտքի կանգնել ու հարցրի՝ ինչու եք ինձ ձերբակալում։ Այդ ընթացքում մեկը ձեռքս կծեց։ Նստեցրին մեքենան ու վիրավորանքներ էին հասցնում՝ հայհոյում էին, անարգում, կարծես հանցանք էինք գործել, մինչդեռ մենք մեր հայրենիքը Ռուսաստանից էինք պաշտպանում»,- ասել է Մանուչարը մեկուսարանից դուրս գալուց հետո։ Ձերբակալվածների դատական նիստը դեռ չի նշանակվել։

Մանուչար Չաչանիձեի ձերբակալումը

Ասպինձայի բնակչուհի Մթվարիսա Թարխնիշվիլին հաճախ է մասնակցում ցույցերին, բայց, ինչպես նա է ասում, երբ տեսավ իր աշակերտի՝ Մանուչար Չաչանիձեի ձերբակալության կադրերը, բարկացած գնաց Թբիլիսիի պետական համալսարանի առաջին մասնաշենքի մոտ։

«Ցույցերին մասնակցում եմ, երբ կարողանում եմ, բայց այդ օրը հատուկ բարկացած գնացի։ Երբ սիրով լի իմ աշակերտին ձերբակալեցին, որպես նրա ուսուցիչ, ինձ պարտավորված զգացի նրան փոխարինելու։ Եթե անհրաժեշտ լիներ, մեկուսարանում էլ նրան կփոխարինեի։ Եթե Վրաստանի նկատմամբ սերը հանցանք է, պատրաստ եմ, ինձ էլ կողքին նստեցրեք, որովհետև այդ հանցանքի համար ես էլ մեղավոր եմ՝ ես եմ նրան սովորեցրել Վրաստանի պատմությունը։ Ես նրան ամբողջ Վրաստանով եմ անցկացրել, տարիներ շարունակ միասին ենք քայլել, և երկրի սերն էլ պետք է կիսես նրա հետ, ում հետ անցել ես այդ ճանապարհը», - ասում է Մթվարիսան։ Պատմաբանը և գիդը պատրաստ է բարձրաձայն բողոքել այն իրադարձությունների դեմ, որոնց հետ համաձայն չէ։

«Ընտրություններից հետո, երբ ցույցերը սկսվեցին, Վրաստանում չէի, Փարիզում շրջագայություն էի անցկացնում։ Վերառանալուն պես, առաջին բանը, որ արեցի, օդանավակայանից գնացի ցույցի։ Գարնանն էլ էի մասնակցում ցույցերին։ Ինչո՞ւ Սամցխե-Ջավախեթին ակտիվ չէ։ Միշտ այդպես է եղել։ Ես չեմ տեսել, որ 1989 թվականին դուրս գային, ոչ 2003 թվականին, ոչ էլ 2012-ի իրադարձությունների ժամանակ։ Երևի մեր ժողովրդի բնավորությունն է այդպիսին. ծանր ենք, ավելի զգույշ և զուսպ։ Ռիսկեր քիչ ենք սիրում և փոփոխություններին հեշտությամբ չենք հարմարվում։ Բայց չեմ կարող ասել, որ Վրաստանի ճակատագիրը մեզ չի հետաքրքրում»։

Մթվարիսա Թարխնիշվիլին ցույցի ժամանակ

Թբիլիսիում շարունակվող ցույցի մասնակիցներից է 20-ամյա Նինոծմինդացի երիտասարդ Արտյոմ Քոսյանը, ով սովորում է Իլիայի պետական համալսարանում՝ ճարտարապետության ֆակուլտետում։

