ობსერვატორია ვერ აკონტროლებს თავისი საბინაო ფონდის ნახევარს - რევაზ ჭანიშვილი

ინტერვიუ

27.11.2023

აბასთუმნის ობსერვატორიას კიდევ ერთი ოჯახი უპირისპირდება. ამჯერად ადმინისტრაციას ასტრონომ რევაზ ნაცვლიშვილის შვილი ედავება. ასტრონომი, რომელიც 52 წლის განმავლობაში აბასთუმანში მუშაობდა, 30 ოქტომბერს გარდაიცვალა. მის დაკრძალვაზე ყირიმიდან ჩამოსული შვილი ოჯახით, მამის საცხოვრებელ ბინაში შევიდა. უკრაინიდან ლტოლვილი ნანა ნაცვლიშვილი ამბობს, რომ წასასვლელი არსად აქვს, ჯერ მამის ორმოციც არ გასულა, ობსერვატორია კი ბინის დაცლას სთხოვს. ნანა ნაცვლიშვილი პირველი არ არის, ვინც ობსერვატორიის ხელმძღვანელობას ბინის გამო ედავება. ზაფხულში, საპროტესტო აქცია ყოფილი თანამშრომლების ოჯახის წევრებმა თბილისში, მას შემდეგ გამართეს, რაც ობსერვატორიიდან ბინის გასაღებების დაბრუნება მოითხოვეს. რას პასუხობს ობსერვატორიის დირექტორი ნანა ნაცვლიშვილს და როგორია მისი პოზიცია, გთავაზობთ ინტერვიუს რევაზ ჭანიშვილთან.

ბატონო რეზო, ობსერვატორიის წინააღმდეგ კიდევ ერთი თქვენი თანამშრომლის, ახლახან გარდაცვლილი რევაზ ნაცვლიშვილის შვილი გამოდის, რომელიც მამის დაკრძალვისთვის ოკუპირებული ყირიმიდან ჩამოვიდა. მანამდე ბინებში არ შეშვების გამო აქციები გამართეს მოქმედი და ყოფილი თანამშრომლის შვილებმა, რატომ დაიწყო ეს პროცესი?

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში საერთოდ გაუგებარია რა მოხდა. ქალბატონი კი იძახის ლტოლვილი ვარო, მაგრამ ჩამოვიდა მამის გასვენებაში, ნათესავები ჰყავს უამრავი და მამამისის სახლია ხარაგაულში, სადაც ცხოვრობდნენ. ჩამოდის მერე აქ და აბასთუმანში უნდა დარჩენა და ცხოვრება. მივეცით ერთი თვე, რომ ნივთები მოეგროვებინათ. შევიდნენ მოტყუებით და ახლა ამბობენ, არსად წავალთო. არსებობს შესაბამისი კანონი, მინისტრთა საბჭოს დადგენილება, რომ ამ საცხოვრებლით უნდა ისარგებლონ თანამშრომლებმა, რადგან ეს ბინა არის თანამშრომლებისთვის. სანამ მუშაობ და ხარ, ბუნებრივია, გამოიყოფა ბინა. არის როგორც საერთო საცხოვრებელი და ბუნებრივია ეს სტატუსი აქვს. ეს ყოველთვის ასე იყო. როცა ადამიანი აღარ მუშაობს და წყვეტს ურთიერთობას სხვადასხვა მიზეზის გამო - ან სხვა სამსახურში მიდის, ან პენსიაზე გადის, ან გარდაიცვალა, ასეთ დროს ერთი თვის განმავლობაში ბინა უნდა დაცალონ და გაიტანონ თავისი ნივთები, ასევე გასაღები ჩააბარონ ადმინისტრაციას, ამაში ახალი არაფერია. ეს ყოველთვის ასე იყო, უბრალოდ ბოლო წლებში მოხდა ისე, რომ აღარ ასრულებენ. გარდაიცვალა თანამშრომელი, ან სამსახურიდან წავიდა, დაიტოვეს გასაღები და არ გიბრუნებენ.

ყოფილი და მოქმედი თანამშრომლის შვილები ამბობენ, რომ მათმა მშობლები წლები შეალიეს აბასთუმანში მუშაობას და ახლა იმ სახლებში აღარ უშვებენ, სადაც გაიზარდნენ?

