კულტურა
ვარძია - ქალაქი, ციხესიმაგრე თუ სასაფლაო?
13 იარუსზე განლაგებული 600-ზე მეტი სენაკი, ეკლესიები, გვირაბები, სათავსოები... ვარძია საქართველოს ისტორიაში 1283 წელა მომხდარმა ერთ-ერთმა ყველაზე ძლიერმა მიწისძვრამ, ნაწილი ჩამოანგრია. არის თუ არა ცნობები ვარძიის თავდაპირველ იერსახეზე? - რადიო თავისუფლება ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორს გურამ ყიფიანს ესაუბრა.
,,სულ თავიდან ვარძია გამოქვაბულები იყო. ეს გამოქვაბულები გიორგისაც დახვდა და თამარსაც. შემდეგ მათ სხვადასხვანაირად გაიაზრეს, რაში გამოეყენებინათ ეს სივრცე - ერთმა მასში მზამზარეული ყაზარმები დაინახა, მეორე კი, თამარი, უფრო შორს წავიდა და გადაწყვიტა, იქ რელიგიური ცენტრიც შეექმნა. მაგრამ ვარძია თავიდან რა იყო, ამაზე არავინ არაფერს ამბობს. ვარძიის გამოქვაბულების მორფოლოგიას თუ შეხედავთ, ის კლდოვანი სამარხია. ის არავითარ შემთხვევაში საცხოვრებელი კომპლექსი არ იქნებოდა.
ვარძია ერთბაშად არ შექმნილა. რომ დავთვალოთ კუბატურა, რაც ამ გამოქვაბულების გამოკვეთისას გარეთ არის გამოტანილი, თუნდაც მხოლოდ იმის, რაც დღეს არის შემორჩენილი, მიკერინის პირამიდის ტოლი (ფართობი 260 ათასი კუბური მეტრი) მასა გამოდის. შუა საუკუნეების ფეოდალს ასეთი რამის გაკეთება არ შეეძლო არც ერთი მეფობის დროს და არც - ორის. ეს დაგროვებით შექმნილი სისტემაა, სადაც დიდგვაროვნები იმარხებოდნენ.
ვარძიაში ბუნებრივი გამოქვაბულები საერთოდ არ გვხვდება. არც ერთი! არც ვარძიაში, არც უფლისციხეში, არც გრაკალის ქვაბებში და არც დავით გარეჯში. სამარხები ძალიან ადრე გაიძარცვა. საერთოდ, კლდოვანი სამარხის ინვენტარი დედამიწაზე ძალიან ცოტა ადგილას არის მიკვლეული. ძალიან მარტივად იძარცვებოდა.
ვარძიამ სულ 30 წელი იარსება პირვანდელი სახით, შემდეგ მიწისძვრამ დიაგონალურად ჩამოაქცია. თავიდან როგორი იყო, არ ვიცით და არც გვეცოდინება, რადგან ქართული საისტორიო წყაროები ამ კუთხით ძალიან მწირია. თუმცა, არის შემორჩენილი ასეთი რამ, რომ ვიღაც ლეგენდარული ალექსანდრე მაკედონელი (ოღონდ ეს დიდი ალექსანდრე მაკედონელი არ არის) შემოვიდა ქართლში და ოთხი ქალაქი ნახა: სარკინე ქალაქი და მისი ციხე დიდე, უფლისციხე კასპისაისა, ოძრახისაი და უბნისისაი. ეს ნიშნავს, რომ ამ სამ ქალაქს თავ-თავისი უფლისციხეები ჰქონდა. ციხე ძველ ქართულში იგივეა, რაც დიხა, თიხა და საფლავს ნიშნავს. უფალი ამ შემთხვევაში არის გარდაცვლილი და გაღმერთებული დინასტი, ციხე კი - მისი საფლავი. ვარძია, ჩემი აზრით, არის ციხე ოძრახისაი. რაც შეეხება ოძრახეს, ჩვენ ძალიან ჩამორჩენილები ვართ ძველი ქალაქების ლოკალიზაციის კუთხით. არ ვიცით, სად არის ოძრახე".
