სოფლის მეურნეობა
ლოკოკინა – დელიკატესი, რომელიც მესხეთში საუკუნეებს ითვლის
„ყინვა რომ დაიჭერს“ მესხეთში ლოკოკინების სეზონი დგება და „პირველ დაქუხებამდე“ მისგან სხვადასხვა კერძი, მათ შორის ხინკალი მზადდება.
გვიანი შემოდგომიდან - ადრე გაზაფხულამდე ლოკოკინები იძინებენ და მოსახლეობა მათ მიწაში ეძებს. ეს საკმაოდ შრომატევადი საქმე ზოგჯერ უშედეგოდაც მთავრდება. ერთი კილო ლოკოკინის კერძის მოსამზადებლად 150 ცალი მოლუსკია საჭირო, ამდენის მოძებნა კი მარტივი არ არის.
ასპინძისა და ადიგენის სოფლებში ფერდობებზე შეფენილ ადამიანებს თუ დაინახავთ, რომლებიც მიწას ჩიჩქნიან, ლოკოკინებს ან საკუთარი სიამოვნებისთვის, ან საკუთარი ჯიბისთვის ეძებენ.
ლევან კახაძე სოფელ რუსთავში ცხოვრობს. შეგროვებული ლოკოკინები ცენტრალურ გზაზე გააქვს და მყიდველებს ელოდება. 150 ცალს 20 ლარად, ხოლო 300 ცალს 35 ლარად ყიდის.
,,ზოგჯერ ხუთ წუთში ვყიდი, ზოგჯერ მეტი დრო მჭირდება. ძირითადად ტურისტები ყიდულობენ. ხშირად კითხულობენ იმასაც, როგორ შეიძლება საჭმლის მომზადება ლოკოკინით და აინტერესებთ რისთვის არის სასარგებლო. ყიდულობენ თბილისიდან, საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან და ხშირად უცხოეთიდან ჩამოსული ტურისტები“ – გვიყვება რუსთაველი ახალგაზრდა. ბავშვობიდან ლოკოკინა მისთვის შემოსავლის წყაროა.
ლევან კახაძის მსგავსად, ლოკოკინებს ეძებს იმედა ასპანიძე. სოფელ ნიჯგორში ,,მარნების ფერდობზე“ ის მეგობრებთან ერთად გადის და ლოკოკინებს მათთან ერთად ხან ნაკვერჩხალზე წვავს, ხან კი მოხარშულს მიირთმევს.
,,ლოკოკინისგან ასნაირი კერძი მზადდება. ლოკოკინა ნიჟარიანად უნდა გაირეცხოს ცივ, გამდინარე წყალში, მერე ადუღებულშიჩავყრით, მოხარშვას 20–25 წუთისჭირდება. ამის შემდეგ ნიჟარიდან ნემსით გამოგვაქვს, ვაცლით ბოლო ნაწილს და მივირთმევთ. მოხარშულის გარდა შემწვარსაც ვჭამთ. გემრიელია ხინკალში და სხვადასხვანაირად მომზადებული“, - გვეუბნება იმედა, რომელიც ყოველ წელს ელოდება „ლოკოკინების სეზონს“.
ახალციხელმა ლევან ყირიმლიშვილმა გადაწყვიტა, რომ ლოკოკინა მესხეთში მხოლოდ ოჯახურ კერძად არ უნდა დარჩენილიყო და მისი დაგემოვნება ყველა სტუმარს უნდა შესძლებოდა. ბევრი არ უფიქრია, ლოკოკინა რესტორნის მენიუში შეიტანა. ახალგაზრდა მეწარმე ფიქრობს, რომ ასე მესხური კერძების პოპულარიზაციას და საკუთარი საქმის ეფექტურად აწყობას შეძლებს.
,,ლოკოკინის მენიუში შეტანა მას შემდეგ გადაწყდა, როცა ჩვენი რესტორნის ძირითად ნიშად მესხური კულინარია ავირჩიეთ. ახალციხესა და ზოგადად სამცხე–ჯავახეთში შემოდგომიდან გაზაფხულამდე ლოკოკინა პოპულარული საკვებია. სწორედ ამიტომ გაჩნდა იდეა, რომ სასარგებლო და გემრიელი მოლუსკი ერთგვარად ჩვენი ბრენდი გამხდარიყო“– გვიყვება ლევან ყირიმლიშვილი.
საქართველოში ფიქრობენ, რომ მესხეთში ლოკოკინისგან მომზადებული კერძების ჭამა ფრანგი მისიონერების შემოსვლის შემდეგ დაიწყეს. ისტორიკოსი გიორგი ბერიძე ამტკიცებს, რომ ეს „გაცვეთილი სტერეოტოპია“, თუმცა არ უარყოფს, რომ მეტად პოპულარული ეს კერძი სწორედ კათოლიკე სასულიერო პირების გამოჩენის შემდეგ გახდა.