«Հիմնական պատճառը, թե ինչու մեր տարածաշրջանում բողոքի ալիք չկա, տեղեկատվության պակասն է։ Տեղական բնակչությունը չգիտի, թե ինչ է կատարվում երկրում։ Հնարավոր է՝ սա մեդիայի մեղքն է, քանի որ քիչ են լուսաբանում ընթացող ցույցերը։ Սա նաև ընդդիմադիր կուսակցությունների մեղքն է. նրանք շատ պասիվ են Սամցխե-Ջավախեթիում, ինչպես տեսանք նաև նախընտրական շրջանում։ Նրանք չունեն ներկայացուցիչներ տարածաշրջանում, և նրանց համար լավ հնարավորություն կլիներ, եթե ունենային թեկնածու, որը կլինի էթնիկ հայ։ Սա նրանց համար շատ լավ հնարավորություն կլիներ խոսելու տեղացիների հետ և իրենց ուղերձները հասցնելու։ Քանի որ ընդդիմությունը քիչ է համագործակցում տարածաշրջանի բնակչության հետ, դա լավ հնարավորություն է «Վրացական երազանքի» համար տարածելու իրենց քարոզչությունը, իրենց ուղերձները և համոզելու մարդկանց։ Արդյունքում, մարդիկ գիտեն միայն այն, ինչ փոխանցում է «Վրացական երազանքը»։ Մեզ մոտ հակառակ տեղեկատվություն պարզապես չկա։ Տեղացիները տեղեկացված չեն, թե ինչու կարող է մեզ համար ցանկալի լինել Եվրոպան, ինչու է ԵՄ անդամակցությունը օգտակար Վրաստանի և յուրաքանչյուր քաղաքացու համար։ Հետևաբար, այս հարցերը նրանց համար այդքան էլ հետաքրքիր չեն, և նրանք ավելի քիչ են հետաքրքրված բողոքով կամ փողոց դուրս գալով», - ասում է Արտյոմը։

Նինոծմինդացի երիտասարդն ի սկզբանե բողոքել է այսպես կոչված «ռուսական օրենքի» դեմ։ Արտյոմն ասում է, որ 2024 թվականի մարտին, երբ Վրաստանի խորհրդարանն երկրորդ անգամ նախաձեռնել էր «օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքը, որպես ուսանող նա զգացել է, որ այս օրենքի ընդունմամբ իշխանությունը վտանգում է ինչպես երկրի, այնպես էլ յուրաքանչյուր քաղաքացու եվրոպական ապագան։

«Գիտակցեցի, որ այս օրենքի ընդունմամբ երկիրը փոխում է իր արտաքին ուղեգիծը, և դուրս եկա մնացած մարդկանց հետ բողոքելու։ «Ռուսական օրենքի» դեմ ցույցերից սկսած մինչև այսօր, արդեն կեղծված ընտրությունների դեմ, կանգնած եմ փողոցում և պայքարում եմ արդարության և երկրի եվրոպական ապագայի համար՝ հասարակության մնացած մասի հետ»։

Արտյոմ Քոսյանը ընկերների հետ միասին մասնակցում է բողոքի ցույցին

Նույն պատճառով է աշնան ցուրտ օրերը փողոցում անցկացնում նաև Հենրիխ Մալխասյանը։ Ընտրություններից հետո բողոքի կենտրոններից մեկը Թբիլիսիի պետական համալսարանն էր, որտեղ Հենրիխը սովորում է միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետում։

«Հավանաբար, այն հիմնական պատճառներից մեկը, թե ինչու ես ակտիվորեն մասնակցում եմ այս գործընթացներին, իմ մասնագիտությունն է։ Չեմ կարող ստացած կրթությունս չօգտագործել այս մութ ժամանակներում։ Կարծում եմ՝ ցույցերին մասնակցելու համար լրացուցիչ շարժառիթ արդեն պետք չէ, քանի որ խոսքը գնում է անկախության և ինքնիշխանության կորստի վտանգի մասին։ 2023 թվականի գարնանից սկսած ինձ համար պարզ դարձավ, որ վերադառնում ենք Ռուսաստանի ազդեցության տակ, սակայն այն ժամանակ դեռ հույս ունեի, որ իշխանությունը կվերադարձնի երկիրը եվրաինտեգրման ուղուն, բայց սխալվում էի»։

