ბრძოლა, რომელიც ქალებმა კიბოს მოუგეს

ჯანდაცვა

04.02.2019

4 თებერვალი კიბოსთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეა. თარიღი 2005 წლიდან, კიბოს კონტროლის საერთაშორისო გაერთიანების (UICC) ინიციატივით აღინიშნება. ამ დღის მიზანი სიმსივნეების შესახებ ცნობიერების დონის ამაღლების გზით, მილიონობით ადამიანის სიკვდილის თავიდან აცილებაა.

ახალციხის დედათა მონასტრის წინამძღვარმა სამი წლის წინ შემთხვევით აღმოაჩინა, რომ სხეულით მეორე სტადიის ავთვისებიან სიმსივნეს ატარებდა. მონაზონ ნატალია ქაფიანიძისთვის დიაგნოზის მოსმენა მარტივი არ აღმოჩნდა.
„ადამიანები სხვას ადვილად ვუთანაგრძნობთ და ვაიმედებთ. მაგრამ როცა შენ დგები ამ ფაქტის წინაშე, აღმოჩნდება რომ ძალიან ძნელია. მაგრამ რომ დავფიქრდი მივხვდი, რომ საქმე რთულად არ უნდა ყოფილიყო, რადგან არსებობს ღმერთი, სასოება, იმედი. ღმერთმა მოგვცა ეს მშვენიერი სამყარო სამსახურებლად. ამიტომ დავისახე მიზნად, რომ უკან არ დამეხია. სანამ ვიქნებოდი, ყოველი დღე უნდა გამომეყენებინა აქტიურად, მხნედ“, - გვიყვება იღუმენია ნატალია.

ახალგაზრდა მონაზონს მკურნალობის უწყვეტი და ხანგრძლივი კურსის გავლა დასჭირდა. ერთი წლის შემდეგ ანალიზებმა აჩვენეს, რომ დედა ნატალია სრულიად გამოჯანმრთელდა.

„ადამიანს როცა სურდო აქვს, ფიქრობს რომ ხვალ უკეთ იქნება და დაუბრუნდება ყოველდღიურ ცხოვრებას. ეს არის სასოება. მეც ასე მივუდექი ჩემს მდგომარეობას. მხოლოდ იმედით არის შესაძლებელი, რომ ადამიანმა ნებისმიერი განსაცდელი და პრობლემა დაძლიოს. სასოწარკვეთილ ადამიანს არც ღმერთი ახსოვს და ადვილად ექვემდებარება განაჩენს“, - გვიყვება სასულიერო პირი, რომელმაც ძუძუს კიბო ორი წლის წინ დაამარცხა.

კიბოს დასამარცხებლად 14-წლიანი ბრძოლა დასჭირდა ჟურნალისტ შორენა სურმანიძეს. ჰოჩკინის ლიმფომის დიაგოზი ადიგნელ გოგონას ონკოლოგიურ საავადმყოფოში 12 წლის ასაკში დაუსვეს.
„თავის ტკივილები დამეწყო, ლიმფური კვანძები შესამჩნევად გადიდდა, მაღალი ტემპერატურა მქონდა და ექიმს მივაკითხეთ, რომელმაც მაშინვე თბილისში გაგვაგზავნა. როცა დედამ ჰკითხა, რა დაავადება იყო, ექიმმა უპასუხა: “სიმსივნე”. კარი ნახევრად ღია იყო და გავიგონე. პირველი, რაც იმ წამს გავიფიქრე, იყო – “მოვკვდები”. შემდეგ დაიწყო ბრძოლა გადარჩენისთვის“, - ამბობს შორენა სურმანიძე.

ბრძოლის გზა, რომელიც სკოლის მოსწავლემ აირჩია, რთული იყო როგორც ფსიქოლოგიურად, ისე ფიზიკურად. ქიმიოთერაპია, სხივური თეარაპიები, თმის ცვენა - შორენა ამბობს, რომ დაავადებასთან ერთად გაიზარდა.
„მკურნალობა იყო რთული, მასთან ბრძოლისთვის ფინანსური სახსრების გამოძებნა – კიდევ უფრო რთული. ვხედავდი, როგორ არ ნებდებოდნენ მშობლები. ყველაფერი იღონეს, რომ მეცოცხლა. ყოველი კურსის დაწყების წინ საკუთარ თავს ვეუბნებოდი, რომ გამოვიდოდა, რომ შეჩერდებოდა მეტასტაზი, არ გაიფანტებოდა ორგანიზმში“.

