ტურისტული უბნის ორი სახე

საზოგადოება

20:30 / 06.04.2019

ახალციხე ტურისტული ქალაქია. ვიზიტორების ყურადღებას ყველაზე მეტად უძველესი უბანი - რაბათი იქცევს.

დასახლების უნიკალურობა იმაში მდგომარეობს, რომ აქ ხუთი კონფესიის სალოცავი და ახალციხის ციხეა.

ტურისტებმა ახალციხეში სტუმრობას 2012 წლის შემდეგ მოუხშირეს - როცა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლს რეაბილიტაცია ჩაუტარდა.

,,აღფრთოვანებული ვარ ქალაქის ამ დასახლებით, განსაკუთრებით მომეწონა ისტორიული მხარე, რელიგიური ტოლერანტობა. მე ვნახე როგორ ცხოვრობენ განსხვავებული ეროვნების წარმომადგენლები ერთად“, - ამბობს მირიამ ლიზა, რომელიც ახალციხეში ჰოლანდიიდან ჩამოვიდა.

პემ ფორსაიტი სამხრეთ საქართველოს აშშ-დან ესტუმრა.

„ასეთი სიძველე ჩვენთან არ არსებობს. ამერიკაში ყველაზე ხანდაზმული შენობა ალბათ, რამდენიმე საუკუნისაა. ძალიან ეგზოტიკურია ის, რომ ქალაქის ერთ ნაწილში ხუთი სალოცავია. შთამბეჭდავი იყო უძველესი სინაგოგა“, - ამბობს პემი.

პემის მსგავსად, საქართველოში ყველაზე ძველი სინაგოგის სანახავად ტურისტები ხშირად დადიან. ე.წ. ებრაელების უბანში ორი სინაგოგაა, აქედან ერთი ავარიულია. ადგილობრივები შიშობენ, რომ კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი დღე-დღეზე დაინგრევა.

„სახურავი ახდილია, წვიმა ჩამოდის. სულ ღიაა, ფანჯრები და იატაკი არ აქვს. ასე თუ გაგრძელდა, მალე დაინგრევა. გარემონტებაზე არავინ არაფერს ამბობს. ჩვენ სახსრები არ გვაქვს და მთავრობაც არ აკეთებს“, - ამბობს ებრაელთა საზოგადოების თავმჯდომარე, ახალციხეში სიმონ ლევიშვილი.

სინაგოგაში მიმავალმა ტურისტმა ჯერ ათონელის ქუჩა უნდა გაიაროს. 14 ნომერში მდებარე 1871 წელს აშენებულ ორსართულიან საცხოვრებელ სახლში სამი ოჯახი ცხოვრობს, სამივე მარტოხელა ქალია. ერთ-ერთი მანანა იგითხანიშვილია. 70 წლის ქალი ამბობს, რომ მისი სახლი დღითიდღე ინგრევა.

„შუშაბანდში მინები სულ ჩამსხვრეულია. სახურავიდან წყალი ჩამოდის. მეორე სართულის კიბეებზე შიშით ავდივართ. ამის გაკეთება მთავრობისთვის არც ისეთი რთულია. აივანი სადაცაა ჩამოვარდება და გაზის ცენტრალურ მილზე დაეცემა“, - ამბობს ისტორიულ უბანში მცხოვრები პენსიონერი.

რაბათის დასახლებაში რეაბილიტაციას საჭიროებს თითქმის ყველა ისტორიული ნაგებობა, მათ შორის აბანოები, სალოცავები და საცხოვრებელი სახლები. მთელ უბანს კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი აქვს მინიჭებული.

„ყველა შენობას, რელიგიური თუ მოქალაქეების სახლები, სჭირდება შველა. უბანში ყველა შენობა-ნაგეობა არის გაძეგლებული. თუ ვინმე გადაწყვეტს მისი საცხოვრებლის გარეგნული იერსახის შეცვლას, მაგალითად ფანჯრის გამოცვლას, უნდა დაწეროს პროექტი და შეათანხმოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოსთან“, - გვიხსნის ისტორიკოსი, ახალციხის მერიის კულტურის სამსახურის სპეციალისტი რეზო ანდღულაძე.

ისტორიული უბნის ნაწილს რეაბილიტაცია 2012 წელს ჩაუტარდა. მაშინდელი ხელისუფლების პრიორიტეტებს შორის ახალციხის ციხე და იქამდე მისასვლელი გზა მოხვდა. დანარჩენი ტერიტორიის კეთილმოწყობას მთავრობა 2013 წლიდან აანონსებდა.

