რატომ არ აქვთ უმცირესობებს ინფორმაცია ვაქცინაზე?

საზოგადოება

10:14 / 07.10.2021

სამცხე-ჯავახეთში მცხოვრები 160 000 მოსახლიდან 81 ათასზე მეტი სომეხი ეროვნებისაა. საქსტატის მიხედვით, სომხურ თემში 71.5% სახელმწიფო ენას სრულყოფილად ვერ ფლობს, მაშინ როცა ვაქცინაციისთვის საჭირო რეგისტრაცია მხოლოდ ქართულ და ინგლისურ ენებზეა შესაძლებელი. ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში ვაქცინაციის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია. აუცრელობის მიზეზად მოსახლეობა ინფორმაციის ნაკლებობას და ვაქცინის მიმართ შიშებს ასახელებს. ამას თან ერთვის რუსული პროპაგანდა, რომლის საწინააღმდეგო ქმედითი სტრატეგია სახელმწიფოს არ აქვს.

არ ვენდობი - ასე იწყებს ვაქცინაციის შესახებ საუბარს არუთუნ ოვაკინიანი. 42 წლის არუთუნს ახალციხის ცენტრში ფეხსაცმლის სახელოსნო აქვს, სადაც დღეში, 20-მდე ადამიანთან უწევს ურთიერთობა. იმის მიუხედავად, რომ კორონავირუსით მისი დაინფიცირების რისკი მაღალია, აცრას არ აპირებს. პანდემიისა და ქვეყანაში რთული ეპიდვითარების შესახებ ინფორმირებულია, თუმცა არ იცის და არც აინტერესებს, რომელი ვაქცინაა ხელმისაწვდომი ქვეყანაში.

„მე მგონია, რომ სინთეთიკურ ვაქცინებს არ აქვთ ეფექტურობა. არ ვიცი, რას შეიცავს ეს ვაქცინა, ამიტომაც გადაწყვეტილებას ვერ ვიღებ. ტელევიზორს ვუყურებთ, ვიცი რა ხდება ქვეყანაში, მაგრამ რას შეიცავს და რა გვერდითი მოვლენები აქვს, არ ვიცი. ერთი ეგ ვიცით, რომ ვინც ალერგიულია, არ შეიძლება, მე ცოტა ალერგიული ვარ“.

„ჩემი ვაქცინა ნიორი და არაყია“ - საუბარში გვერთვება არუთუნ ოვაკინიანის მეგობარი. აცრას არც ის აპირებს. ნორაიერ მალხასიანი ფიქრობს, რომ ორი წლის წინ COVID-19 შემთხვევით არ გამოჩენილა და ის „მსოფლიო პოლიტიკის ნაწილია“. ახალციხელ მამაკაცს აეჭვებს აცრილთა დაინფიცირების შემთხვევები და მოკლე დრო, რომელიც მეცნიერებს ვაქცინის შექმნისთვის დასჭირდათ.

„ჩემი მეზობელია, ერთი თვის წინ გაიკეთა „ფაიზერი“, ახლა ავადაა, წევს. ოთხი-ხუთი თვის შემდეგ კიდევ შესაძლებელია, მაგრამ ერთი თვე გავიდა აცრიდან. ეს რას ნიშნავს? ეს ნიშნავს, რომ ეფექტი არ აქვს. ყველაზე პრიმიტიულ წამალზე 3-4 წელი წვალობენ და მერე უშვებენ ბაზარზე, როგორ მოხდა, რომ ასეთი სერიოზული რაღაც, როგორიც ვაქცინაა, ერთ წელში მზადაა? მაგალითად, ციტრამონი - ათასი ექსპერიმენტი, თაგვებზე გამოცდა, დიდი დრო დასჭირდა“.

ნორაიერ მალხასიანი, ისევე როგორც მთელი მსოფლიო, ორი წელია შეზღუდვებით ცხოვრობს. ვირუსისა და პანდემიასთან ბრძოლაში მეცნიერების მიღწევების შესახებ ინფორმაციას, ეთნიკურად სომეხი მოქალაქეებისგან განსხვავებით, მხოლოდ რუსული ტელეარხებიდან არ იღებს. ამბობს, რომ თვალს ადევნებს დასავლურ მედიასაშუალებებსაც. მისი სკეპტიციზმი სწორედ ვირუსის გარშემო გავრცელებულმა დეზინფორმაციამ განაპირობა.

„ვუყურებ ამერიკულ და ევროპულ არხებს - CNN, BBC. ბევრ სიახლეს ვეცნობი ინტერნეტშიც და ყურადღებით რომ წაიკითხო, ინფორმაცია ერთმანეთს არ ემთხვევა. რომ შეადარო ერთი წერს სულ სხვა რაღაცას, მეორე საერთოდ სხვას ამბობს. ბოლოც არ ჩანს, როდის დასრულდება ამდენი შეზღუდვა“.

