ახალციხელი ექიმის ორად გაყოფილი ცხოვრება

ჯანდაცვა

29.03.2021

როცა ბავშვობაში ექიმობანას თამაშობდა, ვერ წარმოიდგენდა, რომ უკვე გამოცდილ ექიმს, უცნობი ვირუსი ცხოვრებას ორად გაუყოფდა, ღირებულებებს გადააფასებინებდა და პროფესიულ მიდგომებზე დააფიქრებდა. ერთ დღეს, პატარა და დიდი პაციენტების ყოველდღიურ ჩივილებს კორონავირუსი მიემატა. პედიატრსა და ოჯახის ექიმს, გულიკო მოდებაძეს მათზე ზრუნვა კოვიდმა თავად ასწავლა.

როცა ახალციხეში ,,კორონიზაცია“ დაიწყო, კლინიკა „იმედის“ ექიმს ვირუსი უკვე გადატანილი ჰქონდა. კოვიდდადებითი, რომ იყო 13 ოქტომბერს გაიგო.

,,სამი ადამიანი უკვე ინფიცირებული იყო, მეოთხე მე ვიყავი. ოთხივე ,,ვივამედში“გადაგვიყვანეს. გულ-მკერდის არეში საშინელი ტკივილი, შემაწუხებელი მშრალი ხველა და სახსრების გაუსაძლისი ტკივილი მქონდა. მოთენთილი ვიყავი, უენერგიო, მაგრამ სუნთქვა არ მიჭირდა“ - ასე იხსნებს პირველ დღეებს პედიატრი.

ოთხივე ინფიცირებული მედმუშაკი თბილისში კატასტროფის ჯგუფმა გადაიყვანა. სამი დღე ფეხზე ვერ დგებოდა, მერე თავს შეუძახა, საწოლზე დაყრდნობით ჯერ ორი ნაბიჯი გადადგა, შემდეგ პალატაში სიარული დაიწყო. ყველაზე მეტად მაინც გულის არეში ძლიერი ტკივილი აშინებდა - მასაც და თბილისელ კოლეგებსაც. 12 დღე იწვალა, გაუძლო, გამოჯანმრთელდა და მიხვდა, რომ ის გამოცდილება მიიღო, რაც კრიტიკულ ფაზაში შემავალ ახალციხეს იმ დროს ყველაზე მეტად გამოადგებოდა.

,,ემოციურად ძალიან გამიჭირდა, ტირილამდე მივდიოდი, დიდ ხანს გამყვა ეგ მდგომარეობა. მერე, როცა კოვიდპაციენტებს ვუვლიდი, ვიცოდი ისინი რასაც გრძნობდნენ. რა მომცა კოვიდმა? პირველ რიგში პაციენტებთან ურთიერთობა გამიადვილა. პროტოკოლის მიხედვით, ექიმი დღეში ერთხელ უნდა შევიდეს პაციენტთან, რადგან შესვლის წინ ეკიპირებას იცვამს. როცა ვიცოდი, რომ რთულ პაციენტს ძალიან უჭირდა, დღის მანძილზე სამი-ოთხჯერ მაინც ვნახულობდი და მინიმუმ 15-20 წუთი ვესაუბრებოდი“.

სამედიცინო დაწესებულება, სადაც ექიმი მუშაობს, მისი გამოჯანმრთელებიდან მალევე, ჯერ ცხელების ცენტრად, მოგვიანებით კი კოვიდმიმღებ კლინიკად გადაკეთდა. გულიკო ინფიცირებულ პაციენტთან ურთიერთობისას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას მის ფსიქოლოგიურ განწყობას ანიჭებს.

,,პაციენტთან არ უნდა თქვა, რომ ის დამძიმდა, ეს გადაიყვანეს, გარდაიცვალა, დაინტუბირდა და ა.შ. როცა რაღაცა პრობლემას ეჭიდები, მერე თავად სწავლობ ბევრ რამეს - კოვიდმაც გვასწავლა როგორც პაციენტებთან ურთიერთობა, ასევე დაავადებასთან ბრძოლა“.

კოვიდ19-მა თითქმის ყველაფერი ორად გაყო - მისი პირადი ცხოვრება, საზოგადოება, საყვარელი ქალაქიც კი, რომლის ერთმა ნაწილმა ერთმანეთის სიყვარული მეტად ისწავლა, მეორეში კი აგრესიამ იმძლავრა.

,,კოვიდმა ემოციურადაც შემცვალა. ბევრი კარგი ადამიანი წაიყვანა ამ ქვეყნიდან. ისიც გვასწავლა, როგორ იცხოვრო მომავალში ამ ტკივილთან ერთად. კოლეგების გარდაცვალება დიდი სტრესი იყო, რომელიც ჯერ კიდევ გრძელდება. თითქოს უფრო მეტად გავიგე სიცოცხლის და ადამიანური ურთიერთობის ფასი. ერთმანეთის მეტად გვესმოდეს და ერთმანეთის გვტკიოდეს, - ეს არის მთავარი“.

