წმიდა დიმიტრი ყიფიანი - სტავროპოლში ვერაგულად მოკლული ქართველი
წმიდა დიმიტრი ყიფიანი დაიბადა 1814 წლის 14 (27) აპრილს გორის მაზრის სოფელ მერეთში ივანე ყიფიანისა და ბარბარე ფურცელაძის ოჯახში. დიმიტრი ტფილისში აღზარდეს ნათესავებმა, მარიამ ყიფიანმა და ნიკიფორე ფიოდოროვმა.
ჭაბუკი დიმიტრი მონაწილეობდა 1820-1830-იანი წლების კულტურულ-საგანმანათლებლო პროცესში, რომელიც მიზნად ისახავდა ქართული კულტურის გამოცოცხლებასა და აღორძინებას.
დიმიტრი ყიფიანს სწორედ კულტურულ-საგანმანათლებლო ცხოვრების აღორძინება მიაჩნდა ქართველი ხალხის ეროვნული თვითშეგნების გამთლიანებისა და განმტკიცების საფუძვლად.
ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების დაარსება დაისახა მიზნად!
წარმოიდგინეთ, რომ ამ საზოგადოების სახელის დარქმევაში გრიგოლ ორბელიანი შეედავა. წარმომიდგენია, რა ხასიათზე დადგებოდა. ამჯერად კი ორბელიანი მართალი იყო. ორბელიანმა მონათლა ყიფიანის გაჩენილი! აი, ასე კეთდებოდა საქმე.
ბანკის შექმნაც ქართველ თავადებს იმ დროს შესთავაზა, როცა მათ გლეხების გათავისუფლებისკენ რუსეთის მთავრობამ მოუწოდა. ერთადერთი მომენტი გამოიყენა. ალმაცერად უყურებდნენ და მერე მიხვდნენ, არწრუნის მიერ გიჟვრაცუა ქართველების მიერ შექმნილ ბანკში ჩადებული ქონება რომ ქართველებს ჩაუვარდათ ხელში, არადა ეს გრიგორი არწრუნი იყო, ყიფიანს რომ მისცა ხმა მამის – იერემიას საწინააღმდეგოდ. არწრუნი ცდებოდა, როცა ფიქრობდა, რომ ამ ბანკს მომავალი არ ჰქონდა.
1830 წელს დიმიტრი ყიფიანმა ტფილისის კეთილშობილთა სასწავლებელი დაამთავრა და იქვე დაინიშნა მასწავლებლად.
დიმიტრი ყიფიანი აქტიურ მონაწილეობას ღებულობდა 1832 წლის შეთქმულებაში. დოკუმენტებიდან ირკვევა, რომ იგი დაახლოებული ყოფილა შეთქმულების ორგანიზატორთა ჯგუფთან. შეთქმულებაში მონაწილეობის გამო დიმიტრი ვოლოგდაში გადაასახლეს და გუბერნატორის კანცელარიაში გაამწესეს.
სწორედ ამიტომ, დიმიტრი ყიფიანს 1832 წლის შემდეგ სახელმწიფო სამსახურში წარმატება აღარ უნდა ჰქონოდა! მიაღწია. აზნაური იყო და თავადაზნაურთა წინამძღვარი ვერ უნდა გამხდარიყო! აირჩიეს! სამეგრელოში დადიანთა ქონების წარმატებული დაცვის შემდეგ უნდა დამთავრებულიყო მისი კარიერა. გაუძლო! თბილისის მერი ქართველობის გამო ვერ უნდა გამხდარიყო, გახდა და ერთი ხმით, ხმით, რომელიც ხმოსანმა საკუთარ მამას არ მისცა და მას მიაკუთვნა უპატიოსნესი და სკურპულოზური თავადი ვალებში არ უნდა ჩავარდნილოყო და ჩავარდა სხვისი დაცვის გამო. გადაიხადა.
მისი მკვლელობა არ უნდა გამხდარიყო ერთი შეხედვით ეროვნული მოძრაობის დასაწყისად და დაიწყო! რატომ? იმიტომ, რომ ის დიმიტრი ყიფიანი იყო. რომ არა ის, არ იქნებოდა ილია, რომ არა ის, არ იქნებოდა ბანკი, რომ არა ბანკი, არ იქნებოდა წერა-კითხვის საზოგადოება, დამოუკიდებლობა, უნივერსიტეტი. დღეს, 21-ე საუკუნეში სამწუხაროა, რომ გვაქვს სახელმწიფო და არ გვყავს დიმიტრისნაირი და იქნება გვყავს? დიმიტრი ხომ სიცოცხლეში ასე ბუმბერაზი არ ჩანდა? იქნება დღესაც სადღაც ზის და ქართველი ერის გადარჩენაზე ფიქრობს? ვუსურვოთ ბედნიერება, არ გავაძევოთ, არ მოვკლათ! არ გავწიროთ!
