კულინარიული შოუ
კონსერვები – სასარგებლო თუ მავნე?
გახსნი ზამთარში ხრაშუნა კიტრის მწნილს ან სურნელოვან მარწყვის მურაბას და მოგაგონდება ცხელი ზაფხულის სუნი და გემო… ბევრი ისე მიეჩვია საზამთროდ კონსერვების მომარაგებას, ვერც კი წარმოუდგენია, მათ გარეშე როგორ უნდა გაიტანოს თავი. კონსერვი მცენარეული ან ცხოველური წარმოშობის პროდუქტია, რომელიც სპეციალური მეთოდით მუშავდება და ჰერმეტულად იფუთება ხანგრძლივი შენახვისთვის გარემოს ზემოქმედებისგან დასაცავად.
ცოტა რამ ისტორიიდან
კონსერვის ისტორია ათასობით წელს ითვლის. პირველი კონსერვები ეგვიპტეში აღმოაჩინეს ფარაონ ტუტანხამონის სამარხის გათხრისას. ეს იყო შემწვარი, ზეითუნის ზეთში ჩაწყობილი იხვები თიხის ჯამებით, რომლებიც კუპრით იყო ჰერმეტიზებული. ამ კონსერვებმა მიწაში 3000 წელი გაატარა, მაგრამ საკვები თვისებები შეინარჩუნა. კონსერვირების მეთოდის გამომგონებლად კი მიიჩნევა ცნობილი ფრანგი მზარეული ნიკოლა აპერი, რომელმაც შეამჩნია, რომ გამოხარშულ ქილებში წვენი დიდხანს არ ფუჭდებოდა და სხვა პროდუქტებზე დაკვირვება განაგრძო. საკვების შენახვის ეს მეთოდი მაშინვე გამოიყენა ნაპოლეონ ბონაპარტემ ჯარის მოსამარაგებლად, აპერს კი ამ გამოგონებისთვის დიდი პატივი და „კაცობრიობის კეთილისმყოფელის“ ტიტული ერგო. თუმცა თანამედროვე სახე კონსერვებმა მხოლოდ XIX სუკუნის დასაწყისში მიიღო. კონსერვირებული პროდუქტების მასობრივი წარმოების ცენტრად მალე იქცა ამერიკა.
მოსალოდნელი საფრთხე
კონსერვის შექმნის დღიდან ბჭობენ მის მარგებლობასა თუ მავნებლობაზე. ექიმები მას „მკვდარ“ პროდუქტს უწოდებენ. საქმე ის არის, რომ პროდუქტი, რომელიც ასეთ ინტენსიურ თერმულ დამუშავებას გადის, ფაქტობრივად კარგავს სასარგებლო თვისებებს. ქარხნული წესით დამზადებულ კონსერვებს წარმოებისას ამატებენ კონსერვანტებს, ემულგატორებს, გემოს გამაძლიერებლებს, სტაბილიზატორებს, რომლებიც ორგანიზმში გროვდება და ნელ-ნელა წამლავს მას.
რა შეიძლება ითქვას საბავშვო კონსერვებზე?
ისინი არც მავნებელია, მაგრამ არც სასარგებლო ეთქმის. ხანგრძლივი თერმული დამუშავებისას საკვებში თითქმის ყველა ვიტამინი იშლება, ამიტომ მას სინთეზურ ვიტამინებს ამატებენ. თუმცა არსებობს გამონაკლისებიც. მაგალითად, პომიდორი თერმული დამუშავებისას ყველა სასარგებლო თვისებას ინარჩუნებს. მაგნიუმი და კალციუმი კონსერვირების დროს არსად იკარგება, ხოლო ანტიოქსიდანტები – ბეტა კაროტინი და ლიკოპინი – გაცხელების შემდეგ უფრო სასარგებლო ხდება. კონსერვირება არავითარ გავლენას არ ახდენს ცხიმოვანი მჟავების შემცველობაზე. ისინი განსაკუთრებით ბევრია თევზის კონსერვებში, რომელიც სასარგებლოა არა მარტო ცხიმოვანი მჟავების, არამედ კალციუმის მაღალი შემცველობის გამოც. კონსერვებისგან მომდინარე მთავარი საფრთხე კი ბოტულიზმია. ამ დაავადებას ცალკე სტატია მივუძღვენით, ამიტომ აქ სიტყვას აღარ გავაგრძელებთ. შეგახსენებთ მხოლოდ კონსერვების დამზადებისა და მოხმარების ზოგად წესებს.