ყველაზე მეტად გული ადამიანების იმ ნაწილზე წყდება, ვისაც კოვიდ19-მა ვერაფერი ასწავლა. გულიკო მოდებაძე „მეცხრე არხთან“ პირველად საუბრობს იმ ტკივილზე, რომელიც ერთი მხრივ, თანამშრომლის, მეგი ბაქრაძის მოულოდნელმა გარდაცვალებამ და მეორე მხრივ, იმ ადამიანთა რეაქციამ გამოიწვია, რომლებმაც ტრაგედიის გამო, „იმედის“ კლინიკის თანამშრომლები მკვლელებად და უცოდინრებად შერაცხეს.

,,მეგის გარდაცვალება ჩვენთვის რამხელა ტკივილია, ამას სიტყვით ვერ გადმოგცემთ. როგორი დღეები გავიარეთ, რა გადავიტანეთ და ჯერ კიდევ რისი გადატანა მოგვიწევს კიდევ ბევრი წელი, ვინ იცის. როგორ მდგომარეობაში აღმოჩნდა ან ოჯახი და ან ჩვენ ვინმემ იფიქრა? ჯერ კიდევ არავინ იცის რა მოხდა და ამ დროს სოციალურ ქსელში შეურაცხყოფისა და აგრესიის ნიაღვარი წამოვიდა. ყველაზე მეტად საწყენი ის იყო, რომ მსგავსი კომენტარების ავტორებში ბევრი ნაცნობი აღმოვაჩინე“.

მას შემდეგ, რაც 18 მარტს, ახალციხეში, კლინიკა ,,იმედის“ მედდა „ასტრაზენეკას“ ვაქცინით აიცრა, სავარაუდოდ, ანაფილაქსიური შოკი განუვითარდა და გარდაიცვალა, მედპერსონალისთვის ბევრი რამ უარყოფითად შეიცვალა.

,,როდესაც მასალა ინტერნეტში გავრცელდა და ვნახე, ფეისბუქზე უკვე 950 კომენტარი ჰქონდა. არ დამეზარა და ყველა წავიკითხე. სხვებთან ერთად, მართლა სიცოცხლე რომ გვიჩუქებია, ისეთი ხალხიც კი გვლანძღავდა. ხომ შეიძლებოდა ვინმეს მაინც დაეწერა, ხალხო მოითმინეთ, რას წერთ ან რამე მსგავსი. იმ საღამოს, როცა მეგი გარდაიცვალა, სიცოცხლე აღარ მინდოდა, მითუმეტეს, რომ მაგ საქმესთან მე შეხება არ მქონდა, რადგან ჩვენი ბრიგადები ერთმანეთს ცვლიდა. ასეთი დამოკიდებულება ძალიან გულსატკენია. ჩვენც ხომ ადამიანები ვართ“.

გულიკო მოდებაძე იმაზეც წუხს, რომ ძლივს დაწყებული ვაქცინაციის პროცესი ახალციხეში ორი კვირაა შეჩერებულია. მიუხედავად იმისა, რომ ,,მას მერე რეგიონში აღარავინ აცრილა“, მაინც იმედოვნებს, რომ ანტივაქსერული კამპანია მალე ძალას დაკარგავს.

,,მესამე ტალღა მაინც იქნება, რადგან ინფიცირების შემთხვევები გაიზარდა. თუ არ დაიწყო ვაქცინაცია, სხვა საშველი არ იქნება. მე მაშინვე ავიცრები, როგორც კი პოსტკოვიდური პერიოდი დამისრულდება. მესმის, ხალხში შიში გაჩნდა, ამ ბავშვს (მეგი ბაქრაძეს, რედ.) რომ ჯანმრთელობის პრობლემები ჰქონოდა და ისე აცრილიყო, შეიძლება ასე არავის შეშინებოდა. ახლა ბევრი ფიქრობს - ჯანმრთელი აიცრა და ასე დაემართა, მე რატომღა გავრისკოო, მაგრამ ადრე თუ გვიან, ხალხი მაინც მიიღებს აცრის გადაწყვეტილებას“.

ექიმი ფიქრობს, რომ საზოგადოებას აღარ ახსოვს, რომ პოლიომიელიტის გამო ბავშვებს დამბლა ემართებოდათ, ყვავილი კი კლავდა. ორივე ინფექცია მხოლოდ ვაქცინამ დაამარცხა. ანტივაქსერული კამპანია არ უკვირს, რადგან პრობლემები გეგმიური აცრების დროსაც აქვთ. ,,მშობლების 10-20 % მაინც არ ცრის ბავშვებს, მიუხედავად იმისა, რომ აცრების გვერდითი მოვლენები მინიმუმადეა დაყვანილი“.

საქართველოში ყველაზე დიდი წინააღმდეგობა, პაპილომა ვირუსის აცრას მოჰყვა. იმ მოტივით, თითქოს, იმუნიზაცია უშვილობას იწვევს. ,,ვიღაც ერთი იტყვის, მერე სოციალური ქსელი აყვება და არასწორი ინფორმაცია ვრცელდება. არადა, პაპილომა ვირუსი საშვილოსნოს ყელის სიმსივნური დაავადებების პროფილაქტიკაა გოგონებში და საზღვარგარეთ ძალიან წარმატებით მიმდინარეობს“.