1837 წელს დიმიტრი საქართველოში დაბრუნდა და სახელმწიფო სამსახურში ჩადგა. იმ დროს საქართველო რუსეთის იმპერიის ნაწილი იყო და ქვეყანაში ეროვნულ იდეებს დიდი გასაქანი არ ჰქონდა. დიმიტრიმ შეძლო მისი მაღალი თანამდებობები გამოეყენებინა ქვეყნის გაძლიერებისა და ეკლესიის აღორძინებისათვის. იგი სხვა ქართველ მამულიშვილებთან ერთად აქტიურად იბრძოდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისა და ქვეყანაში მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობის განმტკიცებისათვის.
1845 წელს დიმიტრი ყიფიანი ნინო ჭილაშვილზე დაქორწინდა. ნინო, წმიდა სოლომონ მეფის მეუღლის, მარიამის მზრუნველობით იზრდებოდა პეტერბურგში. მათ ექვსი შვილი შეეძინათ, რომელთაგან სამი მცირეწლოვანი გარდაეცვალათ. დიმიტრი ყიფიანს დარჩა სამი შვილი: ნიკოლოზი, კონსტანტინე და ელენე.
წმიდა დიმიტრი ყიფიანის თანადგომითა და უშუალო მონაწილეობით იქნა დაარსებული: საჯარო ბიბლიოთეკა, პროფესიული ქართული თეატრი, ეროვნული ჟურნალისტიკა, ტფილისის სათავადაზნაურო-საადგილმამულო ბანკი, „ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება“ და მრავალი სხვა. გარდა ამისა, სხვადასხვა დროს, დიმიტრი ყიფიანი იყო ტფილისისა და ქუთაისის გუბერნიების თავადაზნაურობის წინამძღოლი და ტფილისის ქალაქისთავი.
მაშ რატომ მოკლეს დიმიტრი ყიფიანი?
რატომ და მან აირჩია ერთი გავლენიანი პირი თავისი გეგმების ასრულებისათვის: დიდი მთავარი მიხეილი, ყოფილი კავკასიის მეფისნაცვალი, იმპერატორის ძმა, მეფისნაცვლობის შემდეგ მისთვის ბოძებულ ბორჯომის მამულში მცხოვრები. ყიფიანი მასთან მეგობრობდა. მათი მეგობრობა ახალ მეფისნაცვალს დონდუკოვ-კორსაკოვს გულს უხეთქავდა. სახელმწიფო ქონების ჭამა, უამრავი გახრწნილება, მათ შორის ახალი მეფისნაცვლის საყვარლების ინსტიტუტი, რომელიც ეგზარხოსის ლოცვა-კურთხევით „მოღვაწეობდა”, სადაც სასულიერო სემინარიის რექტორის ცოლიც იყო გარეული, რომელიც ეგზარხოსის მიერ იყო პრივატიზებული. ყველაფერი ეს იმპერატორისათვის უცნობი უნდა ყოფილიყო. დონდუკოვ-კორსაკოვი რეპრესიებით იყო გამორჩეული და ყოველნაირად ცდილობდა, ეს რეპრესიები როგორც ეგრეთ წოდებულ ტუზემცებს შეხებოდათ, ასევე მისი წინანდელი მეფისნაცვლის მიერ დანიშნულ მოხელეებს. ამიტომ დიმიტრი ყიფიანი მისთვის ორმაგად მიუღებელი იყო. მეტიც, საშიში.