ახალციხის მაშინდელი გამგებლის თქმით, მეორე ეტაპზე დაგეგმილი იყო ახალციხის ციხის ზედა კარიბჭის მიმდებარე ტერიტორიის და აკვედუკის მსგავსი ნაგებობის მოპირკეთება, ავტომობილების სადგომის მოწყობა, ძველ აბანოებს უნდა დაბრუნებოდა პირვანდელი სახე. უნდა მოწყობილიყო ავტოსადგურის მიმდებარე ტერიტორია და თამარაშვილის ქუჩის ნაწილი. გელა დემეტრაძის განმარტებით, მეორე ეტაპი სრულად მოიცავდა ე.წ. ებრაელების უბნის და სასაფლაოს ტერიტორიის რეაბილიტაციას.
„ტურისტების დიდი ნაკადი ისრაელიდან ამ ადგილით ინტერესდება. რეაბილიტაციის მეორე ეტაპი მნიშვნელოვნად გაზრდიდა ვიზიტორების რაოდენობას. მას ეკონომიკური სარგებელი უნდა მოეტანა“, - აცხადებს გელა დემეტრაძე და იმ პროექტებს გვიჩვენებს, რომელთა განხორციელებაც ახალციხეში იგეგმებოდა.

რაბათის ისტორიული უბნის რეაბილიტაციის მეორე ეტაპის დაწყება ახალმა ხელისუფლებამ რამდენჯერმე დააანონსა.

2013 წლის თებერვალში ვიცე-პრემიერმა კახა კალაძემ ახალციხეში ჟურნალისტებთან განაცხადა - „თუ იგეგმებოდა და თუ ეს მიზანშეწონილია, ჩვენ გავაგრძელებთ და გავაკეთებთ“.

ამავე წლის ნოემბერში „ახალციხის ციხის“ დირექტორი ელგუჯა ბიჭაშვილი ირწმუნებოდა, რომ მეორე ეტაპი 2014 წლის ცენტრალური ბიუჯეტიდან დაფინანსდებოდა და რეაბილიტაცია გაზაფხულიდან დაიწყებოდა.
„სამცხე-ჯავახეთის მოსახლეობას შევახსენებ, რომ მეორე ეტაპი აუცილებლად გაკეთდება, ეს თქვა კულტურის მინისტრმა გურამ ოდიშარიამ. ამ ყველაფერზე მიდის შეთანხმებები. შემიძლია ვთქვა, რომ აბანოები და მეორე ეტაპი გაზაფხულიდან არის დაგეგმილი“.

ბოლოს ამ საკითხზე საპარლამენტო არჩევნების წინ, „ქართული ოცნების“ კანდიდატმა ისაუბრა. გიორგი კოპაძემ მაჟორიტარობის კანდიდატებთან დებატებისას განაცხადა, რომ პროექტი „ტოლერანტობის გზა“ მზად იყო და მშენებლობა 2017 წელს დაიწყებოდა.
„ოთხნახევარი მილიონი ღირებულების პროექტი განხორციელდება, რომელსაც ტოლერანტობის გზა ჰქვია და მოიცავს რაბათის უბნის ყბადაღებულ მეორე ეტაპს“, - ამბობდა გიორგი კოპაძე.
მუნიციპალური განვითარების ფონდში ამბობენ, რომ მათთან მსგავსი პროექტი არ არსებობს და არც რაბათის უბნის რეაბილიტაცია აქვთ დაგეგმილი.

რაბათის რეაბილიტაციის მეორე ეტაპი ცენტრალური ხელისუფლების პრიორიტეტებში რომ ვერ მოხვდა, ამას კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოშიც ადასტურებენ.
„არანაირი მეორე ეტაპი არ არის დაგეგმილი. ერთადერთი რასაც რაბათში განვახორციელებთ, ეს არის წყვილი აბანოს რეაბილიტაცია, რომელსაც თურქულ მხარესთან ერთად განვახორციელებთ", - გვითხრა საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსმა ბექა ბარამიძემ.

ახალციხე-ადიგენის მაჟორიტარი დეპუტატი „მეცხრე არხთან“ აცხადებს, რომ რაბათის რეაბილიტაციის მეორე ეტაპი არ არსებობდა და პროექტი „ტოლერანტობის გზა“ მათი იდეაა, რომელიც რაბათში ყველა კონფესიის სალოცავის რეაბილიტაციას და იქამდე მისასვლელი ტურისტული მარშრუტის მოწყობას, ასევე 300-მდე საცხოვრებელი სახლის კეთილმოწყობას გულისხმობდა.

„უნდა გარემონტებულიყო სახლები, რომელიც მაშინდელმა ხელისუფლებამ დატოვა. 290-მდე სახლი აღვწერეთ. მათი ფასადი და სახურავის გადახურვა იყო დაგეგმილი. ინფრასტრუქტურის სამინისტრო თავის დროზე განიხილავდა ამ საკითხს, მაგრამ მერე ხელმძღვანელობა შეიცვალა და,,, სხვა პრიორიტეტები გაჩნდა და იმაზე მიდის მუშაობა. ფინანსებზეა ყველაფერი დამოკიდებული. ალბათ დადგება ამის დროც. როგორც კი ქალაქის განვითარება ტურისტული კუთხით გადაწყდება, ეს პროექტი დღის წესრიგში აუცილებლად დადგება. ამაზე კარგი რა აქვს ახალციხეს“, - განაცხადა გიორგი კოპაძემ.

მასალა მომზადებულია "ინტერნიუსი-საქართველოს" და "ინტერნიუსთან" თანამშრომლობით, პროექტის "დამოუკიდებელი მედიის გაძლიერება ევროპასა და ევრაზიაში" ფარგლებში.