საზოგადოების იმ ნაწილს, ვისაც მოკლე დროში შექმნილი ვაქცინის ეფექტურობის არ სჯერა, გულიკო ახსენებს, რომ ტექნოლოგია დაიხვეწა და ხარისხიანი ვაქცინის შექმნას წლები აღარ სჭირდება.

,,ახლა ამაზე ატყდა ამბავი, ასე უცებ რომ დამზადდა რამდენად სანდოა, მაშინ როცა ყვავილის ვაქცინა 60 წელი მზადდებოდაო. არ იქნება ეს კარგი, ე.ი. უნდა დაგვჩიპონ - თქვა ერთმა და გაიმეორა მსოფლიომ. არადა, ახლანდელი ტექნოლოგია და მაშინდელი ხომ განსხვავდება? ადრე ერთი ნივთიერება რომ გაეხლიჩათ და ბოლომდე შეესწავლათ, წლები იყო საჭირო. ახლანდელი ტექნოლოგიით კი შეიძლება იგივეს ნახევარი საათი დასჭირდეს“.

18 მარტიდან აცრები მხოლოდ მრავალპროფილურ სამედიცინო ცენტრში გრძელდება, იქ სადაც რეანიმაციული განყოფილებაც მუშაობს. ქვეყანაში ასეთი 40 კლინიკაა, სამცხე-ჯავახეთში მხოლო ორი - ახალციხესა და ახალქალაქში. გულიკოს თქმით, გვერდითი მოვლენების მსუბუქ ფორმებზე ინფორმაცია საზოგადოებას მანამდეც ჰქონდა, თუმცა 28 წლის მედდის გარდაცვალების ფაქტმა ვითარება შეცვალა.

,,ავადმყოფი პაციენტები იცრებიან, რისკ-ჯგუფის მქონეები. ისეთები, ვისაც გულ-სისხლძარღვთა დაავადება, შაქრიანი დიაბეტი, არტერიული ჰიპერტენზია აწუხებს ან სიმსივნის გამო ქიმიას იკეთებს. მიუხედავად იმისა, რომ უკუჩვენება არის ორსულებში, თუ ორსულს აცრა სურს, მისი ვაქვინაციაც შესაძლებელია. დასტენტილ პაციენტს ვცრი, რომელიც მედიკამენტებს იღებს, დაზიანებული აქვს გული, თირკმელი და ა.შ. და იმას არაფერი მოსდის. ეს ნიშნავს, რომ არ არის იმ ცილაზე ალერგიული, რომელიც ორგანიზმში შედის“.

ანტივაქსერული კამპანიის გასაქარწყლებლად, მოსახლეობის სწორი და სრულყოფილი ინფორმირება რომ აუცილებელელია, ამაში კლინიკის ექიმი დარწმუნებულია. საზოგადოებამ უნდა იცოდეს რა შეიძლება გამოიწვიოს ვაქცინაციამ, როგორია მისი გვერდითი მოვლენები და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღოს გადაწყვეტილება აიცრას თუ არა.

,,ნებისმიერმა უცხო ცილამ, რომელიც ორგანიზმში შედის, შეიძლება ანაფილაქსია გამოიწვიოს. თუმცა, იგივე შეიძლება განვითარდეს ფუტკრის ან რომელიმე მწერის ნაკბენის შემთხვევაშიც. შეიძლება ბალახებში ან ტყეში გაიარო და შოკი დაგეწყოს. ნებისმიერი რამ შეიძლება ამ შოკის გამომწვევი მიზეზი გახდეს. ასევეა ეს ვაქცინაც“.

პროტოკოლის მიხედვით, აცრის კაბინეტში ექიმს მხოლოდ ორი წამლის გაკეთების უფლება აქვს - ადრენალინის ან ეპინეფრინის და დიმედროლის.

,,ვენა ავიღე, ჟანგბადი მივეცი და მერე უნდა დამეხმაროს რეანიმაცია. სხვას ვერაფერს გავაკეთებ. შეიძლებმა ჩემმა გაკეთებულმა ერთმა ეპინეფრინმა გამოიყვანოს მდგომარეობიდან, მაგრამ ყველაფერი ხდება. იმედი მაქვს, ხალხი მივა იმ გადაწყვტილებამდე, რომ აიცრას, რადგან აცრის გარეშე ეს დაავადება თავს არ დაგვანებებს“.

ბავშვთა გადაუდებელი დახმარება, ნეონატოლოგია, პედიატრია და ოჯახის ექიმობა - ბავშვების ოცნება გულიკომ აიხდინა. სულ ცდილობს გადამზადება გაიაროს და რაც შეიძლება მეტ პაციენტს დაეხმაროს. ბოლოს იმუნიზაციის ტრენინიგი გაიარა და დარწმუნებულია, რომ ამითიც შეძლებდა, პატარა წვლილის შეტანას პანდემიასთან ბრძოლაში. ვინაიდან კორონავირუსის დამარცხების სხვა გზას ვერ ხედავს, იმედით ელოდება ახალციხეში აცრის პროცესის აღდგენას.