Եթե աշխատանք լինի, տղամարդիկ այստեղ կաշխատեն ու չեն գնա Ռուսաստան - աշխատանքային միգրացիա մեղմ էքսպանսիայով

Նորություններ

26.12.2021

Ինչո՞ւ են Սամցխե-Ջավախքում բնակվող էթնիկ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները մեկնում Ռուսաստան աշխատելու, ինչի՞ց են բողոքում Վրաստանում մնացած կանայք և ո՞րն է Ռուսաստանի մասնաբաժինը վրացական տնտեսության մեջ։

Ալվարդ Եգիկյանն ապրում է Ախալցիխեի մունիցիպալիտետի հայաբնակ Ծիրա գյուղում: Համագյուղացիների նման, նա նույնպես ստիպված է միայնակ կատարել տան բոլոր գործերը: Փայտ կոտրելը, անասուններին կերակրելն ու մնացած տղամարդկային գոծերից հոգնում է, բայց ընտանիքին եկամուտ է հարկավոր:

«Տղամարդիկ գնում են Ռուսաստան, իսկ կանայք ամիսներով մնում են տանը, հող մշակում, կարտոֆիլ ցանում, կով կթում։ Շատ դժվար է մենակ մնալ, երբ տանը տղամարդ չկա։ Երկու վիրահատություն եմ տարել։ Արտ եմ գնում, խոտ եմ բեռնում, հնձում: Եթե այստեղ աշխատանք լինի, տղամարդիկ այստեղ աշխատանքի կանցնեն ու Ռուսաստան չեն գնա։ Մեզ համար էլ հեշտ կլինի, մեզ կօգնեն։ Մարտից նոյեմբեր միայն կանայք ենք աշխատում, թեև այս ժամանակահատվածում հիմնական գործերը գյուղում է»,- ասում է Ալվարդ Էգիկյանը։

Վերջին տվյալներով՝ Սամցխե-Ջավախքում ապրում է մոտ 151 հազար մարդ։ Տարածաշրջանի մոտ 45%-ը ազգությամբ հայեր են։ Տղամարդիկ իրենց ընտանիքը պահում են հիմնականում արտագաղթում՝ սեզոնային աշխատանքով։ Նրանք ավանդաբար փետրվարի վերջին մեկնում են Ռուսաստան, իսկ ուշ աշնանը վերադառնում Վրաստան։ Կարտիկամ գյուղի բնակիչ՝ Էդգար Չիչելյանը 12 տարի է աշխատում է Ռուսաստանում: Նրա ընտանիքի եկամտի միակ աղբյուրը սեզոնային աշխատանքն է։ Նա դպրոցն ավարտելուն պես ՝ 17 տարեկանում ստիպված է եղել ծանր ֆիզիկական աշխատանքով զբաղվել: Նրա նման, Կարտիկամի տղամարդկանց մեծամասնությունը աշխատում է Ռուսաստանում, վերանորոգման աշխատանքներում։ Ըստ Էդգարի, նրա հետ գյուղից Ռուսաստան է ուղևորվում մոտ 200 համագյուղացի:

«Անձամբ ինձ համար անհնար է աշխատանք սկսել Վրաստանում։ Ընտանիքս պահում եմ Ռուսաստանում աշխատելով։ Ես այստեղ աշխատանք չունեմ, ուստի մենք գնում ենք Ռուսաստան։ Նույն խնդիրն ունեն իմ ընկերներն ու ծանոթները՝ ո՞վ է ուզում ամիսներով հեռու մնալ ընտանիքից, բայց երբ այլ ճանապարհ չունես, ի՞նչ անես»,- ասաց Էդգար Չիչելյանը:

Ահամ Հակոբյանը ապրում է Ախալքալաքի Գոման գյուղում։ Ահամն ընտանիքին օգնում է աղխատելով Ռուսաստանում: Մնացածների նման, նա էլ գարնանից մինչև ուշ աշուն աշխատում է հարևան երկրում՝ տանը թողնելով կանանց ու փոքր երեխաներին։

«Ովքեր գնում ենք Ռուսաստան փող աշխատելու, ինքներս մեզ պահում ենք հիմնականում ֆիզիկական աշխատանքի միջոցով։ Սա այստեղ ապրող բոլոր մարդկանց խնդիրն է։ Այնուամենայնիվ, լավ է, որ դեռ կարող ենք աշխատել Ռուսաստանում։ Մենք այստեղ միայն կարտոֆիլ ենք ցանում, հետո վաճառում, որը երբեմն գին ունի, երբեմն՝ ոչ, այդպիսով ինչպես կարելի է պահել ընտանիքներ»,- ասում է Ահամ Հակոբյանը։

Վրաստանի օկուպացված տարածքների միգրացիայի հարցերով կառավարական հանձնաժողովն աշխատում է աշխատանքի, առողջապահության և սոցիալական հարցերի նախարարությունում արտասահմանում աշխատող քաղաքացիների կարիքների վրա։ Վրաստանի քանի՞ քաղաքացի է մեկնում Ռուսաստան սեզոնային աշխատանքի՝ հանձնաժողովը նման տվյալներ չունի։

