საზოგადოება
რატომ გვიჭირს ასაკის მატებასთან ერთად წონაში კლება?
თუ წონის დაკლება ან შენარჩუნება არასდროს გიჭირდათ, ასაკის მატებასთან ერთად კი ყველაფერი შეიცვალა, მარტონი ნამდვილად არ ხართ. ეს გასაკვირი არაა, რადგან წლების გასვლის პარალელურად, ორგანიზმი ჩვენს მცდელობებზე ისე ვეღარ რეაგირებს, როგორც ახალგაზრდობაში.
პირიქით, რაც დრო გადის, ჩვენს სხეულს ზედმეტი კილოგრამები ბუნებრივად ემატება, რაც ზოგ შემთხვევაში ჭარბწონიანობასაც იწვევს. ამის რისკი 40-59 წლის ასაკის ადამიანებში განსაკუთრებით იზრდება, 60-ს ზემოთ კი ოდნავ მცირდება. წინამდებარე სტატიაში სწორედ აღნიშნული პრობლემის მიზეზებზე გესაუბრებით.
1. ასაკთან დაკავშირებული კუნთების ატროფია
კუნთების მასა 30 წლის ასაკიდან დაწყებული, ყოველ დეკადაში 3-დან 8 პროცენტამდე მცირდება, რასაც სარკოფენია ეწოდება. ამას ხელს უწყობს პასიური ცხოვრების სტილი, ფიზიკური აქტივობებისთვის ხელის შემშლელი დაავადებები, როგორიცაა, მაგალითად, ართრიტი და სხვა.
კუნთი კალორიების წვის პროცესში მონაწილეობს, მაშინაც კი, როცა უმოძრაოდაა. ამის მიუხედავად, თუ არ ვარჯიშობთ, ამ ქსოვილის მასა იკლებს და ორგანიზმსაც უფრო ცოტა კალორია ესაჭიროება. შესაბამისად, როცა შუა ხნის ასაკში ისევე ვიკვებებით, როგორც ახალგაზრდობაში, წონის მომატების რისკის ქვეშ ვართ.
2. შენელებული მეტაბოლიზმი
კუნთების ატროფია მეტაბოლიზმის, ანუ ნივთიერებათა ცვლის შენელებას განაპირობებს. ესაა პროცესი, რომლის დროსაც საკვების სახით მიღებული კალორიები ენერგიად გარდაიქმნება. თუ სხეულში ცხიმის რაოდენობა კუნთისას აჭარბებს, კალორიები ისე სწრაფად ვეღარ იწვება.
მნიშვნელოვანია ისიც, თუ რამდენად აქტიურები ვართ, რადგან ვარჯიშისას ან უბრალოდ სიარულისას მეტაბოლიზმი ჩქარდება. საგულისხმოა, რომ ამ პროცესში დიდი როლი აქვს სქესს, სხეულის ზომას და ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობასაც.
3. ჰორმონალური ცვლილებები
როგორც ცნობილია, შუახნის ასაკში ქალებისა და კაცების სხეულში ჰორმონალური ცვლილებები მიმდინარეობს, რაც ზედმეტი კილოგრამების მომატებით სრულდება ხოლმე. პირველ შემთხვევაში მენოპაუზის დროს ესტროგენის დონე საგრძნობლად იკლებს და ცხიმი მუცლის არეში გროვდება. იზრდება მაღალი წნევის, ქოლესტერინის, დიაბეტისა და გულის დაავადებების რისკიც. მენოპაუზამდელ პერიოდში კი გუნება-განწყობის ცვლილებები ფიქსირდება, რაც ჯანსაღი დიეტის დაცვასა და ვარჯიშის გეგმის მიყოლას ართულებს.
კაცების შემთხვევაში 40 წლის ასაკისთვის ტესტოსტერონის დონე იკლებს, წელიწადში 1-2 პროცენტით. ეს ჰორმონი ცხიმის განაწილებასა და კუნთების სიძლიერესა თუ მასიურობაზეა პასუხისმგებელი, შესაბამისად, მისი შემცირების შედეგად ნაკლები კალორია იწვება. იგივე ხდება ზრდის ჰორმონის ნაკლებობის დროსაც.