კონსერვირებისას ნუ გამოიყენებთ ასპირინს – აცეტილსალიცილის მჟავას. ასპირინი სპობს ბაქტერიებს და კონსერვი დიდხანს არ ფუჭდება, ამიტომ დაკონსერვების ეს მეთოდი პოპულარულია, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ ასპირინის ზემოქმედებით კონსერვში წარმოქმნილი ფენოლის ნაერთები ადამიანისთვისაც მომწამვლელია. ამასთან, ასპირინი წამალია, რომელსაც გვერდითი ეფექტებიც აქვს. საკვებდანამატად მისი გამოყენება ზრდის ორგანიზმის მგრძნობელობას სალიცილმჟავას შემცველი პრეპარატების მიმართ. ის არ შეიძლება ალერგიული პირებისთვის, ამიტომ ეცადეთ, საკვები ასპირინის გარეშე დააკონსერვოთ.
ცოტა რამ ისტორიიდან
კონსერვის ისტორია ათასობით წელს ითვლის. პირველი კონსერვები ეგვიპტეში აღმოაჩინეს ფარაონ ტუტანხამონის სამარხის გათხრისას. ეს იყო შემწვარი, ზეითუნის ზეთში ჩაწყობილი იხვები თიხის ჯამებით, რომლებიც კუპრით იყო ჰერმეტიზებული. ამ კონსერვებმა მიწაში 3000 წელი გაატარა, მაგრამ საკვები თვისებები შეინარჩუნა. კონსერვირების მეთოდის გამომგონებლად კი მიიჩნევა ცნობილი ფრანგი მზარეული ნიკოლა აპერი, რომელმაც შეამჩნია, რომ გამოხარშულ ქილებში წვენი დიდხანს არ ფუჭდებოდა და სხვა პროდუქტებზე დაკვირვება განაგრძო. საკვების შენახვის ეს მეთოდი მაშინვე გამოიყენა ნაპოლეონ ბონაპარტემ ჯარის მოსამარაგებლად, აპერს კი ამ გამოგონებისთვის დიდი პატივი და „კაცობრიობის კეთილისმყოფელის“ ტიტული ერგო. თუმცა თანამედროვე სახე კონსერვებმა მხოლოდ XIX სუკუნის დასაწყისში მიიღო. კონსერვირებული პროდუქტების მასობრივი წარმოების ცენტრად მალე იქცა ამერიკა.
მოსალოდნელი საფრთხე
კონსერვის შექმნის დღიდან ბჭობენ მის მარგებლობასა თუ მავნებლობაზე. ექიმები მას „მკვდარ“ პროდუქტს უწოდებენ. საქმე ის არის, რომ პროდუქტი, რომელიც ასეთ ინტენსიურ თერმულ დამუშავებას გადის, ფაქტობრივად კარგავს სასარგებლო თვისებებს. ქარხნული წესით დამზადებულ კონსერვებს წარმოებისას ამატებენ კონსერვანტებს, ემულგატორებს, გემოს გამაძლიერებლებს, სტაბილიზატორებს, რომლებიც ორგანიზმში გროვდება და ნელ-ნელა წამლავს მას.
რა შეიძლება ითქვას საბავშვო კონსერვებზე?