2012 წელს, მორიგი გამოკვლევისას აღმოჩნდა, რომ შორენას ორგანიზმში კიბოს უჯრედები აღარ არსებობდა.
„დროული დიაგნოსტირებისა და მკურნალობის გარდა მნიშვნელოვანია, რომ არ დაეცე, არ გატყდე სულიერად, რომ არ დაგიუძლურდეს ორგანიზმი და მარტივად არ მოგერიოს. ჩემ გვერდით ყოველთვის იყვნენ და არიან ადამიანები, რომლებიც სითბოს და სიყვარულს არ მაკლებენ. მუდამ ზღვა პოზიტივს, სითბოს, სიყვარულს ვგრძნობ და ეს მეხმარება დავფიქრდე, როგორი ლამაზია ყოველი დღე, რომელიც თენდება. არ დანებდნენ, იმკურნალონ და ხელი არასდროს ჩაიქნიონ. განწყობა არის უმთავრესი, რომ შენ შეგიძლია, რომ ვერ დაგამარცხებს!“

2015-2017 წლების მონაცემების ანალიზით ირკვევა, რომ კიბოს ახალი შემთხვევების 56-57% აღირიცხა ქალებში, 44-43% - კაცებში. ქალებში ყველაზე გავრცელებულია სარძევე ჯირკვლის, ფარისებრი ჯირკვლის, კოლორექტუმის, საშვილოსნოს ტანისა და საშვილოსნოს ყელის კიბო. კაცებში კი ლიდერობს ფილტვი, წინამდებარე ჯირკვალი, შარდის ბუშტი, კოლორექტუმი და კუჭი.

ახალციხეში საშვილოსნოს ყელის, ძუძუს კიბოს, სწორი ნაწლავისა და პროსტატის კიბოს უფასო სკრინინგი ახალციხის რეფერალურ ჰოსპიტალსა და არასამთავრობო ორგანიზაცია „დემოკრატ ქალთა საზოგადოებაშია“ შესაძლებელი. არასამთავრობო ორგანიზაციაში სკრინინგის პროგრამა 2010 წლიდან ხორციელდება.

ონკოლოგ მაკა სახელაშვილთან მკერდის მამოგრაფიისთვის სამცხე-ჯავახეთიდან თვეში საშუალოდ, 26-დან 40-მდე ქალი მიდის, აქედან საეჭვო მდგომარეობა 2-3 მათგანთან ვლინდება. ორგანიზაციაში ამბობენ, რომ მიმართვიანობა და შესაბამისად, კიბოს შემთხვევების გამოვლენა, ბოლო ორი წელია გაიზარდა.
„ძალიან ცუდია, რომ ჩვენთან მომართვიანობა დაბალია. შვედეთში კიბოს სკრინინგს მოსახლეობის 80% იტარებს, საქართველოში კი 15-17%. ეს ძალიან დაბალი მაჩვენებელია. ამის ფონზე, ძუძუს კიბოს სკრინინგის დროს, თვეში ხუთი საეჭვო შემთხვევაც კი ყოფილა. ასეთ პაციენტს დამატებითი კვლევებისთვის თბილისში ვაგზავნით“, - ამბობს მაკა სახელაშვილი.

ძუძუს კიბოს სკრინინგი 40-დან 70 წლამდე, საშვილოსნოს ყელის კი 25-დან 60 წლამდე ქალებს შეუძლიათ. ექიმების თქმით, პაციენტების ნაკლები აქტიურობის მიზეზი ინფორმაციის ნაკლებობა და შიშია.
„შიში მოდის არასაკმარისი და არაზუსტი ინფორმაციიდან. მოქალაქეების მხრიდან ხშირად გვესმის ფრაზა - ვაითუ რამე დამიდგინონ. ხშირია საწყისი სტადიის გამოვლენა, ასეთ დროს მკურნალობა უფრო შედეგიანია. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ დაავადება ადრეულ ეტაპზე აღმოვაჩინოთ“, - ამბობს მაკა სახელაშვილი.

თამბაქო, ალკოჰოლის ჭარბი მიღება, არასწორი კვება, არაჯანსაღი ცხოვრების წესი ის ფაქტორებია, რომლებიც კიბოს იწვევს. ამ მავნე ჩვევებზე უარის თქმით, კიბოს განვითარების რისკი მნიშვნელოვნად შემცირება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, ინფორმირებულობის გაზრდითა და კიბოსთან ბრძოლის ეფექტური სტრატეგიების დანერგვით, წელიწადში, 1,5 მილიონი ადამიანის გადარჩენა შეიძლება.

2019 წელს, სამწლიანი კამპანია „მე ვარ და მე ვიქნები“ დაიწყო. მისი მთავარი მიზანია მოქალაქეებს დაანახოს, თუ რა ძალა და გავლენა აქვს თითოეული ადამიანის ქცევას კიბოს მზარდი ტენდენციის შესაჩერებლად.