,,სულ თავიდან ვარძია გამოქვაბულები იყო. ეს გამოქვაბულები გიორგისაც დახვდა და თამარსაც. შემდეგ მათ სხვადასხვანაირად გაიაზრეს, რაში გამოეყენებინათ ეს სივრცე - ერთმა მასში მზამზარეული ყაზარმები დაინახა, მეორე კი, თამარი, უფრო შორს წავიდა და გადაწყვიტა, იქ რელიგიური ცენტრიც შეექმნა. მაგრამ ვარძია თავიდან რა იყო, ამაზე არავინ არაფერს ამბობს. ვარძიის გამოქვაბულების მორფოლოგიას თუ შეხედავთ, ის კლდოვანი სამარხია. ის არავითარ შემთხვევაში საცხოვრებელი კომპლექსი არ იქნებოდა.
ვარძია ერთბაშად არ შექმნილა. რომ დავთვალოთ კუბატურა, რაც ამ გამოქვაბულების გამოკვეთისას გარეთ არის გამოტანილი, თუნდაც მხოლოდ იმის, რაც დღეს არის შემორჩენილი, მიკერინის პირამიდის ტოლი (ფართობი 260 ათასი კუბური მეტრი) მასა გამოდის. შუა საუკუნეების ფეოდალს ასეთი რამის გაკეთება არ შეეძლო არც ერთი მეფობის დროს და არც - ორის. ეს დაგროვებით შექმნილი სისტემაა, სადაც დიდგვაროვნები იმარხებოდნენ.
ვარძიაში ბუნებრივი გამოქვაბულები საერთოდ არ გვხვდება. არც ერთი! არც ვარძიაში, არც უფლისციხეში, არც გრაკალის ქვაბებში და არც დავით გარეჯში. სამარხები ძალიან ადრე გაიძარცვა. საერთოდ, კლდოვანი სამარხის ინვენტარი დედამიწაზე ძალიან ცოტა ადგილას არის მიკვლეული. ძალიან მარტივად იძარცვებოდა.
ვარძიამ სულ 30 წელი იარსება პირვანდელი სახით, შემდეგ მიწისძვრამ დიაგონალურად ჩამოაქცია. თავიდან როგორი იყო, არ ვიცით და არც გვეცოდინება, რადგან ქართული საისტორიო წყაროები ამ კუთხით ძალიან მწირია. თუმცა, არის შემორჩენილი ასეთი რამ, რომ ვიღაც ლეგენდარული ალექსანდრე მაკედონელი (ოღონდ ეს დიდი ალექსანდრე მაკედონელი არ არის) შემოვიდა ქართლში და ოთხი ქალაქი ნახა: სარკინე ქალაქი და მისი ციხე დიდე, უფლისციხე კასპისაისა, ოძრახისაი და უბნისისაი. ეს ნიშნავს, რომ ამ სამ ქალაქს თავ-თავისი უფლისციხეები ჰქონდა. ციხე ძველ ქართულში იგივეა, რაც დიხა, თიხა და საფლავს ნიშნავს. უფალი ამ შემთხვევაში არის გარდაცვლილი და გაღმერთებული დინასტი, ციხე კი - მისი საფლავი. ვარძია, ჩემი აზრით, არის ციხე ოძრახისაი. რაც შეეხება ოძრახეს, ჩვენ ძალიან ჩამორჩენილები ვართ ძველი ქალაქების ლოკალიზაციის კუთხით. არ ვიცით, სად არის ოძრახე".
ამავე კატეგორიაში
სხვა სიახლეები
ამინდის პროგნოზი
აბრეშუმის გზა
პარტნიორი მედიასაშუალებების მასალები
ამინდი
ახალციხე
6
°C
ახალქალაქი
4
°C
ასპინძა
6
°C
ადიგენი
15
°C
ბორჯომი
10
°C
თბილისი
15
°C
აბასთუმანი
5
°C
ბაკურიანი
5
°C
ნინოწმინდა
4
°C
ვალუტა
AMD
1000
6.8723
EUR
1
2.8555
RUB
100
2.8670
TRY
1
0.0822
USD
1
2.6802
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