Հենրիխ Մալխասյանը Նինոծմինդայի Գանձա գյուղից է, որտեղ մայրաքաղաքում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին շատ բան չեն իմանում։ Ուսանողը նշում է, որ դրա մի քանի պատճառ կա։ Ամենակարևորը լեզվի չիմացությունն ու թույլ ինտեգրացիան են։

«Կարծում եմ՝ հիմնական պատճառը տեղեկատվության պակասն է կամ հաճախ դրա լիովին բացակայությունը։ Բնակչության պասիվությանը նպաստում է ինտեգրման ցածր մակարդակը, նույնիսկ ուսանողների դեպքում։ Պասիվությունը կապված է շատ հիմնարար հարցերի հետ, ինչպիսին է կրթական համակարգը։ Այսինքն՝ մեծացել է մի սերունդ, որը ոչ միայն չի տիրապետում պետական լեզվին, այլև գաղափար չունի, թե ինչ է նշանակում Եվրամիությունը մեզ համար, ինչու ենք մենք Եվրոպայի մաս և այլն»։

Ուսանողների հետ միասին բողոքի ցույցին մասնակցում են նաև նրանց ծնողները և ավագ սերնդի ներկայացուցիչները։ Նրանց թվում են նաև Ախալցխացի Մելանո Ցեցխլաձեն և նրա դուստրը՝ Թաթիա Ափրիամաշվիլին։

«Մենք պահանջում ենք արդար ընտրություններ, ընդդիմանում ենք գողացված ձայներին, չենք ենթարկվում կեղծված ընտրություններին և չենք հաշտվում դրա հետ։ Աշխատանքս ավարտելուց հետո անմիջապես գնում եմ ցույցի։ Երբ ցրում էին, այնտեղ էի։ Երեկ աշխատանքի չեմ գնացել: Դիմեցի և ամբողջ գիշեր անցկացրի դրսում, ցույցերին էի մասնակցում։ Այսօր առավոտյան անմիջապես աշխատանքի գնացի։ Չի խանգարում հոգնածությունն ու ցուրտը, կարևոր է, որ հասնենք արդարությանը, ոգնածությունն ու ցուրտը չխանգարեցին, կարևոր է, որ հասնենք արդարությանը, որը մեզ է պատկանում», - ասում է Մելանոն։ Ուսանողի մոր խոսքերով՝ բացի այն, որ մասնակցելով ցույցերին ընդդիմանում է նտրությունների արդյունքներին, նա նաև աջակցում է իր երեխաներին։ Մելանոն պատմում է, թե ինչպես սկսեց մասնակցել պայքարին դեռ գարնանը։

«Իմ երեխայի ակտիվությունը ինձ դրդեց այն որոշմանը, որ ես նույնպես գնամ ցույցերի։ Գարնանային ակցիաներից ի վեր միշտ գնում եմ Թաթիայի հետ։ Ես միշտ պաշտպանելու եմ իմ երեխաների ապագան, մեր երկրի ապագան։ Չեմ հաշտվի, ապրելու եմ այնտեղ, որտեղ մեր ճանապարհն է, այն է՝ Եվրոպայում, ոչ թե Ռուսաստանում։ Ամեն անկյուններից գալիս են ցույցին մասնակցելու, Մեսխեթիից՝ շատ քիչ։ Չգիտեմ, ինչու է այդպիսի տրամադրություն»։

Մելանո Ցեցխլաձեն և նրա դուստրը՝ Թաթիա Ափրիամաշվիլին, գիշերում են դրսում ցույցի ժամանակ