ეგზარქოსის საყვარლის ქმრის მკვლელობა ვიღაც ქართველი სტუდენტის მიერ განსაკუთრებული დასჯის საბაბი უნდა ყოფილიყო, ხოდა მიაწყევლა ეგზარხოსმა ქართველი ერი. ამ დაწყევლის დროს იქ მიხეილ საბინინიც იყო, მაშინ საქართველოში მოღვაწე ცნობილი დედით ქართველი საეკლესიო ისტორიკოსი, მას მთელ ხალხში გაულანძღავს ეგზარხი, მაგრამ ეს მაშინ ჩაყლაპეს, ხოლო დიმიტრი ყიფიანის წერილი, ქვიშხეთიდან გამოგზავნილი, აძლევდა ხელს მეფისნაცვალს, გაეძევებინა იგი შორს. გააძევა კიდეც, მაგრამ როგორც ჩანს, მიაწვდინა თავის რომანოვ მეგობარს ხმა ექსორიაქმნილმა დიმიტრი ყიფიანმა (ვფიქრობ, ეს წერილი თავიდანვე დიდი მთავრის აზრის გარეშე არ მოუმზადებია, ქვიშხეთში თუ იყო, დიდი მთავარიც იქვე იყო ბორჯომში) დიდ მთავარს დაუწყია მოხუცის დაბრუნებაზე ზრუნვა. კორსაკოვის გახრწნილ ტვინში კი გადაწყდა: დიმიტრი ყიფიანი უნდა მოკვდეს! მოკლეს კიდეც, ყოველგვარი შენიღბვის გარეშე...
ჩამოასვენეს. არავითარი გამოსვლები, ჩუმი ტირილი. რა წინააღმდეგობა? არაფერი. გამოასვენეს და დამკრძალავი კომისიის მიერ გადაწყვეტილი გზით, მიასვენებენ მთაწმინდაზე. აქ კვლავ რუსული ხეპრეობა! გადი რა კაცო, დაატირე ერს ეს ღირსეული კაცი ეხლა მაინც! მაგრამ არა! პროცესიამ მეფისნაცვლის კანცელარიასთან არ უნდა გაიაროს, აქ კი აივსო მოთმინების ფიალა და ქართველებმა გაარღვიეს კორდონი. პირველი ანტირუსული დაკრძალვის პროცესია კაცისა, რომელიც ყველაზე დიდი დამცველი იყო რუსეთის იმპერატორისა.
დიმიტრი ყიფიანისთვის ამოსავალი იყო დებულება, რომლის მიხედვითაც მხოლოდ ის ერი შეიძლება დაადგეს პროგრესის გზას, რომელიც აზროვნებს და მეტყველებს მშობლიურ ენაზე. მას შემდეგ, რაც სასწავლო დაწესებულებებში ქართული ენის დევნა-შევიწროების ტენდენცია გამოიკვეთა, დიმიტრი ყიფიანი კავკასიის ხელისუფლებას აშკარა ოპოზიციაში ჩაუდგა და არსებული სასწავლო-საგანმანათლებლო პოლიტიკის მწვავე და შეურიგებელი კრიტიკა დაიწყო.
1886 წელს ტფილისის სემინარიის რექტორის ჩუდეცკის მკვლელობისათვის, საქართველოს ეგზარქოსმა პავლე ლებედევმა, ქართველი ერი ამბიონიდან დასწყევლა. როდესაც დიმიტრი ყიფიანმა ეს ამბავი შეიტყო, ეგზარქოსს ხაშურიდან დეპეშა გაუგზავნა, სადაც მოკრძალებით, მაგრამ შეუვალი პირდაპირობით წერდა: „...თუკი ეს ყველაფერი მართალია, თქვენი ღირსების გადარჩენა შეიძლება მხოლოდ იმით, რომ შერცხვენილი დაუყოვნებლივ განიდევნოს შეჩვენებული ქვეყნიდან...“ პრაქტიკულად ყიფიანმა ეგზარქოსს საქართველოს დატოვება მოსთხოვა.
ამის გამო დიმიტრი თანამდებობიდან გადააყენეს და სტავროპოლში გადაასახლეს. გადასახლებაში ყოფნა დიმიტრი ყიფიანს დიდხანს არ მოუწია. 1887 წლის 24 ოქტომბერს იგი ვერაგულად მოკლეს. ღამით მის ოჯახში ჯალათი შეიპარა, თავში ურო ჩაარტყა და მოჰკლა. „ის ტვინი, რომელიც საქართველოზე ჰფიქრობდა, თავზე გადაანთხიეს... იმ გულზე, რომელიც სამშობლოსათვის სძგერდა, ცივი ხელები დააკრეფინეს“, - წერდა აკაკი წერეთელი.