Booking.moh.gov.ge-ს შესახებ არაფერი იცის არც ნორაიერმა და არც მისმა მეგობარმა არუთუნმა. სამცხე-ჯავახეთის ეთნიკურად სომხურ თემში ვაქცინაციის პროცესს არც სასულიერო პირების მხარდაჭერა აქვს, რაც იმუნიზაციის მსურველთა რაოდენობას მნიშვნელოვნად გაზრდიდა. აცრისგან ჯერ თავს იკავებს სომხური სამოციქულო ეკლესიის ახალციხის სულიერი მოძღვარი. ჰაკობ საჰაკიანის თქმით, ვაქცინაციის საჭიროებაში მოსახლეობას არავინ არწმუნებს. ამასთან, ჯერ კიდევ არსებობს შიშები ახალი მედიკამენტის მიმართ.

„ხალხი შიშობს, რომ მცირე დროში შეიქმნა რაღაც ვაქცინა, რომელიც ჯერ დატესტილიც არ იყო და მათზე გამოცადეს. თავის დროზე, ვაქცინის შემუშავების შემდეგ, 5-7 წელი მხოლოდ ტესტავდნენ, თუ რა რეაქციას გამოიწვევდა ადამიანის აცრის შემთხვევაში. ხალხს შიში აქვს და ერიდებიან. ვფიქრობ, ეს არის მათი უფლება, გააკეთონ არჩევანი აცრას და აუცრელობას შორის. ათასობით საკითხია, რის გამოც შეიძლება ეს ვაქცინა ვერ მიიღოს ორგანიზმმა, ხალხს კი გარანტია სჭირდება“.

მღვდელმონაზონი ჰაკობ საჰაკიანი ახალციხისა და ბორჯომის რეგიონების სულიერი ინსპექტორია, ასევე სამცხე-ჯავახეთისა და წალკის საერთო ეპარქიალური ვიკარიატის სულიერი მოძღვარი. ის ყოველ დღე ხვდება მრავალრიცხოვან მრევლს, თუმცა ამბობს, რომ ვერც ამ შეხვედრებზე და ვერც მედიის საშუალებით ვაქცინაციისკენ ვერავის მოუწოდებს. მღვდელმონაზონის თქმით, იმუნიზაციის მიმართ შიშები და ინფორმაციის ნაკლებობა განსაკუთრებით, სოფლად მცხოვრებ მოქალაქეებს აქვთ.

„სოფლებში ცხადია, ნაკლებად იცრებიან, რადგან ისინი ნატურალურ პროდუქტს მიირთმევენ და უფრო ძლიერებიც არიან. ქალაქთან ურთიერთობა ხშირად არ აქვთ, ნაკლებად აქვთ წვდომა მედიცინასთან. სოფელში არ ჰყავთ ისეთი სპეციალისტები, ვინც სწორ რჩევას მისცემდა“.

ეთნიკური უმცირესობის დიდ ნაწილს ქვეყანაში შექმნილ ეპიდვითარებასა და ვაქცინაციაზე სწორი და სათანადო ინფორმაცია რომ არ ჰქონდა, სამოქალაქო სექტორმა არა მხოლოდ ვაქცინაციის დაბალი ტემპით, არამედ მოქალაქეებთან შეხვედრების დროსაც შეამჩნია. საზოგადოებრივი ორგანიზაციის წარმომადგენლებმა ნახეს, რომ ვაქცინის გაკეთების ისედაც მცირე მსურველს შორის, გაცილებით ცოტა იყო ისეთი, რომელსაც იმუნიზაციის თარიღის დაჯავშნა და რეგისტრაცია დამოუკიდებლად შეეძლო. სამცხე-ჯავახეთსა და ქვემო ქართლში მომუშავე 17-მა ორგანიზაციამ საქართველოს პრემიერ-მინისტრს, ჯანდაცვის მინისტრს, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრს წერილით ორ აგვისტოს მიმართა და ვაქცინაციის რეგისტრაციის ვებ-გვერდზე - booking.moh.gov.ge-ზე უმცირესობების მშობლიური ენის დამატება სთხოვა.

„გარდა იმისა, რომ მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი, აცრის მიმართ სკეპტიკურად არის განწყობილი, მათ ტექნიკურადაც არ შეუძლიათ ჩაერთონ რეგისტრაციის პროცესში. სამწუხაროდ, მათ არ იციან ქართული ენა, რეგისტრაცია კი მათ მშობლიურ ენაზე არ ხდება. ჩვენი ინიციატივა იყო, ვებ-გვერდს დამატებოდა სომხური და აზერბაიჯანული ენები, რაც გაამარტივებდა რეგისტრაციის პროცესს და ცოტა უფრო გაააქტიურებდა ვაქცინაციას“, - ამბობს რეგიონის ჰაბ ორგანიზაციის, „დემოკრატ მესხთა კავშირის“ წარმომადგენელი ჯაბა ნათენაძე.