ეს არის სახელმწიფო ქონება, მე ვარ პასუხისმგებელი და ვერავის შევუშვებ. ჩემი ქონება ხომ არ არის? რას ჰქვია შევუშვა ადამიანი, რომელიც არ არის თანამშრომელი? რის საფუძველზე აძლევს თავს უფლებას თვითონ, რომ არათანამშრომელი შევიდეს და იცხოვროს იმ ბინაში, რომელიც გათვალისწინებულია თანამშრომლებისთვის. ყოველივე ამის ფონზე რა გამოდის? უნდათ, რომ ობსერვატორია დახურონ? ასე თუ გაივსო თანამშრომლების ნათესავებით და ახლობლებით თანამშრომლებისთვის აღარ იქნება ადგილი? გამოდის ცოტა ხანში ეს იქნება დასასვენებელი ადგილი ყოფილი თანამშრომლების შვილებისა და მათი ნათესავებისთვის.

ასეთ შემთხვევაში როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები?

ხომ ვერ შევალ და ძალით გამოვიყვან. მოგვატყუეს, შევალთ, ავიღებთ ნივთებს და გამოვალთო და არ გამოვიდნენ. ეს იყო წინასწარ კარგად მოფიქრებული და დაგეგმილი, რომელსაც ხელს უწყობენ გარკვეული ძალები, რათა ობსერვატორიაში ვითარება დაიძაბოს. იმისთვის კეთდება რომ განვითარდეთ, გაუმჯობესდეს მდგომარეობა, წინ წავიწიოთ, სახელმწიფომ ამდენი ინვესტიცია ჩადო, ინფრასტრუქტურა ლაგდება, ახალი რაღაცები გვაქვს და ამ დროს, გადააქციეს ობსერვატორია დასასვენებელ ადგილად, სახლად... სადაც ჩადიან და ისვენებენ.. მე რომ მოვკვდე ხვალ, ჩემი ნათესავები უნდა ჩამოვიდნენ და აქ იცხოვრონ? არ მესმის საერთოდ რატომ დადგა ასე საკითხი და რად უნდა ამდენი მსჯელობა.

პრობლემური სახლი ბევრია?

ობსერვატორიაში, თანამშრომლებისთვის გამოყოფილი 80 ბინაა. დაახლოებით ნახევარი პრობლემურია. ობსერვატორია ვერ აკონტროლებს თავისი საბინაო ფონდის ნახევარს. უამრავი პრობლემა გვექმნება ამის გამო. თანამშრომლები ვერ ჩადიან, იმიტომ რომ არ ჰყოფნით ადგილები. ამის წინ გვქონდა შემთხვევა, ახალგაზრდები ვერ ჩამოვიდნენ დაკვირვებაზე. მერე რიგ-რიგობით მოვიდნენ, იმიტომ რომ დაკავებულია ბინები, უფრო სწორად დაკეტილია. თქვენ ხომ არ გგონიათ, რომ ვინმე ცხოვრობს იქ? ამაშია საქმე. დაკეტილია ეს ბინები მთელი წლის განმავლობაში და ზაფხულში ჩამოდიან როგორც აგარაკზე საკურორტო ზონაზე.
ეს დაიწყო ინტენსიურად 90-იანი წლებიდან. გახსოვთ ალბათ, მაშინ ძალიან გაჭირდა ცხოვრება, მკაცრი პირობებია, კლიმატი ცივია, დენი არ იყო, შუქი არ იყო, ხელფასი არ იყო, ამიტომ ბევრი ხალხი წავიდა თბილისში, უმეტესობა. ამიტომ, მაშინ ძნელი იყო კანონის შესრულება, თუ მიდიხარ უნდა დატოვო ბინა. ამბობდნენ, რომ ისევ ჩამოვალთ, როგორც კი მძიმე პერიოდი გადაივლისო. მერე ზოგი სხვა სამსახურში წავიდა, ზოგი უცხოეთში, როგორც მოხდა.. ამ ბინების გასაღები კი დარჩათ. ახლა ნათესავები ჩამოდიან და ამ გასაღებით შედიან საკურორტო სეზონზე. ბატონი ევგენის დროს იქ გაიზარდნენ ბავშვები - თანამშრომლის შვილები. ბუნებრივია, დედა ან მამა იქ მუშაობდა და ბავშვებიც იქ იყვნენ. სკოლაშიც იქ დადიოდნენ, მაგრამ ვინც დაამთავრა სკოლა, იქ არავინ დარჩენილა. სკოლის დამთავრების მერე ზოგმა მუშაობა დაიწყო, ზოგმა სწავლა გააგრძელა - და როცა ამბობენ, რომ უწყვეტად ვცხოვრობთ ჩვენო, ეს არის ზღაპარი. ახალგაზრდა კაცმა რა უნდა აკეთოს მთის წვერზე, თუ თვითონ ასტრონომი არ არის.

