Հասարակություն
23 տարի անց, հետազոտող Ռոլան Կիլաձեյի անունը կրկին հնչեց համաշխարհային աստղագետների շրջանակում: Միջազգային աստղագիտական միությունը, Պլուտոնի մակերևույթի մոտ հայտնաբերված խառնարանները և տարբեր առարկաները կոչեցին մոլորակի ուսումնասիրության վրա աշխատող 14 գիտնականների աննուններով, որոնց թվում էր նաև վրացի գիտնական Ռոլան Կիլաձեն:
«Ռոլան Կիլաձեն վրացի աստղագետ է, առաջիններից մեկը, ով անցկացրեց պլուտոնական դինամիկայի, աստղաչափական և լուսաչափական նորամուծությունների ուսումնասիրությունները»,- գրված է Միջազգային աստղագիտական միության կողմից տարածված տեղեկությունում:
Գիտնականը ծնվել է 1931 թվականին: Աբաստումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանում աշխատել սկսել է 1955 թվականից: Այլ երկնային մարմինների հետ մեկտեղ, ակտիվորեն ուսումնասիրում էր նաև Պլուտոնը: Նա մոլորակի ուղեկից – Քարոնի գոյության մասին երկմտել է, արբանյակը հայտնաբերելուց մեկ տարի առաջ: Նրա տեսակետներից մեկն այն էր, որ Պլուտոնը դեռ ձևավորման գործընթացում է, որը փոքր ուշ հաստատվեց:
Եթե Ռոլանդ Կիլաձեն աստղեր և մոլորակներ էր ուսումնասիրում, ապա նրա որդին ՝ Դարեջան Ջափարիձեն դիտարկում էր արևը:
«Շատ հաճելի է, երբ ստիպված եմ աշխատել հայրիկիս գործընկերների հետ, որոնք նրան լավ են ճանաչում և ում հետ նա անցկացրել է ամբողջ կյանքը, միշտ նրանց հետ էր աշխատում, սակայն մյուս կողմից ցավալի է, այս ամենը անընդհատ հիշեցնում է հայրիկիս մասին»,- ասում է Դարեջան Ջափարիձեն: Նա Աբասթումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի գիտական խորհրդատու է: Երկնային մարմինները նրա հետ միասին ուսումնասիրում են նաև հոր համագործակիցները, որոնցից մեկը Շոթա Ինասարիձեն է, ով գիտնական Ռոլան Կիլաձեյի հետ աշխատում էր 20-րդ դարի 80-ական թվականներից մինչև նրա մահը: Նրանք միասին դիտում էին երկրի արհեստական արբանյակները:
Ռոման Կիլաձեն 2001-2005 թվականներին զբաղեցնում էր Աբասթումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի տնօրենի պաշտոնը: Մինչ այդ, նա առաջինը, հաշվարկել էր Սատուրն մոլորակի օղակների հաստությունը և երկմտում էր, որ այն 2 կմ-ից ավել չի լինի, որը 28 տարի անց իրականացվող դիտարկումների արդյունքում հաստատվեց: 1974-ին նա առաջինը նկատեց Մերկուրի մոլորակի մթնոլորտը: 1975 թվականին Ռոլան Կիլաձեն համաստեղությունում հայտնաբերեց նոր աստղ՝ (Nova Cygni): Վրացի աստղագետ Ռոլան Կիլաձեն մահացել է 2010 թվականին:
«Աբաստումանի աստղադիտարանի թանգարանը գոյություն ունի ավելի քան 10 տարի, այստեղ անկյուններից մեկը ամբողջովին նվիրված է պարոն Ռոլանին»,- ասում է աստղադիտարանի տնօրեն՝ Մաիա Թոդուան:
Աբասթումանի աստղադիտարանի հիմնադրումից անցել է 87 տարի: Տարիների ընթացքում հետազոտությունների և դիտարկումների արդյունքում, այստեղ աշխատող գիտնականները կատարել են շատ կարևոր հայտնագործություններ: Վրացի հետազոտողի առաջին աստղագիտական հայտնագործությունը պատկանում է պրոֆեսոր Գիորգի Թևզաձեին:
Աստղադիտարանի ստեղծման պահից ի վեր հայտնաբերվել են նոր երկնային օբյեկտներ.