ჭაბუკი დიმიტრი მონაწილეობდა 1820-1830-იანი წლების კულტურულ-საგანმანათლებლო პროცესში, რომელიც მიზნად ისახავდა ქართული კულტურის გამოცოცხლებასა და აღორძინებას.
დიმიტრი ყიფიანს სწორედ კულტურულ-საგანმანათლებლო ცხოვრების აღორძინება მიაჩნდა ქართველი ხალხის ეროვნული თვითშეგნების გამთლიანებისა და განმტკიცების საფუძვლად.
ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების დაარსება დაისახა მიზნად!
წარმოიდგინეთ, რომ ამ საზოგადოების სახელის დარქმევაში გრიგოლ ორბელიანი შეედავა. წარმომიდგენია, რა ხასიათზე დადგებოდა. ამჯერად კი ორბელიანი მართალი იყო. ორბელიანმა მონათლა ყიფიანის გაჩენილი! აი, ასე კეთდებოდა საქმე.
ბანკის შექმნაც ქართველ თავადებს იმ დროს შესთავაზა, როცა მათ გლეხების გათავისუფლებისკენ რუსეთის მთავრობამ მოუწოდა. ერთადერთი მომენტი გამოიყენა. ალმაცერად უყურებდნენ და მერე მიხვდნენ, არწრუნის მიერ გიჟვრაცუა ქართველების მიერ შექმნილ ბანკში ჩადებული ქონება რომ ქართველებს ჩაუვარდათ ხელში, არადა ეს გრიგორი არწრუნი იყო, ყიფიანს რომ მისცა ხმა მამის – იერემიას საწინააღმდეგოდ. არწრუნი ცდებოდა, როცა ფიქრობდა, რომ ამ ბანკს მომავალი არ ჰქონდა.
1830 წელს დიმიტრი ყიფიანმა ტფილისის კეთილშობილთა სასწავლებელი დაამთავრა და იქვე დაინიშნა მასწავლებლად.
დიმიტრი ყიფიანი აქტიურ მონაწილეობას ღებულობდა 1832 წლის შეთქმულებაში. დოკუმენტებიდან ირკვევა, რომ იგი დაახლოებული ყოფილა შეთქმულების ორგანიზატორთა ჯგუფთან. შეთქმულებაში მონაწილეობის გამო დიმიტრი ვოლოგდაში გადაასახლეს და გუბერნატორის კანცელარიაში გაამწესეს.
სწორედ ამიტომ, დიმიტრი ყიფიანს 1832 წლის შემდეგ სახელმწიფო სამსახურში წარმატება აღარ უნდა ჰქონოდა! მიაღწია. აზნაური იყო და თავადაზნაურთა წინამძღვარი ვერ უნდა გამხდარიყო! აირჩიეს! სამეგრელოში დადიანთა ქონების წარმატებული დაცვის შემდეგ უნდა დამთავრებულიყო მისი კარიერა. გაუძლო! თბილისის მერი ქართველობის გამო ვერ უნდა გამხდარიყო, გახდა და ერთი ხმით, ხმით, რომელიც ხმოსანმა საკუთარ მამას არ მისცა და მას მიაკუთვნა უპატიოსნესი და სკურპულოზური თავადი ვალებში არ უნდა ჩავარდნილოყო და ჩავარდა სხვისი დაცვის გამო. გადაიხადა.
მისი მკვლელობა არ უნდა გამხდარიყო ერთი შეხედვით ეროვნული მოძრაობის დასაწყისად და დაიწყო! რატომ? იმიტომ, რომ ის დიმიტრი ყიფიანი იყო. რომ არა ის, არ იქნებოდა ილია, რომ არა ის, არ იქნებოდა ბანკი, რომ არა ბანკი, არ იქნებოდა წერა-კითხვის საზოგადოება, დამოუკიდებლობა, უნივერსიტეტი. დღეს, 21-ე საუკუნეში სამწუხაროა, რომ გვაქვს სახელმწიფო და არ გვყავს დიმიტრისნაირი და იქნება გვყავს? დიმიტრი ხომ სიცოცხლეში ასე ბუმბერაზი არ ჩანდა? იქნება დღესაც სადღაც ზის და ქართველი ერის გადარჩენაზე ფიქრობს? ვუსურვოთ ბედნიერება, არ გავაძევოთ, არ მოვკლათ! არ გავწიროთ!