ძირითადად რა პრობლემებს აწყდებით?

ზაფხულში მანდ იქნება მეორედ მოსვლა. ამ დროს სავსეა ობსერვატორია ბავშვებით, მოზარდებით, ხმაური, დილამდე დროსტარება. ბავშვებს ხომ ვერ აუკრძალავ სიცელქეს. როგორც ხდება ხოლმე საკურორტო ადგილას, ისე იქცევა ყველა. ეს ხდება სამეცნიერო დაწესებულებაში და წლებია გრძელდება. ისეთი ხმაურია ხოლმე, ფანჯრებს ვხურავთ, რადგან შეუძლებელია იქ ჯდომა და მუშაობა. რომც გვინდოდეს კონფერენციების მოწყობა, უცხოელების ჩამოყვანა, ვერ დაპატიჟებ ვერავის ასეთ სიტუაციაში. ეს სამეცნიერო დაწესებულებაა თუ დასასვენებელი სახლი? არ გამოვა ასე ერთად - ან უნდა იყოს სამეცნიერო დაწესებულება, ან დასასვენებელი სახლი.

როგორ შეიძლება პრობლემის მოგვარება, მგრძნობიარეა ბავშვობის და მშობლების თემა?

მერე რა თუ მათი მშობლები მუშაობდნენ, მარტო ჩვენ ქვეყანაში ხომ არ არის ასე? არამარტო ობსერვატორიები, არამედ უამრავი დაწესებულებაა, რომელსაც საერთო საცხოვრებელი აქვს. მაგალითად, ქარხნებია, სადაც ხალხი მუშაობს და ოჯახთან ერთად ცხოვრობს, სამხედრო ქალაქებია და ა.შ. მაგრამ როცა მიდიან სამსახურიდან იქ არავინ რჩება. ანუ, ერთხელ ჩავიდინეთ უკანონობა და ეს უკანონობა უნდა გავაგრძელოთ?

რამდენი თანამშრომელი ჰყავს ობსერვატორიას?

საშტატო განრიგით 114 თანამშრომელია. რეალურად, ჩვენი თანამშრომლები, ვინც ახლა მთაზეა არის არაუმეტეს 50 კაცისა, ოჯახის წევრების ჩათვლით. ჩვენი თანამშრომლები, ვინც მუდმივად ცხოვრობს მთაზე, რეალურად ათამდე ასტრონომია ოჯახის წევრებთან ერთად, ასეა ტრადიციულად. ზაფხულში კიდევ 200 - 250 კაცამდე იყრის თავს. ესენი ყოფილი თანამშრომლების ოჯახის წევრები არიან. აბსოლუტურად გადაქცეულია დასასვენებელ სახლად.

პრობლემის მოსაგვარებლად, ფიქრობთ რომ ძალოვნების ჩარევა შეიძლება გახდეს საჭირო?
პოლიციის ძალით საქმის კეთება, ეს არ არის ობსერვატორიის საქმე. ეს არ შეიძლება მოხდეს და ვერ მოხდება, მაგას არ ვიზამ, რომ პოლიცია გამოვიძახო და ძალადობრივი სცენები დავდგა.

და თუ მაინც არაფერი შეიცვლება?

ეს ნიშნავს, რომ ობსერვატორიის ბედი გადავწყვიტეთ და ვაპირებთ მის დახურვას. ესე იგი ახალი თანამშრომლები აღარ უნდა მივიღოთ, სად წავიყვანოთ, ახალი სახლები ავაშენოთ კიდევ და გადავაქციოთ ობსერვატორია საცხოვრებელ დასახლებად? ახალი თანამშრომლები ხომ უნდა მივიღოთ მომავალ წელს, იქით წელს? ახალი ხალხი ხომ უნდა შემოვიდეს და სად უნდა მოთავსდნენ ისინი? ეს ერთი და მეორე - მოქმედ თანამშრომლებმა რა დააშავეს? იმათ თუ საკუთრებაში ექნებათ ეს ბინები, მაშინ მოქმედ თანამშრომლებსაც უნდა მივცეთ ეს ბინები და დამთავრდა მაშინ, ახალი ადამიანი ვეღარ მივა იქ.

