სოფლის ამბები
ცხენმა "ძველი" "თოკი" "აწყვიტა" და "იდუმალაში" "დამალა"
ცხენმა "ძველი" "თოკი" "აწყვიტა" და "იდუმალაში" "დამალა", ეს ფრაზა ასპინძის მუნიციპალიტეტში თითქმის ყველა მცხოვრებმა იცის. სინამდვილეში ფრაზის მიღმა ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფლები იმალება. თითოეული სოფელი თავისი უნიკალურობით, ულამაზესი ბუნებით, ძირძველი ტრადიციებით და საინტერესო ლეგენდებით გამოირჩევა.
ძველი - სოფელი მდებარეობს ზღვის დონიდან 1 460 მეტრზე, ასპინძიდან დაშორებულია 13,5 კილომეტრით. სოფელში მოიპოვება ვულკანური წიდა, ბაზალტის და ტუფის ქვა. სოფლის სახელწოდებასთან დაკავშირებით ორი მოსაზრება არსებობს. პირველის მიხედვით, სახელწოდება „ზველი“, გამომდინარეობს სიტყვა „ძველი“-დან, იქ არსებული ძველი ეკლესიისა და სამოსახლოს ნიშნად, ხოლო მეორე ვერსია, ადგილმდებარეობასთან არის დაკავშირებული და წარმოადგენს „ზედა ველის“ შეკვეცილ ვარიანტს. სოფელში შემორჩენილია მე-10 საუკუნის ორნავიანი ეკლესია — ზველის წმინდა გიორგის ეკლესია. სოფლის მახლობლად რამდენიმე წყაროა: წმინდა გიორგის ეკლესიის სამხრეთით გამეჩხრებულ ტყეში ეკლესიიდან დაახლოებით 2 კმ-ში „თეთრა წყაროსაგან“ მოშორებით მოედინება „მონათული წყარო“. წყარო აღმოსავლეთიდან გამოედინება და იქვე ბუნებრივ წყლის შემკრებ მცირე აუზში გროვდება. მას ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან დიდი ზომის ქვები აქვს შემოსაზღვრული.ასპინძის სოფელ ზველში 50 საუკუნის წინანდელი ნაგებობები აღმოაჩინეს.
თოკი - სოფელი ახალქალაქის პლატოზე, მდ. ფარავნის მარჯვ. მხარეს. ზ. დ. 1 640 მეტრზე. მისი სახელწოდება განაპირობა კანიონიდან ციცაბო აღმართზე მიმავალმა დაკლაკნილმა ბილიკმა. სამხრ. საქართველოში სიტყვა თოკი, ბაწარი, ბილიკების სახელებად გვხვდება. ახალციხე–ახალქალაქის ცენტრალური გზიდან ფეხით ოთხი კმ–ის გავლაა საჭირო, სოფელში რომ მოხვდე, სადაც მხოლოდ 13 კომლი ცხოვრობს. სოფელი თოკი ასპინძიდან 28 კმ–ის დაშორებით, ზღვის დონიდან კი 1710 მეტრზე მდებარეობს. თოკს სოფელი ვარგავი სამი კილომეტრით აშორებს."გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთრის" მიხედვით, 1595 სოფელი თოკი ხერთვისის ლივაში, ტყიანი ჯავახეთის რაიონში შედიოდა. იქ 10 კომლი ქართველი მოსახლე ცხოვრობდა. მოჰყავდათ ხორბალი, ქერი, ჭვავი, სელის თესლი; ჰყავდათ ცხვარი, ღორი, ფუტკარი, ჰქონდათ ბოსტნები და ერთი თვალი წისქვილი. სოფელში დგას ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი,მე-16 საუკუნის ერთნავიანი ეკლესია. იმის გამო, რომ თოკი მაღალმთიანია, მოსახლეობა გამუდმებით ტოვებს სოფელს. აქ მიგრაციის ნიშნული ყველაზე მაღალია.
აწყვიტა — სოფელი მდებარეობს ერუშეთის მთიანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე, მდინარე მტკვრის მარცხენა მხარეს, ზღვის დონიდან 1 260 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 2 კილომეტრით. ლეგენდის მიხედვით, როდესაც თამარ მეფე ბასიანისკენ მიუძღოდა ლაშქარს, დაღლილებმა ერთი ბანაკი დასცეს დასასვენებლად. ის იყო, პურობა დამთავრდა, რომ თამარის დაბმულმა ცხენმა აიწყვიტა და დაიჭიხვინა. მეფეს გაუხარდა — ეს კარგი ნიშანია, გამარჯვების მომასწავებელიაო. ბასიანის ომის ძლევამოსილი გამარჯვების შემდეგ ამ ადგილისათვის აწყვიტა დაურქმევიათ.
