სოფლის ამბები
კავკასიას რუსეთი არავის დაუთმობს, დაე, ეს ყველამ იცოდეს - კუმურდოელთა განწყობები
კუმურდოში გაძვირებულ ცხოვრებასთან ერთად რუსეთის მომავალი ადარდებთ. სოფელში ირწმუნებიან, რომ ,,რუსეთი კავკასიას არავის დაუთმობს“, ამიტომ ,,ქვეყანა ჭკვიანურად უნდა მართო“. ეთნიკური სომხებით დასახლებულ სოფელში 500-მდე ოჯახი ცხოვრობს. ზღვის დონიდან 1740 მეტრზე მდებარე კუმურდოში მიგრაციის გაზრდილ რიცხვსა და გლეხის გაუფასურებულ შრომაზე ჩივიან.
87 წლის ისააკ ზაქარიანი, კითხვაზე ,,როგორ ცხოვრობენ კუმურდოში“ ამოხვნეშით პასუხობს. ხანგრძლივი პაუზის შემდეგ გვიყვება, რომ ქალებთან და ბავშვებთან დარჩენილი მოხუცი, ოჯახს პენსიით არჩენს.
,,350 მანეთი პენსია მაქვს. რუსეთში ჩემი ,,თორუნები“ (შვილიშვილები) არიან. ორი შვილი სვერლოვში ცხოვრობს, მესამე დაკარგულია. სად არის წასული, დიდი ხანია აღარაფერი ვიცი“.
დაკარგულ შვილთან ერთად გაჭირვება, უკრაინის ომი და გაზრდილი მიგრაცია ადარდებს. წუხს, რომ სოფელში მაცხოვრებელთა რაოდენობა ყოველწლიურად მცირდება. ,,ხუთასამდე ოჯახიც აღარ დარჩა, 200-ზე მეტი ოჯახი რუსეთში წავიდა საცხოვრებლად, ვისაც წასვლა შეუძლია, ყველა მიდის ომის და პანდემიის მიუხედავად.. ხოფანზე წელსაც წავიდნენ რუსეთში, ალბათ არის სამუშაო, თორემ ხომ ჩამოვიდოდნენ. როგორ ვცხოვრობთ? ზოგჯერ ,,მარშუტკებით“ მოდიან, ხან ხილი მოაქვთ და ხან რა. რაც გვჭირდება ხოლმე. ხან ქერზე ვცვლით, ხან ხორბალზე. აბა რა ვქნათ, ფული ჩვენ არ გვაქვს“ - ამბობს 87 წლის ისააკ ზაქარიანი.
ახალქალაქიდან 14 კმ-ით დაშორებულ სოფელში უწყლობა, უმუშევრობა და გლეხის დაუფასებელი შრომა საუბრის ერთ-ერთი მთავარი თემაა. დიდ ტერიტორიებზე გაშლილ მინდვრებში ძირითადად კარტოფილი მოჰყავთ. კარგი მოსავლის მისაღებად დაუღალავად შრომობენ, თუმცა ზოგჯერ უშედეგოდ. მათ ყოფას დაზიანებული ინფრასტრუქტურა და პურ-პროდუქტებზე გაზრდილი ფასები კიდევ უფრო ართულებს. ,,რასაც დავთესთ, იმით ვარსებობთ. წყალი რომ იყოს, უკეთესი მოსავალი მოვა. შიდა გზებიც დანგრეულია. საქართველოში ყველაფერი უკრაინიდან შემოდიოდა - ზეთი, შაქარი, ფქვილი, არაყი - რა აღარ? ომი დაიწყო და გაძვირდა ყველაფერი“ - ამბობს ჟორჟ საარიანი.
,,ბირჟაზე“ მამაკაცთა სიმრავლეა. სოფლად დარჩენილები გაძვირებულ ცხოვრებას, რუსეთ-უკრაინის ომსა და მის შედეგებს განიხილავენ.
