«Արոտավայրը, որը 45 տարի մեզ էր պատկանում, մեկ վայրկյանում դարձավ ուրիշինը»,- ասում են Թորիայիում

Գյուղատնտեսություն

09.09.2020

Արոտավայրերի խնդիրը, պետական լեզվի խոչընդոտը, քաղաքացիությունն հաստատող փաստաթղթի պակասը, գործազրկությունը, խմելու ջրի սակավությունը, մանկապարտեզի բացակայությունը. Սա այն խնդիրների ցանկն է, որը հուզում է Թորիա գյուղի բնակչությանը: Թորիան գտնվում է Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետի Հեշտիա համայնքում: Գյուղում ապրում է շուրջ 110 ընտանիք:

Երբ Թորիայի բնակիչներին խնդրեցինք թվարկել գյուղի խնդիրները, նրանք առաջին հերթին արոտավայրերի խնդիրը նշեցին: Տեղացիների խոսքով ՝ արոտավայրերը 45 տարի պատկանել են Թորիայի բնակչությանը, որոնք այժմ կառավարությունը վարձակալել է Կախեթիից ժամանած ադրբեջանցիներին: Սա Թորիայի բնակչության մոտ դժգոհություն առաջացրեց: Անցյալ ամիս իրավապահները ձերբակալել էին 11 մարդու ՝ տեղի բնակիչների ու եկվոր հովիվների առճակատման պատճառով: Ձերբակալված անձանց, որպես պատիժ դատապարտեցին նախնական կալանքի:

Սա Սամցխե-Ջավախքում եկվոր հովիվների հետ դիմակայության առաջին դեպքը չէ: Տարածաշրջան բերած անասունների պատճառով, Ախալքալաքի ու Նինոծմինդայի բնակչության նման, արոտավայրերի խնդրի պատճառով բողոքում են նաև Ախալցխիխեի 13 գյուղերի բնակիչները:

«Հենզել Մկոյանը մեզ է հանձնել այս արոտավայրերը: Հիմա Կախեթիից եկած ադրբեջանցիները սեփականացրել են: Կառավարությունից պահանջում ենք վերադարձնել մեր արոտավայրերը», - ասում են Թորիա գյուղի բնակիչները:

Արոտավայրի խնդրից հետո տեղացիների համար հիմնական խնդիրներից մեկը պետական լեզվի չիմացությունն է: Այդ պատճառով գյուղացիներն ընդհանրապես վրացական ալիքներ չեն դիտում: Տեղացիները տեղեկություններ են ստանում ռուսական և հայկական հեռարձակողներից:

«Ծեր մարդ եմ, չորս լեզվով բառարան եմ գնել վրացերեն սովորելու համար, բայց տարիքիս պատճառով չկարողացա սովորել: Մեծ ցանկություն ունեմ լեզու սովորելու և գյուղում մենակ շրջելու, բայց վրացերենի դասընթացների հաճախելու ժամանակ և հավես չունեմ », - ասում է Թորիա գյուղի բնակիչներից մեկը:

Վրաստանի քաղաքացիությունն հաստատող փաստաթղթի բացակայությունը մեծ խնդիր է ինչպես Թորիայի բնակչության, այնպես էլ Ջավախքի ողջ բնակչության համար: Հոգաբարձու՝ Եգոր Քթոյանի խոսքով ՝ Ախալքալաքում և Նինոծմինդայում մինչև 15,000 մարդ կորցրել է քաղաքացիությունը, այդ թվում մոտ 5000-ը ՝ Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետում:

«Ռուսաստանի սահմանը հատելուն պես, Վրաստանից փաստաթուղթ ուղարկեցին այն մասին, որ կորցրել եմ քաղաքացիությունս: Քննություն հանձնելու և քաղաքացիություն ստանալու համար բավականաչափ վրացերեն չգիտեմ: Վաղը, քաղաքացիություն չունենալու պատճառով, ես թոշակ էլ չեմ ստանալու», - ասում է Թորիա գյուղի բնակիչ՝ Ռուսլան Սարուխանյանը:

Ամեն տարի գյուղից մոտ 100 մարդ արտերկիր էր մեկնում սեզոնային աշխատանքի: Համաճարակի պատճառով սահմանները փակվելուց հետո գյուղացիները մնացին անգործ: Տեղացիներն ասում են, որ չեն կարող միայն անասուններով ընտանիքներ պահել:

«Ոգբերգական իրավիճակում ենք: Գյուղում գործազրկություն է, երկու-երեք կովով ընտանիք պահել չենք կարող: Նախկինում աշխատում էինք հողի վրա, հիմա այլևս չենք կարող աշխատել», - ասում է Թորիա գյուղի բնակիչ՝ Վարազդատ Խչոյանը:

Գյուղում մանկապարտեզ չկա: Երեխաները նախադպրոցական կրթություն չեն ստանում:
Խմելու ջուրը նույնպես խնդիր է: Տեղացիների խոսքով ՝ հարեւան գյուղից ջուր են քաշում ու վճարում են որոշակի գումար:

«Ոչ մեզ համար ունենք խմելու ջուր, ոչ էլ խոշոր եղջերավոր անասունների համար: Ես մեկ կով ունեմ և խմելու ջուր չունեմ: Տեղական վարչակազմից ոչ ոք մեզ վրա ուշադրություն չի դարձնում », - ասում է Թորիա գյուղի բնակիչ Վարազդատ Խչոյանը:

Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետի Թորիա եւ Հեշտիա գյուղերի հոգաբարձու՝ Եգոր Քթոյանն 9-րդ ալիքի մոտ ասաց, որ 2014 թվականից ի վեր Թորիա գյուղին ջուրը մատակարարվում է 24 ժամյա կարգով: Թորիան հարևան գյուղից ջուր է ստանում խողովակով, որն իր հերթին էլեկտրաէներգիա է սպառում: Ուստի գյուղացիները ստիպված են լինում հոգալ ծախսերը:

Համայնքի հոգաբարձուն ասում է, որ Նինոծմինդայի գյուղերի հետ կապված շատ գաղափարներ ու նախագծեր կային, որոնց իրականացմանը խոչընդոտում է համաճարակը: Դրանցից մեկը մանկապարտեզի կառուցումն է: Եգոր Քթոյանը պնդում է, որ նա բազմիցս դիմել է տեղական և կենտրոնական իշխանություններին ՝ նախադպրոցական հաստատության նախագիծն իրականացնելու խնդրանքով:

Ըստ գյուղի հոգաբարձուի, դպրոցում վրացերենի ուսուցումը խստացված է և մինչև 30 տարեկան երիտասարդները կարող են խոսել պետական լեզվով: Ինչ վերաբերում է 40-ից բարձր տարիքի անձանց, ապա, ըստ Եգոր Քթոյանի, նրանք հնարավորություն ունեն սովորել վրացերեն լեզուն և ստանալ Վրաստանի քաղաքացիություն:

«Ախալքալաքում և Նինոծմինդայում ստեղծվել են իրավաբանական կենտրոններ այն անձանց համար, ովքեր չեն կարող քննություն հանձնել քաղաքացիություն ստանալու համար: Այնտեղ Ջավախքի բնակչությանը անվճար վրացերեն են սովորեցնում: Բնակչությունն այս մասին լիովին տեղեկացված է լրատվամիջոցների և մեր օգնությամբ: Նրանք, ովքեր վրացերեն չգիտեն, կարող են դիմել իրավական կենտրոնների օգնությանը», - ասում է Թորիա և Հեշտիա գյուղերի ներկայացուցիչը:

Ինչ վերաբերում է գործազրկությանը, Եգոր Քթոյանն ասում է, որ համաճարակը խնդիր է ստեղծել ոչ միայն Ջավախքի և Վրաստանի բնակչության, այլև ամբողջ աշխարհի համար:

«Գործազրկությունն ամենուր է: Ով չի ծուլանում, թող զբաղվի գյուղական գործերով, ցանի, հավաքի բերքը վաճառի, այդպիսով կգոյատևի»,- ասում է հոգաբարձուն:

Տեղացիներն ասում են, որ Թորիայում նախկինում ապրում էր մոտ 1000 մարդ: Ռուսաստան տեղափոխվելուց հետո գյուղի բնակչության թիվը նվազեց: Թորիան
գտնվում է ծովի մակարդակից 1880 մետր բարձրության վրա:

Հրապարակվել է Վրաստանի Բաց հասարակության հիմնադրամների և Վրացական ռազմավարության ու զարգացման կենտրոնի (GCSD) ֆինանսական աջակցությամբ:Հեղինակի / հեղինակների կողմից տեղեկատվական նյութում հայտնված կարծիքը չի կարող արտացոլել հիմնադրամի և կենտրոնի դիրքորոշումը: Ըստ այդմ, «Բաց հասարակության հիմնադրամը» և «Վրացական ռազմավարության և զարգացման կենտրոնը» պատասխանատու չեն նյութի բովանդակության համար:

თეგები: TV9NEWS.GE / Արոտավայր / Թորիա / հովիվներ /

Հեղինակ:

Թարգմ. Սիրուշո Անտոյան