იდუმალა — სოფელი სამხრეთ საქართველოში, სამცხე-ჯავახეთის მხარის ასპინძის მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს მდინარე მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე, ზღვის დონიდან 1100 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 3 კილომეტრით. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 386 კაცი. წყაროებში მოიხსენიება XVI საუკუნიდან.სოფელში ბევრი მიტოვებული და გამოკეტილი სახლია. ადგილობრივების თქმით, იდუმალაში დაკეტილი სახლების რაოდენობის ზრდა უმუშევრობის პრობლემამ განაპირობა. ამის გამო ადგილობრივები მიდიან და თავიანთ მშობლიურ კერას კლიტედადებულს ტოვებენ.
სოფელი იდუმალა ექვემდებარება საქართველოს საპატრიარქოს ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქიას.
დამალა, ტამალა — სოფელი სამხრეთ საქართველოში, სამცხე-ჯავახეთის მხარის ასპინძის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს თრიალეთის ქედის განშტოების ჭობარეთის ქედის სამხრეთ–დასავლეთ კალთაზე, ზღვის დონიდან 1380 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 3 კილომეტრით, ახალციხიდან 36 კილომეტრით. შესულია მაღალმთიან დასახლებათა ნუსხაში. მიდამოები უტყეოა. ძველი ქართული სახელწოდებაა ტამალა, ტამალია. თანამედროვე დამალა დაარსებულია 1829 წელს ერზრუმის პროვინციიდან გადმოსახლებული სომხების მიერ. სოფელში დგას XIX საუკუნის სურბ-ხაჩის სომხური ეკლესია, განახლდა და კვლავ მოქმედი გახდა 2008 წელს. სოფლის მიდამოებში მდებარეობს შუა საუკუნეებში აგებული „კოხტას ციხე“ და ადრეული შუა საუკუნეების დროინდელი დამალის ეკლესია.ხანძარს გადარჩენილი ორსაუკუნოვანი ბიბლია,ასპინძის სოფელ დამალაში, მანუკიანების ოჯახში ინახება.
ზაფხული საუკეთესო დროა სამცხე-ჯავახეთის ხელახლა აღმოსაჩენად და მშობლიურ სოფლებში დასაბრუნებლად.
ძველი - სოფელი მდებარეობს ზღვის დონიდან 1 460 მეტრზე, ასპინძიდან დაშორებულია 13,5 კილომეტრით. სოფელში მოიპოვება ვულკანური წიდა, ბაზალტის და ტუფის ქვა. სოფლის სახელწოდებასთან დაკავშირებით ორი მოსაზრება არსებობს. პირველის მიხედვით, სახელწოდება „ზველი“, გამომდინარეობს სიტყვა „ძველი“-დან, იქ არსებული ძველი ეკლესიისა და სამოსახლოს ნიშნად, ხოლო მეორე ვერსია, ადგილმდებარეობასთან არის დაკავშირებული და წარმოადგენს „ზედა ველის“ შეკვეცილ ვარიანტს. სოფელში შემორჩენილია მე-10 საუკუნის ორნავიანი ეკლესია — ზველის წმინდა გიორგის ეკლესია. სოფლის მახლობლად რამდენიმე წყაროა: წმინდა გიორგის ეკლესიის სამხრეთით გამეჩხრებულ ტყეში ეკლესიიდან დაახლოებით 2 კმ-ში „თეთრა წყაროსაგან“ მოშორებით მოედინება „მონათული წყარო“. წყარო აღმოსავლეთიდან გამოედინება და იქვე ბუნებრივ წყლის შემკრებ მცირე აუზში გროვდება. მას ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან დიდი ზომის ქვები აქვს შემოსაზღვრული.ასპინძის სოფელ ზველში 50 საუკუნის წინანდელი ნაგებობები აღმოაჩინეს.
