Ախալքալաքի երկաթուղային կայարանը պետք է դառնա միջազգային լոգիստիկ կենտրոն. ի՞նչ փոխեց ռուս-ուկրաինական պատերազմը Սամցխե-Ջավախեթիում

Հասարակություն

27.12.2023

Լուսանկարը՝ թեկնածուի կարգավիճակի շնորհման օր

Տնտեսական, քաղաքական և տեղեկատվական ուղղություն. սրանք երեք հիմնական ոլորտներն են, որոնց վրա, ըստ Սամցխե-Ջավախեթիի հասարակական կազմակերպությունների, ազդել է ռուս-ուկրաինական պատերազմը։ 2008 թվականին Վրաստանը չկարողացավ համոզել Արևմուտքին, որ Ռուսաստանը կոպտորեն միջամտում է մեկ այլ պետության ներքին գործերին, կարծում են երրորդ հատվածի ներկայացուցիչները։ "Այսօր Ուկրաինայում պայքար է ընթանում նաև Վրաստանի անկախության և ազատության համար, որպեսզի Վրաստանը կարողանա վերադարձնել կորցրած տարածքները»։

Ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմը Վրաստանի համար, ինչ մարտահրավերների առաջ է կանգնել երկիրը և ինչպիսի հեռանկարներ ի հայտ եկան Վրաստանի համար. այս թեման քննարկում են Սամցխե-Ջավախեթիի հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները։

Ազդեցությունը տնտեսության վրա

Սամցխե-Ջավախեթում ապրում է մոտ 150 հազար մարդ, որոնց 45%-ը էթնիկ հայեր են։ Նրանց մեծ մասը գրանցված են Ախալքալաքում և Նինոծմինդայում, իսկ մի մասը՝ Ախալցիխեի մունիցիպալիտետում։ Հայ համայնքի տղամարդկանց մեծամասնությունը Ռուսաստանից, սեզոնային աշխատանքով են պահում իրենց ընտանիքները։ Օկուպացված երկրից ստացված եկամուտը էականորեն ազդում է նրանց և ընտանիքի անդամների տրամադրվածության վրա։
Եթե մինչ պատերազմը Ջավախեթիի հարցված բնակչության մեծ մասը միաձայն կողմ էր Ռուսաստանին, ապա պատերազմից հետո իրավիճակը փոխվեց։ Պատերազմի սկսվելու պատճառով Ռուսաստանում աշխատողների մի մասը կորցրեց աշխատանքը, իսկ մյուս մասը նախընտրեց վերադառնալ Վրաստան և «աշխատել հողի վրա»՝ ռուբլու արժեզրկման և համապատասխանաբար կրճատված եկամուտների պատճառով։

«Իհարկե, Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմն իր ազդեցությունն ունեցավ Սամցխե-Ջավախեթիի վրա և ազդեցությունը բավականին նկատելի է։ Սամցխե-Ջավախեթին էթնիկապես բազմազան տարածաշրջան է, և էթնիկ փոքրամասնությունների զգալի մասը մեկնում է Ռուսաստան աշխատանքային միգրացիայի նպատակով: Վերջին տարիներին ավելացել է նաև Ուկրաինա մեկնողների թիվը։ Այս պատերազմի արդյունքում մարդիկ զրկվեցին աշխատանքից, քանի որ կար նաև տնտեսական ճգնաժամ։ Հատկապես Ռուսաստանում, երբ երկիրը հայտնվեց պատժամիջոցների տակ։

Մարդիկ ստիպված եղան վերադառնալ իրենց ընտանիքներ, քանի որ նրանք այլեւս չէին կարող աշխատել։ Այդ մարդիկ այնտեղ կորցրին իրենց աշխատանքը, իսկ Վրաստանը չկարողացավ ապահովել աշխատանքային պայմանների ստեղծումը և այդ մարդկանց աշխատանքի տեղավորելը։ Մարդիկ բախվեցին տնտեսական խնդիրների, քանի որ մենք այն այլեւս անվտանգ վայր չէինք համարում»,- ասում է Ախալցիխեի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Մակա Սուդաձեն։