,,ყველაფერი ძვირდება - ფქვილი, ბენზინი, ,,სალიარკა“ . შეუძლებელია ასე ცხოვრება.. სოფელში ჩაისაც აღარავინ სვამს, შაქარი 200 ლარი გახდა, ხალხი შიმშილით იხოცება. ალბათ ხელისუფლების ბრალიც არის, მაგრამ მთელ მსოფლიოში ასეა, მარტო საქართველოში ხომ არ ხდება, ომის დროს ხალხი ფულს ორმაგად იხდის და მშიერი რჩება“ - თავადვე პასუხობენ ერთმანეთს.
,,არ უნდა წასულიყო რუსეთის წინააღმდეგ, დიდი და ძლიერი ქვეყანაა, ამდენი ხალხი დაიღუპა, მთელი მსოფლიო ებრძვის და მაინც ძლიერად დგას. კავკასიას რუსეთი არავის დაუთმობს, დაე, ეს ყველამ იცოდეს“ - ამბობს სლავიკ გალოიანი, რომელიც ოჯახს, თითქმის 20 წელი რუსეთიდან არჩენდა და მეშვიდე წელია პენსიასაც ფედერაციიდან იღებს.
სლავიკის მსგავსად რუსეთის გამარჯვებაში დარწმუნებულნი არიან საღამოს ,,ბირჟაზე“ გამოსული მაცხოვრებლები. ომის გამო შეცვლილი ცხოვრება არ მოსწონთ, თუმცა ფიქრობენ, რომ საქართველოს ხელისუფლება შექმნილ ვითარებაში სწორად იქცევა. ამბობენ, რომ მათი რთული ცხოვრება კიდევ უფრო დამძიმდა, ,,ასე თუ გაგრძელდა, მალე ალბათ ყველა ავიკრიფებით და წავალთ... სად? ნებისმიერ ადგილას, სადაც მიგვიღებენ - რუსეთში, ამერიკაში, ევროპაში.. აქ ცხოვრება უკვე გაუსაძლისია, ფული არ მაქვს, რომ ფეხსაცმელი ვიყიდო, ნახეთ რითი დავდივარ“ - გვეუბნება კლიმენტ მარქარიანი.
მოსახლეობის განწყობას არ ეთანხმება ახალქალაქის მერის რწმუნებული კიროვაკანისა და კუმურდოს თემში. ვიტალი ნერსესიანის თქმით, ,,მოსახლეობის ნაწილი წელსაც წავიდა ხოფანში, მაგრამ უფრო მეტი სოფელში დარჩა. პანდემიის გამო რუსეთში ვეღარ წავიდნენ, მაგრამ მერეც კუმურდოში დარჩნენ. ხალხი ძირითადად სოფლის საქმეზე მუშაობს, ყანებს ამუშავებენ, კარტოფილს და სხვა ბოსტნეულს თესავენ. ბევრი პროექტი განხორციელდა, რაც აწუხებთ, მე ყველაფრის საქმის კურსში ვაყენებ ხელისუფლებას, მომავალ წელს წყლის პრობლემის მოგვარება გვსურს“ - ამბობს ახალქალაქის მერის რწმუნებული.
თურქეთის მიერ 1915—1916 წლებში დარბეული სომხების დიდი ნაწილი (100 ათასი კაცი) საქართველოს ტერიტორიაზე დასახლდა. დაახლოებით ამავე პერიოდიდან დაიწყეს ცხოვრება კუმურდოში. სოფელში შემორჩენილია მეათე საუკუნის მართლმადიდებლური ტაძარი. საუკუნეების განმავლობაში, ტაძარი კულტურულ-საგანმანათლებლო კერაც იყო.
საუკუნეების მანძილზე მივიწყებული კათედრალი უმძიმეს მდგომარეობაშია, მთლიანად ჩამოქცეულია გუმბათი, სტოა, ძლიერ დაზიანებულია და უხეშად არის აღდგენილი დასავლეთის მკლავი. კუმურდოს ბოლო გადაუდებელი რესტავრაცია 1975 წელს დაიწყო და გასული საუკუნის 80-იანი წლების ბოლომდე გაგრძელდა. დღეისათვის ძეგლს დაცვის პოლიცია იცავს.