4. ბევრი მუშაობა — ნაკლები დრო
შუახნის ასაკისთვის ადამიანთა დიდი ნაწილი კარიერულ მწვერვალზეა, რაც იმას ნიშნავს, რომ, სავარაუდოდ, მუშაობას ბევრ დროს უთმობთ და ნაკლებს მოძრაობთ. დღეში 8 ან მეტი საათით ჯდომა და საქმის კეთება, რა თქმა უნდა, ორგანიზმზე კარგად არ აისახება, დამღლელი სამუშაო პერიოდის შემდეგ კი ბევრ ჩვენგანს ვარჯიშის ენერგია და, რაც მთავარია, დრო უბრალოდ არ აქვს.
დიდია იმის შანსიც, რომ მოუცლელობის გამო შესვენებებზე სათანადოდ ვერ იკვებებოდეთ და მარტივად დასანაყრებლად არაჯანსაღ, კალორიულ პროდუქტებს მიირთმევდეთ. ამას ემატება სტრესიც, რაც ჰორმონ კორტიზოლის გამოყოფას უწყობს ხელს, ეს კი ჭამას გვანდომებს.
5. ცხოვრების სტილის ცვლილება
წონის მომატების მიზეზი ზოგჯერ არა სხეულში მიმდინარე პროცესებში, არამედ ცხოვრების სტილში უნდა მოვძებნოთ, რომელიც ხშირად ისეთი აღარაა, როგორც ახალგაზრდობაში. ამის განმაპირობებელი ფაქტორი ახალი პასუხისმგებლობებია, მაგალითად, ოჯახის შექმნა, რაც მნიშვნელოვან დროით რესურსს მოითხოვს, მითუმეტეს, თუ ბავშვებიც გყავთ.
გასაკვირი არაა, რომ ამის გამო ადამიანები სავარჯიშო დარბაზებში სიარულს ვერ ახერხებენ და საკუთარი თავისთვის დრო აღარ რჩებათ (ეს ფრაზა, ალბათ ბევრი მშობლისგან გაგიგიათ).
იმისათვის, რომ ზედმეტ წონას ეფექტიანად ებრძოლოთ, ეცადეთ, ჯანსაღად იკვებოთ და კალორიები ოდნავ მაინც შეამციროთ, ივარჯიშოთ, დალიოთ ბევრი წყალი, მოერიდოთ სტრესს და სრულყოფილად იძინოთ. თუ ზედმეტი წონა ჯანმრთელობის პრობლემებს გიქმნით, აუცილებლად გაიარეთ ექიმთან კონსულტაცია, რათა სხვადასხვა დაავადების რისკი გამორიცხოთ.
პირიქით, რაც დრო გადის, ჩვენს სხეულს ზედმეტი კილოგრამები ბუნებრივად ემატება, რაც ზოგ შემთხვევაში ჭარბწონიანობასაც იწვევს. ამის რისკი 40-59 წლის ასაკის ადამიანებში განსაკუთრებით იზრდება, 60-ს ზემოთ კი ოდნავ მცირდება. წინამდებარე სტატიაში სწორედ აღნიშნული პრობლემის მიზეზებზე გესაუბრებით.
1. ასაკთან დაკავშირებული კუნთების ატროფია
კუნთების მასა 30 წლის ასაკიდან დაწყებული, ყოველ დეკადაში 3-დან 8 პროცენტამდე მცირდება, რასაც სარკოფენია ეწოდება. ამას ხელს უწყობს პასიური ცხოვრების სტილი, ფიზიკური აქტივობებისთვის ხელის შემშლელი დაავადებები, როგორიცაა, მაგალითად, ართრიტი და სხვა.
კუნთი კალორიების წვის პროცესში მონაწილეობს, მაშინაც კი, როცა უმოძრაოდაა. ამის მიუხედავად, თუ არ ვარჯიშობთ, ამ ქსოვილის მასა იკლებს და ორგანიზმსაც უფრო ცოტა კალორია ესაჭიროება. შესაბამისად, როცა შუა ხნის ასაკში ისევე ვიკვებებით, როგორც ახალგაზრდობაში, წონის მომატების რისკის ქვეშ ვართ.
2. შენელებული მეტაბოლიზმი
კუნთების ატროფია მეტაბოლიზმის, ანუ ნივთიერებათა ცვლის შენელებას განაპირობებს. ესაა პროცესი, რომლის დროსაც საკვების სახით მიღებული კალორიები ენერგიად გარდაიქმნება. თუ სხეულში ცხიმის რაოდენობა კუნთისას აჭარბებს, კალორიები ისე სწრაფად ვეღარ იწვება.
