მოხუცების იძულებითი არჩევანი

ეკონომიკა

09.04.2021

გაუფასურებული ლარი, გაძვირებული ნავთობპროდუქტები, მგზავრობა, სურსათი და მედიკამენტები - ასეთია საქართველოს მოსახლეობის მძიმე დღევანდელობა, რომელიც თანდათან უფრო უარესდება. ქვეყნის ეკონომიკა რომ კრიზისულ მდგომარეობაშია, ამას ხელისუფლებაც არ უარყოფს. მთავრობა, რომელიც მიმდინარე მოვლენებზეა პასუხისმგებელი, შექმნილ სიტუაციას კორონავირუსის პანდემიით და მსოფლიოში შექმნილი ვითარებით ხსნის.

საქსტატის ინფორმაციით, ერთ წელში მცენარეული ზეთის ფასი 62%-ით გაიზარდა. ამავე მონაცემებით, 13%-ით გაძვირდა შაქარი, 7.7%-ით კი პური. ფასები თითქმის, ყოველ დღე იმატებს პირველადი მოხმარების სურსათსა და ნივთებზე. მოქალაქეებისთვის განსაკუთრებით მტკივნეული სურსათსა და მედიკამენტებზე ფასის მატებაა. ახალციხეში ამბობენ, რომ პანდემიის გამო გართულებული ცხოვრება ახლა უფრო გაჭირდა, რადგან მათი შემოსავალი იგივე დარჩა ან შემცირდა, ხარჯი კი იზრდება.

სურსათის და განსაკუთრებით, ზეთის გაძვირების მიზეზი საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტმა განმარტა. კობა გვენეტაძის თქმით, პროცესს იწვევს როგორც ლარის გაუფასურება, ასევე ფასების ზრდა საერთაშორისო ბაზარზე. საქართველოში მზესუმზირის ზეთის 90% რუსეთიდან შემოდის. ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის მიხედვით კი, რუსეთში ადგილობრივი ვალუტის გაუფასურებამ და არახელსაყრელი ამინდის გამო მოსავლის შემცირებამ, ზეთის წარმოების დანახარჯები გაზარდა. უფრო კონკრეტულად, 1 ტონის ფასმა 2020 წელს 10-წლიან მაქსიმუმს მიაღწია.

„რა თქმა უნდა, ეს კარგი არაა და სხვადასხვა მიზეზითაა გამოწვეული. მისი მიზეზია ლარის გაუფასურება, ასევე მიზეზია ამ პროდუქტზე საერთაშორისო ფასების გაზრდაც, რაც პანდემიამ გამოიწვია“, - აღნიშნავს კობა გვენეტაძე.

ლარის გაუფასურებამ ქვეყნის მასშტაბით, ყველა ტიპის ბენზინისა და დიზელის ღირებულება გააძვირა. ამის გამო, სატრანსპორტო კომპანიები იძულებული გახდნენ, მგზავრობის ფასიც გაეზარდათ.
რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ ტაქსის მძღოლებიც, რომლებიც ტარიფებს ვერ ზრდიან, მაგრამ მგზავრების გადახდილი თანხა ბენზინის გარდ არაფერში ჰყოფნით.
ნავთობპროდუქტების გაძვირება საგაზაფხულო სამუშაოებს დაემთხვა. სამცხე-ჯავახეთში ფერმერებმა მიწის მომზადება დაიწყეს, თუმცა ამბობენ, რომ ნაკვეთების დამუშავება გაცილებით ძვირი უჯდებათ.

სურსათის ფასები რომ მნიშვნელოვნად გაზრდილია, ამის შესამჩნევად ეკონომიკის მინისტრს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემები სულაც არ ჭირდება. ნათია თურნავა ამბობს, რომ მაღაზიებში, დახლებზე ყოველდღიურად გაძვირებული პროდუქტი ხვდება.