87 წლის ისააკ ზაქარიანი, კითხვაზე ,,როგორ ცხოვრობენ კუმურდოში“ ამოხვნეშით პასუხობს. ხანგრძლივი პაუზის შემდეგ გვიყვება, რომ ქალებთან და ბავშვებთან დარჩენილი მოხუცი, ოჯახს პენსიით არჩენს.
,,350 მანეთი პენსია მაქვს. რუსეთში ჩემი ,,თორუნები“ (შვილიშვილები) არიან. ორი შვილი სვერლოვში ცხოვრობს, მესამე დაკარგულია. სად არის წასული, დიდი ხანია აღარაფერი ვიცი“.
დაკარგულ შვილთან ერთად გაჭირვება, უკრაინის ომი და გაზრდილი მიგრაცია ადარდებს. წუხს, რომ სოფელში მაცხოვრებელთა რაოდენობა ყოველწლიურად მცირდება. ,,ხუთასამდე ოჯახიც აღარ დარჩა, 200-ზე მეტი ოჯახი რუსეთში წავიდა საცხოვრებლად, ვისაც წასვლა შეუძლია, ყველა მიდის ომის და პანდემიის მიუხედავად.. ხოფანზე წელსაც წავიდნენ რუსეთში, ალბათ არის სამუშაო, თორემ ხომ ჩამოვიდოდნენ. როგორ ვცხოვრობთ? ზოგჯერ ,,მარშუტკებით“ მოდიან, ხან ხილი მოაქვთ და ხან რა. რაც გვჭირდება ხოლმე. ხან ქერზე ვცვლით, ხან ხორბალზე. აბა რა ვქნათ, ფული ჩვენ არ გვაქვს“ - ამბობს 87 წლის ისააკ ზაქარიანი.
ახალქალაქიდან 14 კმ-ით დაშორებულ სოფელში უწყლობა, უმუშევრობა და გლეხის დაუფასებელი შრომა საუბრის ერთ-ერთი მთავარი თემაა. დიდ ტერიტორიებზე გაშლილ მინდვრებში ძირითადად კარტოფილი მოჰყავთ. კარგი მოსავლის მისაღებად დაუღალავად შრომობენ, თუმცა ზოგჯერ უშედეგოდ. მათ ყოფას დაზიანებული ინფრასტრუქტურა და პურ-პროდუქტებზე გაზრდილი ფასები კიდევ უფრო ართულებს. ,,რასაც დავთესთ, იმით ვარსებობთ. წყალი რომ იყოს, უკეთესი მოსავალი მოვა. შიდა გზებიც დანგრეულია. საქართველოში ყველაფერი უკრაინიდან შემოდიოდა - ზეთი, შაქარი, ფქვილი, არაყი - რა აღარ? ომი დაიწყო და გაძვირდა ყველაფერი“ - ამბობს ჟორჟ საარიანი.
,,ბირჟაზე“ მამაკაცთა სიმრავლეა. სოფლად დარჩენილები გაძვირებულ ცხოვრებას, რუსეთ-უკრაინის ომსა და მის შედეგებს განიხილავენ.,,ყველაფერი ძვირდება - ფქვილი, ბენზინი, ,,სალიარკა“ . შეუძლებელია ასე ცხოვრება.. სოფელში ჩაისაც აღარავინ სვამს, შაქარი 200 ლარი გახდა, ხალხი შიმშილით იხოცება. ალბათ ხელისუფლების ბრალიც არის, მაგრამ მთელ მსოფლიოში ასეა, მარტო საქართველოში ხომ არ ხდება, ომის დროს ხალხი ფულს ორმაგად იხდის და მშიერი რჩება“ - თავადვე პასუხობენ ერთმანეთს.