ისინი არც მავნებელია, მაგრამ არც სასარგებლო ეთქმის. ხანგრძლივი თერმული დამუშავებისას საკვებში თითქმის ყველა ვიტამინი იშლება, ამიტომ მას სინთეზურ ვიტამინებს ამატებენ. თუმცა არსებობს გამონაკლისებიც. მაგალითად, პომიდორი თერმული დამუშავებისას ყველა სასარგებლო თვისებას ინარჩუნებს. მაგნიუმი და კალციუმი კონსერვირების დროს არსად იკარგება, ხოლო ანტიოქსიდანტები – ბეტა კაროტინი და ლიკოპინი – გაცხელების შემდეგ უფრო სასარგებლო ხდება. კონსერვირება არავითარ გავლენას არ ახდენს ცხიმოვანი მჟავების შემცველობაზე. ისინი განსაკუთრებით ბევრია თევზის კონსერვებში, რომელიც სასარგებლოა არა მარტო ცხიმოვანი მჟავების, არამედ კალციუმის მაღალი შემცველობის გამოც. კონსერვებისგან მომდინარე მთავარი საფრთხე კი ბოტულიზმია. ამ დაავადებას ცალკე სტატია მივუძღვენით, ამიტომ აქ სიტყვას აღარ გავაგრძელებთ. შეგახსენებთ მხოლოდ კონსერვების დამზადებისა და მოხმარების ზოგად წესებს.
კონსერვირებისას ნუ გამოიყენებთ ასპირინს – აცეტილსალიცილის მჟავას. ასპირინი სპობს ბაქტერიებს და კონსერვი დიდხანს არ ფუჭდება, ამიტომ დაკონსერვების ეს მეთოდი პოპულარულია, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ ასპირინის ზემოქმედებით კონსერვში წარმოქმნილი ფენოლის ნაერთები ადამიანისთვისაც მომწამვლელია. ამასთან, ასპირინი წამალია, რომელსაც გვერდითი ეფექტებიც აქვს. საკვებდანამატად მისი გამოყენება ზრდის ორგანიზმის მგრძნობელობას სალიცილმჟავას შემცველი პრეპარატების მიმართ. ის არ შეიძლება ალერგიული პირებისთვის, ამიტომ ეცადეთ, საკვები ასპირინის გარეშე დააკონსერვოთ.
- მარილსა და ძმარს უნდა უფრთხილდნენ ისინი, ვისაც თირკმელები, კუჭ-ნაწლავი ან შეშუპებებისადმი მიდრეკილება აწუხებს.
- ზეთიან კონსერვებს უნდა ერიდონ პანკრეატიტით, ქოლეცისტიტით დაავადებულები. გარდა ამისა, ზეთი კალორიების წყაროა.
- ვერც მურაბას ვუწოდებთ სასარგებლო პროდუქტს. ის უხვად შეიცავს შაქარს, რაც იმას ნიშნავს, რომ შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულთათვის და ჭარბწონიანთათვის არასასურველია.
- თითქმის ყველა კურკოვანი ხილის კურკა შეიცავს ნივთიერება ამიგდალინს, რომელიც ორგანიზმში მოხვედრისას სინილის მჟავად (საშიშ შხამად) გარდაიქმნება. ცოცხალ და ახალდაკონსერვებულ ხილში ამიგდალინი უმნიშვნელო ოდენობითაა, მაგრამ ხანგრძლივი შენახვისას სინილის მჟავას ოდენობა იზრდება, ამიტომ კურკიანი მურაბებისა და კომპოტების ერთ წელიწადზე მეტხანს შენახვა არ შეიძლება, ხოლო 12 წლამდე ასაკის ბავშვებს კურკიანად დაკონსერვებულ ხილს საერთოდ ნუ მისცემთ.
- მნიშვნელოვანია დასაკონსერვებელი ხილისა და ბოსტნეულის ხარისხიც. ეცადეთ, გამოიყენოთ მხოლოდ საღი პროდუქტი – შელახული ხილ-ბოსტნეულის დაკონსერვებისას მასში ჯანმრთელობისთვის მავნე ნივთიერებები გამოიყოფა.
წყარო:http://plus.kvira.ge/
Նույն թեմայով
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
7.0305
EUR
1
3.0431
RUB
100
2.9300
TRY
1
0.0801
USD
1
2.7236
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