თოკი - სოფელი ახალქალაქის პლატოზე, მდ. ფარავნის მარჯვ. მხარეს. ზ. დ. 1 640 მეტრზე. მისი სახელწოდება განაპირობა კანიონიდან ციცაბო აღმართზე მიმავალმა დაკლაკნილმა ბილიკმა. სამხრ. საქართველოში სიტყვა თოკი, ბაწარი, ბილიკების სახელებად გვხვდება. ახალციხე–ახალქალაქის ცენტრალური გზიდან ფეხით ოთხი კმ–ის გავლაა საჭირო, სოფელში რომ მოხვდე, სადაც მხოლოდ 13 კომლი ცხოვრობს. სოფელი თოკი ასპინძიდან 28 კმ–ის დაშორებით, ზღვის დონიდან კი 1710 მეტრზე მდებარეობს. თოკს სოფელი ვარგავი სამი კილომეტრით აშორებს."გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთრის" მიხედვით, 1595 სოფელი თოკი ხერთვისის ლივაში, ტყიანი ჯავახეთის რაიონში შედიოდა. იქ 10 კომლი ქართველი მოსახლე ცხოვრობდა. მოჰყავდათ ხორბალი, ქერი, ჭვავი, სელის თესლი; ჰყავდათ ცხვარი, ღორი, ფუტკარი, ჰქონდათ ბოსტნები და ერთი თვალი წისქვილი. სოფელში დგას ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი,მე-16 საუკუნის ერთნავიანი ეკლესია. იმის გამო, რომ თოკი მაღალმთიანია, მოსახლეობა გამუდმებით ტოვებს სოფელს. აქ მიგრაციის ნიშნული ყველაზე მაღალია.აწყვიტა — სოფელი მდებარეობს ერუშეთის მთიანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე, მდინარე მტკვრის მარცხენა მხარეს, ზღვის დონიდან 1 260 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 2 კილომეტრით. ლეგენდის მიხედვით, როდესაც თამარ მეფე ბასიანისკენ მიუძღოდა ლაშქარს, დაღლილებმა ერთი ბანაკი დასცეს დასასვენებლად. ის იყო, პურობა დამთავრდა, რომ თამარის დაბმულმა ცხენმა აიწყვიტა და დაიჭიხვინა. მეფეს გაუხარდა — ეს კარგი ნიშანია, გამარჯვების მომასწავებელიაო. ბასიანის ომის ძლევამოსილი გამარჯვების შემდეგ ამ ადგილისათვის აწყვიტა დაურქმევიათ.იდუმალა — სოფელი სამხრეთ საქართველოში, სამცხე-ჯავახეთის მხარის ასპინძის მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს მდინარე მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე, ზღვის დონიდან 1100 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 3 კილომეტრით. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 386 კაცი. წყაროებში მოიხსენიება XVI საუკუნიდან.სოფელში ბევრი მიტოვებული და გამოკეტილი სახლია. ადგილობრივების თქმით, იდუმალაში დაკეტილი სახლების რაოდენობის ზრდა უმუშევრობის პრობლემამ განაპირობა. ამის გამო ადგილობრივები მიდიან და თავიანთ მშობლიურ კერას კლიტედადებულს ტოვებენ.სოფელი იდუმალა ექვემდებარება საქართველოს საპატრიარქოს ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქიას.
დამალა, ტამალა — სოფელი სამხრეთ საქართველოში, სამცხე-ჯავახეთის მხარის ასპინძის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს თრიალეთის ქედის განშტოების ჭობარეთის ქედის სამხრეთ–დასავლეთ კალთაზე, ზღვის დონიდან 1380 მეტრზე. ასპინძიდან დაშორებულია 3 კილომეტრით, ახალციხიდან 36 კილომეტრით. შესულია მაღალმთიან დასახლებათა ნუსხაში. მიდამოები უტყეოა. ძველი ქართული სახელწოდებაა ტამალა, ტამალია. თანამედროვე დამალა დაარსებულია 1829 წელს ერზრუმის პროვინციიდან გადმოსახლებული სომხების მიერ. სოფელში დგას XIX საუკუნის სურბ-ხაჩის სომხური ეკლესია, განახლდა და კვლავ მოქმედი გახდა 2008 წელს. სოფლის მიდამოებში მდებარეობს შუა საუკუნეებში აგებული „კოხტას ციხე“ და ადრეული შუა საუკუნეების დროინდელი დამალის ეკლესია.ხანძარს გადარჩენილი ორსაუკუნოვანი ბიბლია,ასპინძის სოფელ დამალაში, მანუკიანების ოჯახში ინახება.ზაფხული საუკეთესო დროა სამცხე-ჯავახეთის ხელახლა აღმოსაჩენად და მშობლიურ სოფლებში დასაბრუნებლად. 
Նույն թեմայով
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
7.0335
EUR
1
2.9803
RUB
100
2.7990
TRY
1
0.0797
USD
1
2.7255
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