«Պետական ծրագրերի շրջանակներում Ռուսաստանի հետ սեզոնային զբաղվածության սխեմաներ չունենք։ Ինչ վերաբերում է իրենց կամքով և կարողությամբ աշխատանքի ընդունվածներին, ապա մեր նախարարությունը, ցավոք, նման տեղեկություն չունի»,- հայտնում է Միգրացիայի հարցերով կառավարական հանձնաժողովը։

Գեոստատի 2020 թվականի տվյալներով՝ Վրաստանից օրինական ճանապարհով արտասահման է մեկնել մինչև 75 հազար մարդ։ Այս թվին գումարվել են Վրաստանից անօրինական ճանապարհով մեկնած քաղաքացիները, որոնց ստույգ վիճակագրությունը հայտնի չէ։ Տվյալների բացակայությունը, ըստ մասնագետների, վտանգավոր է, քանի որ անօրինական ճանապարհով ապրող մարդիկ հաճախ ենթարկվում են թրաֆիքինգի ՝ դժվարությամբ պաշտպանելով իրենց իրավունքները և առողջությունը։

Ինչ վերաբերում է Սամցխե-Ջավախքից էթնիկ փոքրամասնությունների Ռուսաստան արտագաղթին, ապա թվարկված ռիսկերին գումարվում է երկրում ստեղծված ծանր հանցավոր իրավիճակը: «Միգրացիոն կենտրոն» հասարակական Կազմակերպության գործադիր տնօրեն՝ Գիորգի Գոգիշվիլին ասում է, որ Վրաստանի անկախացումից հետո.
«Ռուսաստանում միգրացիայի մեծ ալիք բարձրացավ, քանի որ այդ լեզվով խոսում էին այն մարդիկ, ովքեր գաղթում էին այն ժամանակ։ 90-ականներից հետո Վրաստանից Ռուսաստան է մեկնել մոտ 400 հազար մարդ, սա ամենամեծ թիվն է։ Նույնիսկ այսօր շատ մարդիկ գաղթում են հարևան երկիր, քանի որ այն մշակութային ծանոթ տարածք է, լեզվական խոչընդոտն ավելի քիչ է, ռուսերեն գիտեն ավելի շատերը, քան գերմաներեն կամ ֆրանսերեն, և հիմնականներից մեկն այն է, որ չկա բարձր որակավորում ունեցող աշխատողների պահանջարկ։ Հետեւաբար, այստեղ առաջարկն ու պահանջարկը համընկնում են։ Անօրինական կերպով Ռուսաստան դուրս գալը և անօրինական եկամուտ գտնելը շատ ավելի հեշտ է, քան Եվրոպայում»:

Գիորգի Գոգիշվիլիի խոսքով՝ պետական լեզվի չիմացության պատճառով էթնիկ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները դժվարանում են ինտեգրվել Վրաստանում, ուստի փորձում են պարզ եկամուտ գտնել օկուպանտ երկրում։

«Վրաստանում էթնիկ փոքրամասնությունների մեծամասնությունը շատ ավելի լավ գիտեն ռուսերեն, քան վրացերեն: Ուստի լիարժեք չեն ինտեգրվում, սա էլ հիմք է տալիս, գնալ և եկամուտ փնտրել այլ երկրում։ Ընդհանրապես խնդրահարույց է, երբ քո երկրի քաղաքացին գնում է այլ երկիր՝ գումար աշխատելու, երկրորդ խնդիրն այն է, որ նա գնում է մի երկիր, որտեղ պաշտպանությունն ավելի քիչ կլինի, և դրանով նաև թույլ չի տալիս պետությանը պաշտպանել նրան։ Այդ երկրում հանցագործության պատճառով ռիսկը նույնպես շատ ավելի մեծ է, բայց նրանք կարծում են, թե արժե, որ այս մարդիկ գնան՝ պարզ եկամուտի պատճառով: Իրականում, Ռուսաստանում օրինական ճանապարհով ապրուստ վաստակելը դժվար է»։

Ռուսաստան աշխատանքի գնալու հիմնական նպատակը եկամուտ ստանալն է, ինչի մասին վկայում են գումարային փոխանցումները: Վրաստանի Ազգային բանկի տվյալներով՝ 2021 թվականի նոյեմբերին երկրում դրամական փոխանցումների ծավալը կազմել է 207,3 միլիոն ԱՄՆ դոլար (650,5 միլիոն լարի), ինչը 22 տոկոսով (37,4 միլիոն ԱՄՆ դոլար) ավելի է 2020 թվականի նոյեմբերի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ռուսաստանն առաջատար է նաև նոյեմբերին՝ 34,4 մլն դոլար փոխանցումներով: Տնտեսագետ Իոսեբ Արչվաձեն ասում է, որ Ռուսաստանը ամուր ներկայություն ունի Վրաստանի տնտեսության մեջ:

Իոսեբ Արչվաձեն ասում է, որ Վրաստանի անկախացումից ի վեր, 2020 թվականին սա առաջին դեպքն էր, երբ Վրաստան վերադարձած միգրանտների թիվը գերազանցում է արտաղաղթողների թվին, թեև փորձագետը ենթադրում է, որ պատճառը կարող է լինել համաճարակը։