მამაჩემს ქართველი მეგობრები ჰყავდა და მათ პატივსაცემად დაგვარქვა ქართული სახელები - კიროვაკანის ისტორია

სოფლის ამბები

16.08.2022

ახალქალაქიდან კუმურდოსკენ მიმავალ გზაზე პატარა სოფელი კიროვაკანი შეგხვდებათ, სადაც ძირითადად წალკელი მოსახლეობა ცხოვრობს. მათი ჯავახეთში გადმოსახლება ,,ხრამჰესის“ მშენებლობას უკავშირდება. სოფლის სახელი საბჭოურია, თუმცა ამ დრომდე უცვლელი. ადგილობრივების თქმით, როგორც ,,ახალციხეში, ,,ბოგდანოვკასა“ და ახალქალაქში, ისე მათ სოფელშიც დიდი მიგრაციაა, ,,რაც კიროვაკანში ხალხი ცხოვრობს, ამდენივე თითქმის რუსეთშია წასული“.

სოფლის ცენტრში, მაღაზიასთან, ახალგაზრდები სილას ცემენტში ურევენ. მშენებლობისთვის რა როგორ უნდა გაკეთდეს, მითითებებს არუთიკ სიმონიანი იძლევა. მშენებლობის დიდი გამოცდილება აქვს, რადგან 30 წელი უკრაინაში ცხოვრობდა და მუშაობდა.

,,ბიძა ახლაც იქ ცხოვრობს, შვილები, ნათესავები ყველანი იქ არიან. კი იბომბება ზოგჯერ მათი ქალაქი, მაგრამ რა ქნან. იქ ყველა დასახლებული პუნქტი ახლოს არის ერთმანეთთან, ქალაქებს შორის ყველაზე დიდი დაშორება 200 კმ-ია. რომელი ერთი გითხრათ - ხერსონი, ოდესა და სხვადასხვა. ყველგან ისვრიან. ჩემებმაც რა ქნან - ზოგჯერ გარბიან, ეშინიათ, მაგრამ ცხოვრება უნდათ. ხან სარდაფში ჩადიან, სადაც ბენდერები არიან, იქ მეტი ომია.. ხალხია ცოდო, ძალიან ცოდო“ - ამბობს არუთიკი და ამატებს, რომ რუსეთის წინააღმდეგ ევროპის ქვეყნებისა და ამერიკის ერთიანობით გაოცებულია.

,,ცხოვრება კიდევ უფრო გართულდა ჩვენთვის, უკრაინაში კი როგორ ცხოვრობენ, ამის სათქმელად სიტყვებიც არ მყოფნის“ - ამბობს არუთიკი და იხსენებს, რომ ხერსონის ოლქში მდებარე უკრაინის პატარა ქალაქში ბევრი ქართველი და სომეხი ერთად ცხოვრობდა. მშობლიურ სოფელში დაბრუნება რამდენიმე წლის წინ ოჯახის გამო მოუწია. ოჯახის რჩენას და თავის გატანას ძირითადად სოფლის მეურნეობით ცდილობს, ხანდახან სამშენებლო საქმეც გამოჩნდება, რაც მისთვის დამატებითი შემოსავალია. ომის გამო ბევრ ქვეყანაში გართულებული მდგომარეობა ადარდებს, მით უმეტეს საქართველოში, სადაც ყველაფერი ძვირდება, გლეხის პროდუქციას კი ფასი არ ემატება.

,,უკრაინა მდიდარი სახელმწიფოა, ადრე რუსეთი ყველაფერს უკრაინიდან იღებდა - შაქარს, ფქვილს, ბურღულეულს.. ყველას გაუჭირდება, თუ უკრაინაში არაფერი მოვა, საქართველოში როგორ შემოვა პროდუქტი? კარგი, ბურღულეულს რამეს ვიზამთ სამცხე-ჯავახეთში, მაგრამ ეს ხომ მთელ საქართველოს არ ეყოფა? ჩვენ პროდუქტებს ფასი არ აქვს, მარტო სასუქი 100-120 ლარი ღირს. მეასედის მორწყვა 15 ლარია, ჰექტარი 1500 ლარი გამოდის. ფასები ყოველდღე იზრდება. სოფელში ცხოვრება ძნელია, მაგრამ სხვა რა გზა გვაქვს“ - კითხულობს არუთიკ სტეფანიანი.

ომი ყველაფერს ცვლის, ფასები იზრდება - ამ ფრაზას ხშირად გაიგებთ კიროვაკანში. სოფელში იმასაც ამბობენ, რომ საქართველოს ხელისუფლება ,,ძალიან ჭკვიანურ ნაბიჯებს დგამს“. შურა ჩოლაქიანის აზრით, რუსეთიდან ტურისტები მარტო დასასვენებლად კი არა, ბიზნესის საკეთებლადაც ჩამოდიან.

,,საქართველოსა და სომხეთში იცი რატომ ჩამოვლენ? მარტო დასასვენებლად არა, იქ ბიზნესის კეთება აღარ შეუძლიათ, რუსეთში სანქციებია.. ერევანშიც ჩადიან. საქართველოში კიდევ უფრო მოიწევენ და რადგან ზღვა აქვს. რაც მეტად გაგრძელდება /რუსეთში/ სანქციები, მით მეტხანს იქნებიან აქ. საქართველო რუსეთს ეხმარება, ლარსის გზა რომ არ ყოფილიყო, რუსეთი ძალიან ცუდ დღეში აღმოჩნდებოდა. შუა აზიის მანქანებიც კი ამ გზით შემოდიან. რუსეთის მანქანები საქართველოს და სომხეთის გავლით მოძრაობენ. რუსეთს საქართველო და სომხეთი ახლა წყალივით სჭირდება. ამიტომ დუმს პუტინი. ყველაფერს თავისი ფასი აქვს და ვაჭრობა მიდის“ - ირწმუნება ჩოლაქიანი.