1837 წელს დიმიტრი საქართველოში დაბრუნდა და სახელმწიფო სამსახურში ჩადგა. იმ დროს საქართველო რუსეთის იმპერიის ნაწილი იყო და ქვეყანაში ეროვნულ იდეებს დიდი გასაქანი არ ჰქონდა. დიმიტრიმ შეძლო მისი მაღალი თანამდებობები გამოეყენებინა ქვეყნის გაძლიერებისა და ეკლესიის აღორძინებისათვის. იგი სხვა ქართველ მამულიშვილებთან ერთად აქტიურად იბრძოდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისა და ქვეყანაში მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობის განმტკიცებისათვის.
1845 წელს დიმიტრი ყიფიანი ნინო ჭილაშვილზე დაქორწინდა. ნინო, წმიდა სოლომონ მეფის მეუღლის, მარიამის მზრუნველობით იზრდებოდა პეტერბურგში. მათ ექვსი შვილი შეეძინათ, რომელთაგან სამი მცირეწლოვანი გარდაეცვალათ. დიმიტრი ყიფიანს დარჩა სამი შვილი: ნიკოლოზი, კონსტანტინე და ელენე.
წმიდა დიმიტრი ყიფიანის თანადგომითა და უშუალო მონაწილეობით იქნა დაარსებული: საჯარო ბიბლიოთეკა, პროფესიული ქართული თეატრი, ეროვნული ჟურნალისტიკა, ტფილისის სათავადაზნაურო-საადგილმამულო ბანკი, „ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება“ და მრავალი სხვა. გარდა ამისა, სხვადასხვა დროს, დიმიტრი ყიფიანი იყო ტფილისისა და ქუთაისის გუბერნიების თავადაზნაურობის წინამძღოლი და ტფილისის ქალაქისთავი.
მაშ რატომ მოკლეს დიმიტრი ყიფიანი?
რატომ და მან აირჩია ერთი გავლენიანი პირი თავისი გეგმების ასრულებისათვის: დიდი მთავარი მიხეილი, ყოფილი კავკასიის მეფისნაცვალი, იმპერატორის ძმა, მეფისნაცვლობის შემდეგ მისთვის ბოძებულ ბორჯომის მამულში მცხოვრები. ყიფიანი მასთან მეგობრობდა. მათი მეგობრობა ახალ მეფისნაცვალს დონდუკოვ-კორსაკოვს გულს უხეთქავდა. სახელმწიფო ქონების ჭამა, უამრავი გახრწნილება, მათ შორის ახალი მეფისნაცვლის საყვარლების ინსტიტუტი, რომელიც ეგზარხოსის ლოცვა-კურთხევით „მოღვაწეობდა”, სადაც სასულიერო სემინარიის რექტორის ცოლიც იყო გარეული, რომელიც ეგზარხოსის მიერ იყო პრივატიზებული. ყველაფერი ეს იმპერატორისათვის უცნობი უნდა ყოფილიყო. დონდუკოვ-კორსაკოვი რეპრესიებით იყო გამორჩეული და ყოველნაირად ცდილობდა, ეს რეპრესიები როგორც ეგრეთ წოდებულ ტუზემცებს შეხებოდათ, ასევე მისი წინანდელი მეფისნაცვლის მიერ დანიშნულ მოხელეებს. ამიტომ დიმიტრი ყიფიანი მისთვის ორმაგად მიუღებელი იყო. მეტიც, საშიში.
ეგზარქოსის საყვარლის ქმრის მკვლელობა ვიღაც ქართველი სტუდენტის მიერ განსაკუთრებული დასჯის საბაბი უნდა ყოფილიყო, ხოდა მიაწყევლა ეგზარხოსმა ქართველი ერი. ამ დაწყევლის დროს იქ მიხეილ საბინინიც იყო, მაშინ საქართველოში მოღვაწე ცნობილი დედით ქართველი საეკლესიო ისტორიკოსი, მას მთელ ხალხში გაულანძღავს ეგზარხი, მაგრამ ეს მაშინ ჩაყლაპეს, ხოლო დიმიტრი ყიფიანის წერილი, ქვიშხეთიდან გამოგზავნილი, აძლევდა ხელს მეფისნაცვალს, გაეძევებინა იგი შორს. გააძევა კიდეც, მაგრამ როგორც ჩანს, მიაწვდინა თავის რომანოვ მეგობარს ხმა ექსორიაქმნილმა დიმიტრი ყიფიანმა (ვფიქრობ, ეს წერილი თავიდანვე დიდი მთავრის აზრის გარეშე არ მოუმზადებია, ქვიშხეთში თუ იყო, დიდი მთავარიც იქვე იყო ბორჯომში) დიდ მთავარს დაუწყია მოხუცის დაბრუნებაზე ზრუნვა. კორსაკოვის გახრწნილ ტვინში კი გადაწყდა: დიმიტრი ყიფიანი უნდა მოკვდეს! მოკლეს კიდეც, ყოველგვარი შენიღბვის გარეშე...