,,ფოლკლორს რომ გადავხედოთ, ლოკოკინა ძალიან ძველ მესხურ სამზარეულოში გვხვდება. ერთი ხალხური ლექსი ადგილობრივებისგან 40-იან წლებში ჩაიწერეს.
„მტერი შემოგვესია,
კლდეს ვიპოვი ბინასა,
ვჭამდი მარტო თუთის ხმელს,
ვჭამდი ლოკოკინასა“.
ანუ როცა ხალხი მტრის შემოსევების დროს თავს აფარებდა ხრიოკ და კლდოვან ადგილებს, საკვებად მიჰქონდათ თუთის ხმელი, ტყლაპი და ლოკოკინა“, - გვიამბობს გიორგი ბერიძე.
მტრისგან თავის გადარჩენის ერთერთი საშუალება დღეს მესხური დელიკატესია. ამ დელიკატესის სიყვარული ცუხიშვილების ოჯახმა ბიზნესად აქცია. ვინაიდან კერძის მოსამზადებლად ბევრის ყიდვა უწევდათ, ლოკოკინების მოშენება გადაწყვიტეს. მოვლის წესები ინტერნეტით შეისწავლეს და სამი წლის წინ ეზოში, 35 კვადრატულ მეტრზე 3 000 ლოკოკინა გაუშვეს.
ლოკოკინებით ქართულ ბაზარს ამარაგებენ. დღეს დეტალებზე საუბარი არ სურთ, თუმცა რამდენიმე წლის წინ ცუხიშვილების მიერ ლოკოკინების მოშენების ერთ-ერთი მოტივი გლერძის ბუჩქების გადარჩენაც იყო. მესხურ ლოკოკინას ძირითადად ახალციხის, ადიგენისა და ასპინძის სოფლების გარშემო კლდოვან ფერდობებზე, ამ მცენარის ფესვებში ეძებენ. შემგროვებლები ხშირად ფესვებს ისე უშიშვლებენ, რომ მცენარე ხმება. ასეთ შემთხვევაში ლოკოკინის მესხურ ჯიშსაც ანადგურებენ და ადგილობრივი ფლორის უნიკალურ მცენარე გლერძსაც. არადა, ეს მცენარე იმ ფერდობებს ამაგრებს, რომლებიც სოფლების გარშემოა. თუ გლერძი აღარ იქნება, შესაძლოა ფერდობების ეროზია დაიწყოს.
გლერძის ეს ჯიში ქართულია, ენდემური და მისი გადაშენება არ შეიძლება. ბოტანიკოსები ამბობენ, რომ შემოდგომით, როდესაც მცენარეები ხმობას იწყებენ, გამხმარი ნაწილის მოშორება ფესვებიდან სასარგებლო და აუცილებელია.
,,ერთადერთი რეკომენდაციაა, რომ მოპოვების დროს მცენარე არ დაზიანდეს და ის ნაწილი არ გაუფუჭდეს, რომელიც სიცოცხლისთვის მნიშვნელოვანია. თორემ თუ ლოკოკინასთან ერთად, ფესვის ხმელი ნაწილი მოშორდება, გლერძი უფრო გაძლიერდება, მთავარია მთელი ფესვი არ დაუზიანდეს და მოითხაროს“ – ამბობს ბიოლოგი თამარ ნარიმანიშვილი.
ლოკოკინა გემრიელთან ერთად სასარგებლოც არის. მასში შემავალ ნივთიერებებში ერთი მესამედით მეტი ცილაა, ვიდრე ქათმის კვერცხში. შეიცავს ბევრ ვიტამინს, მიკროელემენტს, ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებას. გარდა ამისა, მას განახლება, გაცოცხლება ახასიათებს, რის გამოც ლოკოკინა კოსმეტოლოგიაშიც ფართოდ გამოიყენება. კოსმეტოლოგი ნატა სანდაძე ამბობს, რომ მოლუსკს საკუთარი კანის განახლება შეუძლია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ადამიანის კანსაც აახლებს.
,,ლოკოკინის ლორწოთი დამზადებული კოსმეტიკური საშუალებები, დიდი პოპულარობით სარგებლობს. სასწაულმოქმედი ლორწო აკნეს სამკურნალოდ გამოიყენება. ის ძალიან კარგად უმკლავდება ასევე დამწვრობებს, ნაწიბურებსა და პიგმენტურ ლაქებს“, - გვიამბობს ნატა სანდაძე.