შურა იმასაც გვიყვება, რომ მამამისი ჰიტლერის წინააღმდეგ ორ ქართველთან ერთად იბრძოდა. ერთ-ერთი სროლის დროს ორივე ახალგაზრდა დაიღუპა და მათი დამარხვა მოუწია. სამშობლოში დაბრუნებულმა შვილებს მათი სახელები - სერგო და შურა დაარქვა. ,,საბრძოლო იარაღებსა და ომის სპეციფიკაში“ ცოტას თავადაც ერკვევა, ამიტომ დასავლეთს უკრაინისთვის გაწეული სამხედრო დახმარების რაოდენობას უწუნებს.

,,უკრაინას დასავლეთი ეხმარება, თანამედროვე იარაღს აძლევს, მაგრამ ცოტას. რუსები კი იცი როგორი ხალხია და როგორი ისტორია აქვთ? არსებობს ასეთი დიდი გველი, /მსხვერპლს/ ნელ-ნელა მოუჭერს, მოუჭერს და ყველა ძვალს დაუმტვრევს, მერეც გამოწოვს - ასეთია რუსეთი. გაწელავს დროს, რომ უკრაინა დასუსტდეს“ - ამბობს შურა.

გეოპოლიტიკური დისკუსიის შემდეგ, სოფლის პრობლემების განხილვა იწყება. სამცხე-ჯავახეთის დანარჩენი სოფლების მსგავსად, აქაც ძირითადად წყალზე, გაზრდილ ფასებზე, გზასა და სარწყავ სისტემაზე ამახვილებენ ყურადღებას.

,,აქ ბევრი პრობლემაა, უფრო სწორად ყველაფერი პრობლემაა - ფასები, წყალი, გზა.. სოფელში წვიმის დროს შეუძლებელია გავლა, სასმელი წყალი გვაქვს, ტბა აქვეა, მაგრამ შესაძლებლობა არა, რადგან ცენტრალური წყალსაქაჩი გაფუჭებულია. ყველაფერი გაძვირდა - ფქვილი, ბენზინი, ,,სალიარკა“.. სოფლის პროდუქტს კი ფასი არ ემატება. ამის გამო ჩვენი რეგიონიდან ბევრი ხალხი მიდის, ახალქალაქიდან, ,,ბოგდანოვკიდან“, ახალციხიდან. რაც სოფელში ხალხი დარჩა, თითქმის იმდენივე უკვე რუსეთში ცხოვრობს“ - ამბობს ჯივან აბაჯიანი.

სოფელში ფუნქციონირებს სკოლა, თუმცა არ აქვთ საბავშო ბაღი. კიროვაკანში თავს სოფლის მეურნეობით ირჩენენ. მიწათმოქმედებასა და მესაქონლეობას თითქმის თანაბრად მისდევენ. ჯივანი გვიყვება, რომ სოფლის მხარდაჭერის ფარგლებში გარე განათება გაკეთდა, გზის ნაწილიც მოიხრეშა, კუმურდომდე დამაკავშირებელი ცენტრალური გზა კი მოასფალტდა. რაც შეეხება სოფლის მხარდაჭერის პროგრამას, მის ფარგლებში რომელი პრობლემა უნდა მოგვარდეს, ამ ,,გადაწყვეტილებას სოფლის საბჭო იღებს“.

მერის რწმუნებული კიროვაკანი-კუმურდოს თემში განმარტავს, რომ მოსახლეობის ყველა განცხადება ახალქალაქის მერიისთვის მიწოდებული აქვს.

,,კიროვაკანში გარე განათება უკვე გაკეთდა, სარწყავი წყალი ცოტა პრობლემა გვაქვს, მაგრამ მერიაში ვიყავი უკვე, ვისაუბრეთ და ეგეც გაკეთდება. შიდა გზებია პრობლემური, მაგრამ ეგეც ტენდერით გადაწყდება - ყველა ამ პრობლემის მოგვარება წელს დაიწყება“ - აცხადებს ვიტალიკ ნერსესიანი.

კიროვაკანში ქვემო ქართლიდან გადმოსახლებული მოსახლეობა ცხოვრობს. ხალხი ადრე ამავე სახელობის სოფელში, ოღონდ წალკის მუნიციპალიტეტში ცხოვრობდა. მას შემდეგ, რაც ხრამჰესის მშენებლობა (1934 წ.) დაიწყო, ადგილზე მხოლოდ მოსახლეობის ნაწილი დარჩა. მეორე ნაწილი კი ომის დაწყებამდე წამოვიდა ჯავახეთში და ახალ საცხოვრებელ ადგილს საბჭოთა სახელი - კიროვაკანი დაარქვა, რომელიც ამ დრომდე შემორჩა.

სოფელი ახალქალაქიდან 9 კმ-ში, ხოლო ზღვის დონიდან 1730 მ-ზე მდებარეობს. 2014 წლის აღწერის მიხედვით, კიროვაკანში 331 ადამიანი ცხოვრობს.