მაშინ რატომ ვცდილობთ ობსერვატორიის განვითარებას? ახალი ტელესკოპი იდგმება, ინფრასტრუქტურა ეწყობა, მას მერე რაც საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად ჩამოვყალიბდით (2019 წ), რეალურად თხუთმეტიდან მუშაობდა ერთი მენისკური ტელესკოპი. ყველაზე დიდი ტელესკოპი 16 წელია წყობიდან გამოსულია.

მოსამზადებელი სამუშაოები პრაქტიკულად დასრულდა, გაზაფხულიდან ცნობილი ავსტრიული ფირმის ახალ ტელესკოპს ჩამოვიტანთ. გუმბათი იცვლება, რომელსაც იტალიელები აკეთებენ, ჩვენ დაგვემატება ავტომატური, რობოტიზებული ტელესკოპი. წარმოიდგინეთ, 50 წელია განახლება არ ყოფილა, რაც ჩვენ გვაქვს, ის წინა საუკუნისაა. ახალი ტელესკოპის დაყენება საშუალებას გვაძლევს, რომ უფრო ინტენსიურად ჩავერთოთ საერთაშორისო ქსელებში, უკვე საინტერესო ობიექტი ვხდებით სხვებისთვის, უფრო კარგი ტელესკოპი გვექნება, რომელიც შეიძლება გამოყენებული იყოს საერთაშორისო დაკვირვების, კოლაბორაციისთვის.

როგორ ხედავთ ობსერვატორიის განვითარების გზას?

ასტრონომია საერთოდ ძალიან ძვირადღირებული მეცნიერული საქმიანობაა. ჩვენი ახალი ტელესკოპი 3 მლნ ევროს ღირებულებისაა, ეს არ არის ყველაზე დიდი ტელესკოპი, მაგრამ ჩვენთვის ეს უზარმაზარი წინგადადგმული ნაბიჯია. ბევრი კეთდება იმისთვის, რომ საექსკურსიო საქმიანობა, მოსწავლეებსა და სტუდენტებში თანაგანათლების საქმიანობა გაფართოვდეს და გაუმჯობესდეს. ჩვენ ძალიან კარგი და მაღალი დონის მეცნიერები გვყავს, საერთაშორისო დონეზე აღიარებული მეცნიერები, ამიტომ გვაქვს საერთაშორისო გეგმები, თუმცა გვაქვს პრობლემები ახალგაზრდა კადრებზე, ვცდილობთ მოვიზიდოთ თუნდაც ასტროფიზიკოსები, ვინც ჩაერთვება დაკვირვების პროცესში.

თეორიულ ნაწილში პრობლემა არ გვაქვს, მაგრამ დაკვირვების ნაწილში პრობლემაა. საბინაო სიტუაცია თუ არ მოწესრიგდა, ეს ფაქტორიც ხელისშემშლელია. ოჯახით თუ არ ჩავიდნენ, როგორ უნდა იმუშაონ, სადღაც ხომ უნდა დარჩნენ? ყველაფერი ერთმანეთზეა გადაბმული და ეს პრობლემა ძალიან ხელისშემშლელია. გვაქვს ასევე სტუდენტური პრაქტიკები, საწყენია, რომ საუბრობენ, ვიღას ჭირდება ეს ობსერვატორიაო.

შეცდომა იყო ისიც, რომ შეგვიყვანეს ილიაუნში, როგორც ერთი სამეცნიერო სტრუქტურული ერთეული და გაგვიუქმეს სამეცნიერო საბჭო. ეს დაახლოებით იგივეა, რომ პარლამენტი არ გვყავდეს, მაშინ როცა გამოცდილება არ ჰქონდა ამ უნივერსიტეტს და მთელი ფული იხარჯებოდა სასტუმროების აშენებასა და დასასვენებელი გარემოს შექმნაზე. ეს იყო ძალიან დიდი შეცდომა. თუ მაინცდამაინც უნდა მიეერთებინათ, მაშინ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი სჯობდა, მას ფაკულტეტის მართვის გამოცდილება მაინც ჰქონდა.

გასაგებია, რომ აბასთუმანი მოდაში შემოვიდა, კარგი საკურორტო ზონაა და დაუფლება ყველას უნდა, მაგრამ ასე არ შეიძლება.