სამცხე–ჯავახეთი ერთადერთი მხარეა საქართველოში, სადაც მოლუსკს მიირთმევენ.
გვიანი შემოდგომიდან - ადრე გაზაფხულამდე ლოკოკინები იძინებენ და მოსახლეობა მათ მიწაში ეძებს. ეს საკმაოდ შრომატევადი საქმე ზოგჯერ უშედეგოდაც მთავრდება. ერთი კილო ლოკოკინის კერძის მოსამზადებლად 150 ცალი მოლუსკია საჭირო, ამდენის მოძებნა კი მარტივი არ არის.
ასპინძისა და ადიგენის სოფლებში ფერდობებზე შეფენილ ადამიანებს თუ დაინახავთ, რომლებიც მიწას ჩიჩქნიან, ლოკოკინებს ან საკუთარი სიამოვნებისთვის, ან საკუთარი ჯიბისთვის ეძებენ.
ლევან კახაძე სოფელ რუსთავში ცხოვრობს. შეგროვებული ლოკოკინები ცენტრალურ გზაზე გააქვს და მყიდველებს ელოდება. 150 ცალს 20 ლარად, ხოლო 300 ცალს 35 ლარად ყიდის.
,,ზოგჯერ ხუთ წუთში ვყიდი, ზოგჯერ მეტი დრო მჭირდება. ძირითადად ტურისტები ყიდულობენ. ხშირად კითხულობენ იმასაც, როგორ შეიძლება საჭმლის მომზადება ლოკოკინით და აინტერესებთ რისთვის არის სასარგებლო. ყიდულობენ თბილისიდან, საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან და ხშირად უცხოეთიდან ჩამოსული ტურისტები“ – გვიყვება რუსთაველი ახალგაზრდა. ბავშვობიდან ლოკოკინა მისთვის შემოსავლის წყაროა.
ლევან კახაძის მსგავსად, ლოკოკინებს ეძებს იმედა ასპანიძე. სოფელ ნიჯგორში ,,მარნების ფერდობზე“ ის მეგობრებთან ერთად გადის და ლოკოკინებს მათთან ერთად ხან ნაკვერჩხალზე წვავს, ხან კი მოხარშულს მიირთმევს.
,,ლოკოკინისგან ასნაირი კერძი მზადდება. ლოკოკინა ნიჟარიანად უნდა გაირეცხოს ცივ, გამდინარე წყალში, მერე ადუღებულშიჩავყრით, მოხარშვას 20–25 წუთისჭირდება. ამის შემდეგ ნიჟარიდან ნემსით გამოგვაქვს, ვაცლით ბოლო ნაწილს და მივირთმევთ. მოხარშულის გარდა შემწვარსაც ვჭამთ. გემრიელია ხინკალში და სხვადასხვანაირად მომზადებული“, - გვეუბნება იმედა, რომელიც ყოველ წელს ელოდება „ლოკოკინების სეზონს“.
ახალციხელმა ლევან ყირიმლიშვილმა გადაწყვიტა, რომ ლოკოკინა მესხეთში მხოლოდ ოჯახურ კერძად არ უნდა დარჩენილიყო და მისი დაგემოვნება ყველა სტუმარს უნდა შესძლებოდა. ბევრი არ უფიქრია, ლოკოკინა რესტორნის მენიუში შეიტანა. ახალგაზრდა მეწარმე ფიქრობს, რომ ასე მესხური კერძების პოპულარიზაციას და საკუთარი საქმის ეფექტურად აწყობას შეძლებს.
,,ლოკოკინის მენიუში შეტანა მას შემდეგ გადაწყდა, როცა ჩვენი რესტორნის ძირითად ნიშად მესხური კულინარია ავირჩიეთ. ახალციხესა და ზოგადად სამცხე–ჯავახეთში შემოდგომიდან გაზაფხულამდე ლოკოკინა პოპულარული საკვებია. სწორედ ამიტომ გაჩნდა იდეა, რომ სასარგებლო და გემრიელი მოლუსკი ერთგვარად ჩვენი ბრენდი გამხდარიყო“– გვიყვება ლევან ყირიმლიშვილი.
საქართველოში ფიქრობენ, რომ მესხეთში ლოკოკინისგან მომზადებული კერძების ჭამა ფრანგი მისიონერების შემოსვლის შემდეგ დაიწყეს. ისტორიკოსი გიორგი ბერიძე ამტკიცებს, რომ ეს „გაცვეთილი სტერეოტოპია“, თუმცა არ უარყოფს, რომ მეტად პოპულარული ეს კერძი სწორედ კათოლიკე სასულიერო პირების გამოჩენის შემდეგ გახდა.