„საქსტატის ვებ-გვერდზე უფრო ხშირად, სხვადასხვა მაღაზიაში და სუპერმარკეტში ვაკვირდები ფასებს და ნამდვილად ვეთანხმები კრიტიკოსებს, რომ არ არის ბოლო პერიოდში სახარბიელო ვითარება. ზეთი არის თემა, თუმცა ზოგადად მინდა გითხრათ, რომ თუ დააკვირდებით, რამდენიმე რამე დაემთხვა ერთმანეთს, იმპორტულ ნაწარმზე ფასები გაიზარდა, ეს ლარის კურსთან არის დაკავშირებული. მეორე, სეზონური ფაქტორია, უნდა ითქვას ჩვენი სოფლის მეურნეობის სასახელოდ, რომ ძირითადად ბოსტნეული, ხილი, კენკრა ჩვენ 100%-ით ვართ უზრუნველყოფილები, მაგრამ ახლა სეზონი არის, როდესაც თავდება იმპორტული, უნდა შემოვიდეს ადგილობრივი. ყოველთვის არის ამ დროს გაძვირებული ამ ტიპის ნაწარმი, ეს დროებითი ფაქტორია“.

თუ არ ჩავთვლით ცხიმსა და ზეთზე ფასის მომატებას, კატასტროფული ზრდა არ ყოფილა, - ასე აფასებს ექსპერტი სოსო არჩვაძე მზარდ ფასებს. მისი თქმით, ეს პროცესი გარკვეულწილად უკავშირდება პანდემიასა და ლარის გაუფასურებას.

„ მძიმე მდგომარეობაა, მაგრამ ვიმედოვნებ, რომ მაისიდან სექტემბრის თვემდე დასტაბილურდება. იაფდება სეზონური საქონელი და ეს დადებით გავლენას მოახდენს ქვეყანაზე. ახლა მთავარია შევძლოთ პანდემიის მესამე ტალღის აცილება და ბიზნეს აქტიურობის შენარჩუნება. ჩვენ ფსკერს ფეხი უკვე დავკარით და ნელ-ნელა ზემოთ ვიწევთ“, - ამბობს ექსპერტი.

შექმნილი მდგომარეობიდან გამოსავლის გზას დროულ ვაქცინაციაში, ლარის კურსის დასტაბილურებასა და ტურისტების შემოსვლაში ხედავს საქართველოს დისტრიბუტორთა ასოციაციის ხელმძღვანელი. ივა ჭყონია ვარაუდობს, რომ თუ მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ განხორციელდა, ფასები კიდევ უფრო აიწევს.

„მოკლე ვადაში ამ ყველაფრის დასტაბილურება არის ურთულესი, წარმოუდგენელია ფაქტიურად, თუ გვინდა, რომ ყველაფერი დასტაბილურდეს, სასწრაფოდ უნდა დავიწყოთ ვაქცინაცია, ქვეყანა უნდა გაიხნას. უცხოური ვალუტა ქვეყანაში თუ არ შემოვიდა, ეს პროცესი ასე გაგრძელდება და ცუდი შედეგი იქნება. ასეთი ფასები ყველას რთულ მდგომარეობაში აყენებს“.

კრიზისიდან გამოსვლის რა გეგმა აქვს ხელისუფლებას - ამის შესახებ მთავრობის ეკოომიკურ გუნდს ჯერ არ გნუცხადებია. მთავრობაში ამბობენ, რომ არასტაბლური ეპიდემიოლოგიური სიტუაცია გრძელვადიანი გეგმების განსაზღვრის საშუალებას არ იძლევა. ამასობაში, სოციალური მომსახურების სააგენტოს მონაცემებით, საქართველოში ღარიბების რიცხვი ერთ წელში 18%-ით გაიზარდა. აქართველოში უკიდურესად ღარიბი ადამიანების რიცხვი ყოველთვიურად იზრდება. 2021 წლის მარტში, საარსებო შემწეობას 541 764 პირმა მიიღო, რაც მთლიანი მოსახლეობის 14,5%-ს შეადგენს.

მომზადებულია საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდისა, და საქართველოს სტრატეგიის და განვითარების ცენტრის (GCSD) ფინანსური მხარდაჭერით. ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს ფონდისა და ცენტრის პოზიციას. შესაბამისად, ღია საზოგადოების ფონდი და საქართველოს სტრატეგიის და განვითარების ცენტრი არ არიან პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.