«Եթե նախկինում շատերն էին մեկնում Ռուսաստան՝ աշխատելու, հիմա այնտեղ գնալ ցանկացողներն ավելի քիչ են։ Երիտասարդների մեծ մասը նախընտրում է աշխատանքի գնալ Եվրոպա։ Բացի այդ, մտավախություն կա, որ եթե Ռուսաստանը հաղթի, պատերազմը կարող է սկսվել Վրաստանում, ինչպես նաև 100 տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները»,- կարծում է Սամցխե-Ջավախեթիի մեդիա վերլուծական կենտրոնի տնօրեն Էդուարդ Այվազյանը։

«Պատերազմը ինչպես ամենուր, այնպես էլ Ջավախեթիում թանկացրեց ամեն ինչ, բացի այդ, Ջավախեթիից Ռուսաստան մեկնածների մի մասն այնտեղ բիզնես ունեին, մեծամասնությունը գնում էր սեզոնային աշխատանքի: Նրանցից ոմանք պատերազմի պատճառով այլեւս չեն կարող շարունակել իրենց գործունեությունը, շատերը կորցրել են իրենց եկամուտները և չեն կարող ֆինանսապես օգնել Վրաստանում գտնվող իրենց ընտանիքներին։ Նրանցից շատերը վերադարձան Վրաստան և զբաղվում են հողագործությամբ և անասնապահույթամբ»,- ասում է Նինոծմինդայի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Նարինե Գինոսյանը:

«Մարզի բնակչության գրեթե կեսը ֆինանսապես կապ ուներ Ռուսաստանի հետ, քանի որ անընդհատ սեզոնային աշխատանքի էին գնում այնտեղ, արդեն երկրորդ տարին է, ինչ մի մասն այլեւս սեզոնային աշխատանք չունի ու անգործ մնացել է Վրաստանում։ Բացի այդ, ավելացել է նաև Ռուսաստանից Վրաստան մեկնողների թիվը, ցավոք սրտի նկատի ունեմ էթնիկ ռուսներին։ Փոխվեց նաև վերաբերմունքը, բնակչության այն հատվածը, որը քիչ թե շատ լավ էր վերաբերվում Ռուսաստանին, համոզվեց, որ Ռուսաստանը թշնամի է և ոչ թե հավատարիմ բարեկամ»,- ասում է Ժողովրդավար մեսխերի միության նախագահ Ջաբա Նաթենաձեն։

Բիզնեսի կառավարման դոկտոր Զուրաբ Մաղրաձեի խոսքով. «Տարածաշրջանի քաղաքացիները կամ նախկին քաղաքացիները, ովքեր Ռուսաստանում են բնակվվում, տարածաշրջանում առկա ավելի շատ ունեցվածք (հող, տներ) են խնամում: Նկատվում է նաև նոր հողատարածքներ գնելու միտում։ Այս գործընթացը շարունակական է, որը դեռ հստակ տեսանելի չէ։ Ավելացել է նաև բեռնատարերի թիվը մարզի մաքսակետերում։ Տարածաշրջանում ավելացել են նաեւ Ռուսաստանից դրամական փոխանցումները»:

ფოტო: ვალეს საბაჟო

Տեղեկատվական ազդեցություն

Սամցխե-Ջավախեթիի հայ համայնքը խոսում է ռուսերեն։ Սա ևս մեկ պատճառ է, թե ինչու են այստեղ հայտնի հայկական և ռուսական ալիքները։ Արդյունքում՝ բնակչությունը չգիտի, թե ինչ է կատարվում երկրում, որտեղ նրանք ապրում են, քանի որ իրենց տեղեկատվությունը ստանում են հիմնականում օտարերկրյա լրատվամիջոցներից և սովորաբար հավատում են այդ ալիքների պատմածին։