,,არ უნდა წასულიყო რუსეთის წინააღმდეგ, დიდი და ძლიერი ქვეყანაა, ამდენი ხალხი დაიღუპა, მთელი მსოფლიო ებრძვის და მაინც ძლიერად დგას. კავკასიას რუსეთი არავის დაუთმობს, დაე, ეს ყველამ იცოდეს“ - ამბობს სლავიკ გალოიანი, რომელიც ოჯახს, თითქმის 20 წელი რუსეთიდან არჩენდა და მეშვიდე წელია პენსიასაც ფედერაციიდან იღებს.
სლავიკის მსგავსად რუსეთის გამარჯვებაში დარწმუნებულნი არიან საღამოს ,,ბირჟაზე“ გამოსული მაცხოვრებლები. ომის გამო შეცვლილი ცხოვრება არ მოსწონთ, თუმცა ფიქრობენ, რომ საქართველოს ხელისუფლება შექმნილ ვითარებაში სწორად იქცევა. ამბობენ, რომ მათი რთული ცხოვრება კიდევ უფრო დამძიმდა, ,,ასე თუ გაგრძელდა, მალე ალბათ ყველა ავიკრიფებით და წავალთ... სად? ნებისმიერ ადგილას, სადაც მიგვიღებენ - რუსეთში, ამერიკაში, ევროპაში.. აქ ცხოვრება უკვე გაუსაძლისია, ფული არ მაქვს, რომ ფეხსაცმელი ვიყიდო, ნახეთ რითი დავდივარ“ - გვეუბნება კლიმენტ მარქარიანი.
მოსახლეობის განწყობას არ ეთანხმება ახალქალაქის მერის რწმუნებული კიროვაკანისა და კუმურდოს თემში. ვიტალი ნერსესიანის თქმით, ,,მოსახლეობის ნაწილი წელსაც წავიდა ხოფანში, მაგრამ უფრო მეტი სოფელში დარჩა. პანდემიის გამო რუსეთში ვეღარ წავიდნენ, მაგრამ მერეც კუმურდოში დარჩნენ. ხალხი ძირითადად სოფლის საქმეზე მუშაობს, ყანებს ამუშავებენ, კარტოფილს და სხვა ბოსტნეულს თესავენ. ბევრი პროექტი განხორციელდა, რაც აწუხებთ, მე ყველაფრის საქმის კურსში ვაყენებ ხელისუფლებას, მომავალ წელს წყლის პრობლემის მოგვარება გვსურს“ - ამბობს ახალქალაქის მერის რწმუნებული.
თურქეთის მიერ 1915—1916 წლებში დარბეული სომხების დიდი ნაწილი (100 ათასი კაცი) საქართველოს ტერიტორიაზე დასახლდა. დაახლოებით ამავე პერიოდიდან დაიწყეს ცხოვრება კუმურდოში. სოფელში შემორჩენილია მეათე საუკუნის მართლმადიდებლური ტაძარი. საუკუნეების განმავლობაში, ტაძარი კულტურულ-საგანმანათლებლო კერაც იყო.საუკუნეების მანძილზე მივიწყებული კათედრალი უმძიმეს მდგომარეობაშია, მთლიანად ჩამოქცეულია გუმბათი, სტოა, ძლიერ დაზიანებულია და უხეშად არის აღდგენილი დასავლეთის მკლავი. კუმურდოს ბოლო გადაუდებელი რესტავრაცია 1975 წელს დაიწყო და გასული საუკუნის 80-იანი წლების ბოლომდე გაგრძელდა. დღეისათვის ძეგლს დაცვის პოლიცია იცავს.
ამავე კატეგორიაში
კვირის პოპულარული
ამინდის პროგნოზი
აბრეშუმის გზა
ხალხის აზრით
პარტნიორი მედიასაშუალებების მასალები
ამინდი
ახალციხე
9
°C
ახალქალაქი
7
°C
ასპინძა
7
°C
ადიგენი
15
°C
ბორჯომი
10
°C
თბილისი
16
°C
აბასთუმანი
6
°C
ბაკურიანი
5
°C
ნინოწმინდა
7
°C
ვალუტა
AMD
1000
7.1187
EUR
1
3.1202
RUB
100
3.4423
TRY
1
0.0696
USD
1
2.7315
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