ჩამოასვენეს. არავითარი გამოსვლები, ჩუმი ტირილი. რა წინააღმდეგობა? არაფერი. გამოასვენეს და დამკრძალავი კომისიის მიერ გადაწყვეტილი გზით, მიასვენებენ მთაწმინდაზე. აქ კვლავ რუსული ხეპრეობა! გადი რა კაცო, დაატირე ერს ეს ღირსეული კაცი ეხლა მაინც! მაგრამ არა! პროცესიამ მეფისნაცვლის კანცელარიასთან არ უნდა გაიაროს, აქ კი აივსო მოთმინების ფიალა და ქართველებმა გაარღვიეს კორდონი. პირველი ანტირუსული დაკრძალვის პროცესია კაცისა, რომელიც ყველაზე დიდი დამცველი იყო რუსეთის იმპერატორისა.
დიმიტრი ყიფიანისთვის ამოსავალი იყო დებულება, რომლის მიხედვითაც მხოლოდ ის ერი შეიძლება დაადგეს პროგრესის გზას, რომელიც აზროვნებს და მეტყველებს მშობლიურ ენაზე. მას შემდეგ, რაც სასწავლო დაწესებულებებში ქართული ენის დევნა-შევიწროების ტენდენცია გამოიკვეთა, დიმიტრი ყიფიანი კავკასიის ხელისუფლებას აშკარა ოპოზიციაში ჩაუდგა და არსებული სასწავლო-საგანმანათლებლო პოლიტიკის მწვავე და შეურიგებელი კრიტიკა დაიწყო.
1886 წელს ტფილისის სემინარიის რექტორის ჩუდეცკის მკვლელობისათვის, საქართველოს ეგზარქოსმა პავლე ლებედევმა, ქართველი ერი ამბიონიდან დასწყევლა. როდესაც დიმიტრი ყიფიანმა ეს ამბავი შეიტყო, ეგზარქოსს ხაშურიდან დეპეშა გაუგზავნა, სადაც მოკრძალებით, მაგრამ შეუვალი პირდაპირობით წერდა: „...თუკი ეს ყველაფერი მართალია, თქვენი ღირსების გადარჩენა შეიძლება მხოლოდ იმით, რომ შერცხვენილი დაუყოვნებლივ განიდევნოს შეჩვენებული ქვეყნიდან...“ პრაქტიკულად ყიფიანმა ეგზარქოსს საქართველოს დატოვება მოსთხოვა.
ამის გამო დიმიტრი თანამდებობიდან გადააყენეს და სტავროპოლში გადაასახლეს. გადასახლებაში ყოფნა დიმიტრი ყიფიანს დიდხანს არ მოუწია. 1887 წლის 24 ოქტომბერს იგი ვერაგულად მოკლეს. ღამით მის ოჯახში ჯალათი შეიპარა, თავში ურო ჩაარტყა და მოჰკლა. „ის ტვინი, რომელიც საქართველოზე ჰფიქრობდა, თავზე გადაანთხიეს... იმ გულზე, რომელიც სამშობლოსათვის სძგერდა, ცივი ხელები დააკრეფინეს“, - წერდა აკაკი წერეთელი.
ამავე კატეგორიაში
სხვა სიახლეები
კვირის პოპულარული
ამინდის პროგნოზი
აბრეშუმის გზა
ხალხის აზრით
პარტნიორი მედიასაშუალებების მასალები
ამინდი
ახალციხე
-7
°C
ახალქალაქი
-14
°C
ასპინძა
-5
°C
ადიგენი
5
°C
ბორჯომი
-6
°C
თბილისი
1
°C
აბასთუმანი
-8
°C
ბაკურიანი
-9
°C
ნინოწმინდა
-14
°C
ვალუტა
AMD
1000
7.0102
EUR
1
2.8736
RUB
100
2.8678
TRY
1
0.0773
USD
1
2.7813
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