მას შემდეგ ორ თვეზე მეტი გავიდა, სამოქალაქო სექტორს კი ოფიციალური პასუხი ამ დრომდე არც ერთი უწყებისგან მიუღია. საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მოთხოვნას არაოფიციალური პასუხი ჯანდაცვის მინისტრმა სატელევიზიო ინტერვიუში გასცა.

ვაქცინის მსურველს რეგისტრაცია ქართულ და ინგლისურ ენებზე შეუძლია. ჯანდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ booking.moh.gov.ge-ს არ აქვს ის მხარდაჭერა, რომ სომხური და აზერბაიჯანული ენები დაემატოს.

„არსებობს გარკვეული ტექნიკური პრობლემები, რომელიც სხვა ენაზე, გარდა ინგლისურისა და ქართულისა, ვერ იქნება ნათარგმნი. დაავადებათა კონტროლის ცენტრს გააჩნია ყველა საინფორმაციო ბროშურა ჩვენი მოქალაქეებისთვის, რომლებიც ქართულად, სამწუხაროდ არ საუბრობენ და მათ, რა თქმა უნდა, მოვაწვდით ყველა ინფორმაციას იმ ენაზე, რომელიც არის მათთვის მისაღები და გასაგები“, - განაცხადა ეკატერინე ტიკარაძემ.

სამცხე-ჯავახეთში, ერთ დღეში, საშუალოდ 170 აცრა ტარდება. ჯანდაცვის სპეციალისტების თქმით, რეგიონისთვის 33 075 ვაქცინირებული ძალიან ცოტაა. დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში ამბობენ, რომ რეგიონში ვაქცინაციის „უცნაურად დაბალი“ მაჩვენებელია. გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის უფროსი ხათუნა ზახაშვილი ამბობს, რომ საქართველოს მასშტაბით, ყველაზე ცოტა ვაქცინირებული უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებშია.

"სამცხე-ჯავახეთში ვაქცინაციის უცნაურად დაბალი მაჩვენებელია. იმედი მაქვს, ალბათ შევძლებთ, რომ სამცხე-ჯავახეთი გახდეს უკეთესი მოცვის რეგიონი და შემდგომ სეზონს, შემოდგომას და ზამთარს, რაც უფრო მაღალი რისკების შემცველია ასეთი ტიპის გავრცელების დაავადებისთვის, შევხვდეთ უფრო მზადყოფნაში".
პანდემიის პირობებში, ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობისთვის გამოწვევა მხოლოდ ვაქცინის თარიღის დაჯავშნა არ არის. ცხელი ხაზის ოპერატორები მოქალაქეებს ქართულ ენაზე პასუხობენ, რაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აზრით, დამატებით ბარიერებს ქმნის, ართულებს კომუნიკაციას და კიდევ უფრო ზრდის აცრისადმი ნეგატიურ დამოკიდებულებას.

„უმცირესობები ინფორმაციას ძირითადად, რუსული საინფორმაციო საშუალებებით იღებენ, რომლებიც გაჟღენთილია პროპაგანდით. ამიტომაც არის, რომ ზოგიერთ სოფელში გამოკითხვისას, რომელ ვაქცინას ენდობით, ლიდერობს „სპუტნიკი“. ეს რისი ბრალია? მათ არ აქვთ წვდომა ინფორმაციაზე, რასაც ისმენენ იმას ენდობიან“ - გვითრა ჯაბა ნათენაძემ.

სამოქალაქო სექტორი ამბობს, რომ მძლავრ ანტივაქსერულ კამპანიას მხოლოდ, სწორი ინფორმაციის უწყვეტი მიწოდება შეაჩერებს. როგორ აპირებს ამას საქართველოს ხელისუფლება - უცნობია. ამირან გამყრელიძემ ახალციხეში ვიზიტისას „მეცხრე არხის“ კითხვაზე, ხომ არ დაგვიანდა ვაქცინაციის შესახებ საინფორმაციო კამპანია, განაცხადა, რომ კი.

„ვიღებ კრიტიკას, საინფორმაციო კამპანია საკმარისი არასოდეს არის, კიდევ მეტი უნდა ვისაუბროთ. ერთი და იგივე პრობლემები გვაქვს სამცხე-ჯავახეთში და ქვემო ქართლში. ბევრი მასალა გვაქვს სომხურ და აზერბაიჯანულ ენაზე დაბეჭდილი, გამოგიგზავნით თუ გინდათ. ისინი მეტად უყურებენ რუსულენოვან არხებს, სადაც ხდება“სპუტნიკის“ადვოკატირება“.

ვაქცინაციის მსურველთა რაოდენობის ზრდაზე ვერც ბროშურების დარიგებამ იმოქმედა. სხვადასხვა დროს, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ თუ შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის აპარატმა რეგიონში სომხურენოვანი ბუკლეტები დაარიგა. რამდენიმე თვეში ერთხელ გამართული საინფორმაციო შეხვედრა, რუსული მედიასაშუალებებიდან მიღებულ ინფორმაციას ვერ უმკლავდება.