Բողոքի ցույցերին մասնակցելու համար հաճախ 200 կմ ճանապարհ է անցնում Ախալցիխեի քաղաքացիական ակտիվիստ Ջաբա Նաթենաձեն: Նա ցերեկը պետք է միանա բողոքի միջոցառումներին, երեկոյան վերադառնա և հաջորդ օրը գնա աշխատանքի:

«Մեր ձայնը պետք է վերականգնվի։ Այս ընտրությունները շատ մարդկանց մեջ այնպիսի զգացողություն են առաջացրել, որ մեր մեկ ձայնը, որի մասին մենք երկար էինք խոսում, թե դա վճռորոշ է ու շատ կարևոր, կարծես թե այլևս ուժ չունի։ Մի խումբ մարդիկ գրում են այն թվերը, որոնք ուզում են, և մենք պարզապես խաղում ենք ընտրությունների խաղը։ Չեմ ուզում անընդհատ այս խաղի մասնակիցը լինեմ, ուզում եմ, որ ինչ-որ բան փոխվի դեպի լավը, և ես սպասում էի փոփոխություններին։ Մենք բոլորս տեսանք, ես անձամբ տեսա, որ իմ ձայնի գաղտնիությունը խախտվեց։ Ոչ, ես չեմ պատրաստվում այդպես ապրելու»՝ ասում է Ջաբան։

Նա միայնակ կամ համախոհների հետ է մասնակցում բողոքի միջոցառումներին, երբ ռեսուրսներ ունի։ Ջաբան չի զարմանում, որ Սամցխե-Ջավախեթիից շատ մարդիկ չեն մասնակցում հազարավոր ցուցարարների շարքին։ Ջաբա Նաթենաձեն որպես պատճառ նշում է տարածաշրջանի բնակիչների անապահովության և միայնության զգացումը։

«Մեր տարածաշրջանում մարդիկ չեն զգում աջակցություն, որ եթե նրանք արտահայտեն տարբեր կարծիք, նրանց կողքին որևէ մեկը չի կանգնելու։ Նրանք մտածում են՝ ես կարող եմ ինչ-որ բան ասել, բայց եթե վաղը կամ մյուս օրը պետական կառույցները կամ անձնական ծանոթները հարցեր տան, իմ կողքը ոչ ոք չի լինելու։ Թբիլիսիում լինելով՝ կողքիդ կանգնած են հարյուր հազարավոր աջակիցներ ու համախոհներ, բայց այստեղ՝ միայնակ ես»։

Ջաբա Նաթենաձեն և Մելանո Ցեցխլաձեն

Երկրում ընթացող իրադարձությունները գրեթե ոչ մի արձագանք չունեն տարածաշրջանում, և սա նշում են բոլոր տեղացիները։ Քաղաքացիների մի մասը կարծում է, որ հարավային Վրաստանի բնակչությունը նույնիսկ գոհ է և բողոք չի արտահայտում որևէ կառավարության ժամանակահատվածում, սակայն տեղացիների մի մասը նշում է, որ Սամցխե-Ջավախեթիի բնակչությունը վերջին շրջանում աշխուժացել է, և հիմնական ներուժն այս գործում երիտասարդներին է վերագրվում։Չնայած այն հանգամանքին, որ նորանշանակ խորհրդարանը հավաքվել է և սկսել է աշխատանքը՝ քաղաքացիական բողոքը շարունակվում է։ Նրանք նշում են, որ բողոքի միջոցառումներն ի տարբերություն ձևերի շարունակելու են մինչև այն ժամանակ, երբ ձեռք բերեն նոր ընտրություններ անցկացնելու իրավունքը։

თეგები: არტიომ ქოსიანი / ახალციხელები აქციაზე / მანუჩარ ჩაჩანიძე / მელანო ცეცხლაძე / მთვარისა თარხნიშვილი / პროტესტი რეგიონებში / საპროტესტო აქცია / ჯაბა ნათენაძე / ჰენრიხ მალხასიანი /

ავტორი:

რუსუდან გვარამაძე