«Սամցխե-Ջավախեթիի բնակչության համար ռուսական ապատեղեկատվության վրա հիմնված մոտեցումը քիչ թե շատ տարբեր է։ Քանի որ մեր բնակչության մի մասը տնտեսապես կապված է մեր հյուսիսային հարեւանի հետ, այդ մարդիկ հաճախ շեշտում են, որ Ուկրաինան չպետք է գնար Ռուսաստանի դեմ, որ Ուկրաինան չպետք է խնդրեր անդամակցել ՆԱՏՕ-ին և այլն։

Ես կցանկանայի պատասխանել այս մարդկանց, Ռուսաստանի ու Ֆինլանդիայի օրինակով, ընդամենը 12 կամ 15 կմ հեռավորության վրա Ֆինլանդիան դարյավ ՆԱՏՕ-ի անդամ, ապա Ռուսաստանը այնտեղ նույնպես թող սկսեր պատերազմ, եթե ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ցանկությունն էր պատճառը: Իհարկե, դա խնդիր չէ, քանի որ Ռուսաստանն ավելի շատ քաղաքական և խորը հավակնոտ ծրագրեր ունի, և դա ապացուցված է»,- կարծում է «Տոլերանտ» ասոցիացիայի տնօրեն Ցիրա Մեսխիշվիլին։

«Փաստ է, որ Ջավախեթիի գյուղական բնակավայրերում ապրող բնակչությունը տեղեկատվություն է ստանում հիմնականում ռուսական ու հայկական ալիքներից, տրամադրությունները նույնպես տեղին են։ Անվտանգության տեսանկյունից ավելի լարված իրավիճակ է ողջ տարածաշրջանում»,- ասում է Ախալցիխեի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Մակա Սուդաձեն։

Ազդեցությունը քաղաքականության և թեկնածուի կարգավիճակի վրա

Ի՞նչ է տալիս Վրաստանին Եվրամիության հետ մերձեցումը և ի՞նչ պայմաններ ունենք կատարելու հարաբերությունների հաջորդ փուլ անցնելու համար։ Սամցխե-Ջավախեթիի հասարակական կազմակերպությունների կարծիքը հակասական է.

Իրավապաշտպանները կենտրոնանում են սպառնալիքների և հնարավորությունների վրա և կարծում են, որ ուկրաինական պատերազմը մեծ ազդեցություն է ունեցել ինչպես Վրաստանի արտաքին, այնպես էլ ներքին քաղաքականության վրա։

«Ռուս-ուկրաինական պատերազմն արագացրել է բոլոր երեք երկրներին՝ Ուկրաինային, Մոլդովային, Վրաստանին կարգավիճակ տալու գործընթացը»,- ասում է Նինոծմինդայի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Նարինե Գինոսյանը։

«Վրաստանին թեկնածուի կարգավիճակ տալն ավելի շատ քաղաքական որոշում էր, ինչպես նաև վրաց ժողովրդի՝ որպես ազատ հասարակության վաստակն ու ձեռքբերումը»,- կարծում է Սամցխե-Ջավախեթիի մեդիա վերլուծական կենտրոնի տնօրեն Էդուարդ Այվազյանը։

«Մենք 12 կետերից ընդամենը երեք կետ էինք կատարել, բայց Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմը ԵՄ-ին շատ լավ ցույց տվեց, որ 2008 թվականին մենք չկարողացանք ցույց տալ մնացած աշխարհին, որ Ռուսաստանը օկուպանտ է և շատ կոպիտ միջամտում է այլ պետությունների ներքին գործերին։ Մենք տարիներ շարունակ հաստատում էինք, թե ով է սկսել պատերազմը Վրաստանում։ Եվրոպական երկրները շատ լավ տեսան այն վտանգը, որ եթե մենք գոնե ինչ-որ երաշխիքներ չունենանք, շատ հեշտությամբ կարող ենք հայտնվել Ռուսաստանի ձեռքում»,- կարծում է Ախալցիխեի երիտասարդական կենտրոնի տնօրեն Մակա Սուդաձեն։