,,ფოლკლორს რომ გადავხედოთ, ლოკოკინა ძალიან ძველ მესხურ სამზარეულოში გვხვდება. ერთი ხალხური ლექსი ადგილობრივებისგან 40-იან წლებში ჩაიწერეს.
„მტერი შემოგვესია,
კლდეს ვიპოვი ბინასა,
ვჭამდი მარტო თუთის ხმელს,
ვჭამდი ლოკოკინასა“.
ანუ როცა ხალხი მტრის შემოსევების დროს თავს აფარებდა ხრიოკ და კლდოვან ადგილებს, საკვებად მიჰქონდათ თუთის ხმელი, ტყლაპი და ლოკოკინა“, - გვიამბობს გიორგი ბერიძე.
მტრისგან თავის გადარჩენის ერთერთი საშუალება დღეს მესხური დელიკატესია. ამ დელიკატესის სიყვარული ცუხიშვილების ოჯახმა ბიზნესად აქცია. ვინაიდან კერძის მოსამზადებლად ბევრის ყიდვა უწევდათ, ლოკოკინების მოშენება გადაწყვიტეს. მოვლის წესები ინტერნეტით შეისწავლეს და სამი წლის წინ ეზოში, 35 კვადრატულ მეტრზე 3 000 ლოკოკინა გაუშვეს.
ლოკოკინებით ქართულ ბაზარს ამარაგებენ. დღეს დეტალებზე საუბარი არ სურთ, თუმცა რამდენიმე წლის წინ ცუხიშვილების მიერ ლოკოკინების მოშენების ერთ-ერთი მოტივი გლერძის ბუჩქების გადარჩენაც იყო. მესხურ ლოკოკინას ძირითადად ახალციხის, ადიგენისა და ასპინძის სოფლების გარშემო კლდოვან ფერდობებზე, ამ მცენარის ფესვებში ეძებენ. შემგროვებლები ხშირად ფესვებს ისე უშიშვლებენ, რომ მცენარე ხმება. ასეთ შემთხვევაში ლოკოკინის მესხურ ჯიშსაც ანადგურებენ და ადგილობრივი ფლორის უნიკალურ მცენარე გლერძსაც. არადა, ეს მცენარე იმ ფერდობებს ამაგრებს, რომლებიც სოფლების გარშემოა. თუ გლერძი აღარ იქნება, შესაძლოა ფერდობების ეროზია დაიწყოს.
გლერძის ეს ჯიში ქართულია, ენდემური და მისი გადაშენება არ შეიძლება. ბოტანიკოსები ამბობენ, რომ შემოდგომით, როდესაც მცენარეები ხმობას იწყებენ, გამხმარი ნაწილის მოშორება ფესვებიდან სასარგებლო და აუცილებელია.
,,ერთადერთი რეკომენდაციაა, რომ მოპოვების დროს მცენარე არ დაზიანდეს და ის ნაწილი არ გაუფუჭდეს, რომელიც სიცოცხლისთვის მნიშვნელოვანია. თორემ თუ ლოკოკინასთან ერთად, ფესვის ხმელი ნაწილი მოშორდება, გლერძი უფრო გაძლიერდება, მთავარია მთელი ფესვი არ დაუზიანდეს და მოითხაროს“ – ამბობს ბიოლოგი თამარ ნარიმანიშვილი.
ლოკოკინა გემრიელთან ერთად სასარგებლოც არის. მასში შემავალ ნივთიერებებში ერთი მესამედით მეტი ცილაა, ვიდრე ქათმის კვერცხში. შეიცავს ბევრ ვიტამინს, მიკროელემენტს, ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებას. გარდა ამისა, მას განახლება, გაცოცხლება ახასიათებს, რის გამოც ლოკოკინა კოსმეტოლოგიაშიც ფართოდ გამოიყენება. კოსმეტოლოგი ნატა სანდაძე ამბობს, რომ მოლუსკს საკუთარი კანის განახლება შეუძლია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ადამიანის კანსაც აახლებს.
,,ლოკოკინის ლორწოთი დამზადებული კოსმეტიკური საშუალებები, დიდი პოპულარობით სარგებლობს. სასწაულმოქმედი ლორწო აკნეს სამკურნალოდ გამოიყენება. ის ძალიან კარგად უმკლავდება ასევე დამწვრობებს, ნაწიბურებსა და პიგმენტურ ლაქებს“, - გვიამბობს ნატა სანდაძე.
სამცხე–ჯავახეთი ერთადერთი მხარეა საქართველოში, სადაც მოლუსკს მიირთმევენ.
Նույն թեմայով
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
7.0424
EUR
1
2.9345
RUB
100
2.7873
TRY
1
0.0793
USD
1
2.7247
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