• 1942-ին Գ. Թևզաձեն հայտնաբերեց երկու նոր գիսաստղ;
• 1958-1961 թվականներին Շ. Ափրիմաշվիլին հայտնաբերեց երեք նոր աստղ;
• 1967-ին Ա. Ճուաձեն հայտնաբերեց աստղ;
• 1971-1989 թթ Գիվի Քիմերաձեն հայտնավբերեց 6 գերբնական աստղ;
• 1980 թվականին Ր. Ինասարիձեն հայտնաբերեց գերբնական աստղ;
• 1980-1997 թվականներին Գիվի Կիմերիձեն և Ռագուլի Ինասարաձեն հայտնաբերեցին երկու նոր և մեկը կրկնվող նոր աստղեր:
Երկնային մարմիններ վրաց գիտնականների անունով
Հազարավոր երկնային մարմինների թվում, 4-ը կրում են վրաց գիտնականների անունները: Առաջին անգամ 1970 թվականին վրացի հետազոտող Միխեիլ Վաշակիձեի անունով կոչվեց մեզ համար անտեսանելի լուսնի կիսագնդի խառնարաններից մեկը: Մեկ այլ արբանյակային խառնարանը կոչվում է Վիկտոր Ջափիաշվիլիի անունով: Ավելի ուշ, նոր հայտնաբերված փոքր երկնային մասնիկը անվանվեց Եվգենի Խարաձեյի անվամբ, իսկ 1996 թվականին՝ ևս մեկ փոքր մոլորակի տրվեց Ռոլան Կիլաձեի անունը:
23 տարի անց, հետազոտող Ռոլան Կիլաձեյի անունը կրկին հնչեց համաշխարհային աստղագետների շրջանակում: Միջազգային աստղագիտական միությունը, Պլուտոնի մակերևույթի մոտ հայտնաբերված խառնարանները և տարբեր առարկաները կոչեցին մոլորակի ուսումնասիրության վրա աշխատող 14 գիտնականների աննուններով, որոնց թվում էր նաև վրացի գիտնական Ռոլան Կիլաձեն:
«Ռոլան Կիլաձեն վրացի աստղագետ է, առաջիններից մեկը, ով անցկացրեց պլուտոնական դինամիկայի, աստղաչափական և լուսաչափական նորամուծությունների ուսումնասիրությունները»,- գրված է Միջազգային աստղագիտական միության կողմից տարածված տեղեկությունում:
Գիտնականը ծնվել է 1931 թվականին: Աբաստումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանում աշխատել սկսել է 1955 թվականից: Այլ երկնային մարմինների հետ մեկտեղ, ակտիվորեն ուսումնասիրում էր նաև Պլուտոնը: Նա մոլորակի ուղեկից – Քարոնի գոյության մասին երկմտել է, արբանյակը հայտնաբերելուց մեկ տարի առաջ: Նրա տեսակետներից մեկն այն էր, որ Պլուտոնը դեռ ձևավորման գործընթացում է, որը փոքր ուշ հաստատվեց:
Եթե Ռոլանդ Կիլաձեն աստղեր և մոլորակներ էր ուսումնասիրում, ապա նրա որդին ՝ Դարեջան Ջափարիձեն դիտարկում էր արևը:
«Շատ հաճելի է, երբ ստիպված եմ աշխատել հայրիկիս գործընկերների հետ, որոնք նրան լավ են ճանաչում և ում հետ նա անցկացրել է ամբողջ կյանքը, միշտ նրանց հետ էր աշխատում, սակայն մյուս կողմից ցավալի է, այս ամենը անընդհատ հիշեցնում է հայրիկիս մասին»,- ասում է Դարեջան Ջափարիձեն: Նա Աբասթումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի գիտական խորհրդատու է: Երկնային մարմինները նրա հետ միասին ուսումնասիրում են նաև հոր համագործակիցները, որոնցից մեկը Շոթա Ինասարիձեն է, ով գիտնական Ռոլան Կիլաձեյի հետ աշխատում էր 20-րդ դարի 80-ական թվականներից մինչև նրա մահը: Նրանք միասին դիտում էին երկրի արհեստական արբանյակները:
Ռոման Կիլաձեն 2001-2005 թվականներին զբաղեցնում էր Աբասթումանի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանի տնօրենի պաշտոնը: Մինչ այդ, նա առաջինը, հաշվարկել էր Սատուրն մոլորակի օղակների հաստությունը և երկմտում էր, որ այն 2 կմ-ից ավել չի լինի, որը 28 տարի անց իրականացվող դիտարկումների արդյունքում հաստատվեց: 1974-ին նա առաջինը նկատեց Մերկուրի մոլորակի մթնոլորտը: 1975 թվականին Ռոլան Կիլաձեն համաստեղությունում հայտնաբերեց նոր աստղ՝ (Nova Cygni): Վրացի աստղագետ Ռոլան Կիլաձեն մահացել է 2010 թվականին:
«Աբաստումանի աստղադիտարանի թանգարանը գոյություն ունի ավելի քան 10 տարի, այստեղ անկյուններից մեկը ամբողջովին նվիրված է պարոն Ռոլանին»,- ասում է աստղադիտարանի տնօրեն՝ Մաիա Թոդուան:
Աբասթումանի աստղադիտարանի հիմնադրումից անցել է 87 տարի: Տարիների ընթացքում հետազոտությունների և դիտարկումների արդյունքում, այստեղ աշխատող գիտնականները կատարել են շատ կարևոր հայտնագործություններ: Վրացի հետազոտողի առաջին աստղագիտական հայտնագործությունը պատկանում է պրոֆեսոր Գիորգի Թևզաձեին:
Աստղադիտարանի ստեղծման պահից ի վեր հայտնաբերվել են նոր երկնային օբյեկտներ.
• 1942-ին Գ. Թևզաձեն հայտնաբերեց երկու նոր գիսաստղ;
• 1958-1961 թվականներին Շ. Ափրիմաշվիլին հայտնաբերեց երեք նոր աստղ;
• 1967-ին Ա. Ճուաձեն հայտնաբերեց աստղ;
• 1971-1989 թթ Գիվի Քիմերաձեն հայտնավբերեց 6 գերբնական աստղ;
• 1980 թվականին Ր. Ինասարիձեն հայտնաբերեց գերբնական աստղ;
• 1980-1997 թվականներին Գիվի Կիմերիձեն և Ռագուլի Ինասարաձեն հայտնաբերեցին երկու նոր և մեկը կրկնվող նոր աստղեր:
Նույն թեմայով
Հաղորդումներ
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Բնակչության կարծիքով
Եղանակի տեսություն
Եղանակը
Թբիլիսի
14
°C
Բորջոմի
11
°C
Ադիգենի
17
°C
Ախալցիխե
10
°C
Ասպինձա
9
°C
Ախալքալաք
7
°C
Նինոծմինդա
7
°C
Աբասթուման
9
°C
Բակուրիան
6
°C
Փոխարժեք
AMD
1000
6.8978
EUR
1
2.8837
RUB
100
2.8914
TRY
1
0.0829
USD
1
2.6755
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