«Այս պատերազմը էական ազդեցություն ունեցավ նաև թեկնածուի կարգավիճակ տալու վրա, այլապես մեր երկիրը չէր ստանա այս կարգավիճակը և պետք է երկար սպասեինք, քանի որ չկա քաղաքական կամք, որպեսզո Եվրոպային միանալու համար արդյունավետ քայլեր ձեռնարկվեն: Այնուամենայնիվ, համախմբված բնակչությունը, քաղաքացիական հատվածի ակտիվությունը և եվրոպացի քաղաքական գործիչների բարեհաճությունը մեզ վերջապես տվեցին այն արդյունքը, որ երկիրը ստացավ թեկնածուի կարգավիճակ, թեև դրա առնվազն 80%-ը Ուկրաինայի արժանիքն է»,- բացատրում է Դեմոկրատ մեսխերի միության նախագահ. Ջաբա Նաթենաձեն։

«Ռուսաստանը խոսում է միայն զենքով, իսկ այն երկրների համար, որոնք ցանկանում են եվրոպական ապագա, անվտանգության առումով լավագույն ելքը կլինի անդամակցել Եվրամիությանը։ Շատ վատ է, որ ուկրաինական պատերազմի փաստը հանգեցրեց մեր երկրներին թեկնածուի կարգավիճակ շնորհելուն, բայց մենք այս իրողության առաջ ենք։ Մենք բոլորս ցնցված ենք Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի նախաձեռնած վանդալական գործողությունից: Սամցխե-Ջավախեթին շատ օպերատիվ արձագանքեց պատերազմի մեկնարկին և շատ լուրջ օգնություն ուղարկվեց Ուկրաինային»:

Այսօր Ուկրաինայում պայքար է ընթանում նաև Վրաստանի անկախության և ազատության համար, որպեսզի Վրաստանը վերադարձնի կորցրած տարածքները։ Միշտ հեքիաթ է եղել, որ Ռուսաստանը անպարտելի է, որ ոչ ոք չի կարող հաղթահարել նրան, և չպետք է դիմադրենք։ Ուկրաինային հաջողվեց ոչնչացնել այս առասպելը, նա պայքարում է արդեն երկրորդ տարին։ Մինչ Ռուսաստանը պետք է երկու շաբաթից վերցներ Կիևը, նա երկու տարի պայքարում է և չի կարողանում ծալել կամ ծնկի բերել»,- ասում է «Տոլերանտ» ասոցիացիայի տնօրեն Ցիրա Մեսխիշվիլին։

«Պատերազմը միայն արագացրեց կարգավիճակը, եվրաինտեգրումն արդեն անխուսափելի էր։ Վրաստանը ԵՄ-ի համար առանցքային երկիր է դեպի ծով ելք չունեցող երկիր, որտեղ կա չինական ազդեցության աճի վտանգ: Սպառնալիքներ կան նաև Իրանի կողմից։ Վրաստանը պետք է Եվրամիությանը:

Մենք գնում ենք դեպի ԵՄ, մեզնից է կախված Հայաստանի ճանապարհը դեպի ԵՄ. Նախ Վրաստանը պետք է անդամ դառնա, Համաշխարհային բանկը նոյեմբերին հանձնարարական տվեց և եզրակացրեց, որ Ախալքալաքի երկաթուղային կայարանը պետք է դառնա միջազգային լոգիստիկ կենտրոն։ Հայաստանը պատրաստվում է Գյումրիում կառուցել արդյունաբերական գոտի և չոր նավահանգիստ, այս երկու կենտրոնները կամրապնդեն Հարավարևմտյան միջանցքը, որն իր մեջ ներառում է՝ Հնդկաստան-Իրան-Հայաստան-Վրաստան-Սև ծով-Եվրոպա։ Առևտրային հարաբերությունների խորացման հարցը եղել է Ղարիբաշվիլիի և Փաշինյանի խոսակցության հիմնական թեմաներից մեկը»,- պարզաբանում է բիզնեսի կառավարման դոկտոր Զուրաբ Մաղրաձեն։

Հեղինակ:

Մաիա Իվելաշվիլի