მნიშვნელოვანია ისიც, თუ რამდენად აქტიურები ვართ, რადგან ვარჯიშისას ან უბრალოდ სიარულისას მეტაბოლიზმი ჩქარდება. საგულისხმოა, რომ ამ პროცესში დიდი როლი აქვს სქესს, სხეულის ზომას და ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობასაც.
3. ჰორმონალური ცვლილებები
როგორც ცნობილია, შუახნის ასაკში ქალებისა და კაცების სხეულში ჰორმონალური ცვლილებები მიმდინარეობს, რაც ზედმეტი კილოგრამების მომატებით სრულდება ხოლმე. პირველ შემთხვევაში მენოპაუზის დროს ესტროგენის დონე საგრძნობლად იკლებს და ცხიმი მუცლის არეში გროვდება. იზრდება მაღალი წნევის, ქოლესტერინის, დიაბეტისა და გულის დაავადებების რისკიც. მენოპაუზამდელ პერიოდში კი გუნება-განწყობის ცვლილებები ფიქსირდება, რაც ჯანსაღი დიეტის დაცვასა და ვარჯიშის გეგმის მიყოლას ართულებს.
კაცების შემთხვევაში 40 წლის ასაკისთვის ტესტოსტერონის დონე იკლებს, წელიწადში 1-2 პროცენტით. ეს ჰორმონი ცხიმის განაწილებასა და კუნთების სიძლიერესა თუ მასიურობაზეა პასუხისმგებელი, შესაბამისად, მისი შემცირების შედეგად ნაკლები კალორია იწვება. იგივე ხდება ზრდის ჰორმონის ნაკლებობის დროსაც.
4. ბევრი მუშაობა — ნაკლები დრო
შუახნის ასაკისთვის ადამიანთა დიდი ნაწილი კარიერულ მწვერვალზეა, რაც იმას ნიშნავს, რომ, სავარაუდოდ, მუშაობას ბევრ დროს უთმობთ და ნაკლებს მოძრაობთ. დღეში 8 ან მეტი საათით ჯდომა და საქმის კეთება, რა თქმა უნდა, ორგანიზმზე კარგად არ აისახება, დამღლელი სამუშაო პერიოდის შემდეგ კი ბევრ ჩვენგანს ვარჯიშის ენერგია და, რაც მთავარია, დრო უბრალოდ არ აქვს.
დიდია იმის შანსიც, რომ მოუცლელობის გამო შესვენებებზე სათანადოდ ვერ იკვებებოდეთ და მარტივად დასანაყრებლად არაჯანსაღ, კალორიულ პროდუქტებს მიირთმევდეთ. ამას ემატება სტრესიც, რაც ჰორმონ კორტიზოლის გამოყოფას უწყობს ხელს, ეს კი ჭამას გვანდომებს.
5. ცხოვრების სტილის ცვლილება
წონის მომატების მიზეზი ზოგჯერ არა სხეულში მიმდინარე პროცესებში, არამედ ცხოვრების სტილში უნდა მოვძებნოთ, რომელიც ხშირად ისეთი აღარაა, როგორც ახალგაზრდობაში. ამის განმაპირობებელი ფაქტორი ახალი პასუხისმგებლობებია, მაგალითად, ოჯახის შექმნა, რაც მნიშვნელოვან დროით რესურსს მოითხოვს, მითუმეტეს, თუ ბავშვებიც გყავთ.
გასაკვირი არაა, რომ ამის გამო ადამიანები სავარჯიშო დარბაზებში სიარულს ვერ ახერხებენ და საკუთარი თავისთვის დრო აღარ რჩებათ (ეს ფრაზა, ალბათ ბევრი მშობლისგან გაგიგიათ).
იმისათვის, რომ ზედმეტ წონას ეფექტიანად ებრძოლოთ, ეცადეთ, ჯანსაღად იკვებოთ და კალორიები ოდნავ მაინც შეამციროთ, ივარჯიშოთ, დალიოთ ბევრი წყალი, მოერიდოთ სტრესს და სრულყოფილად იძინოთ. თუ ზედმეტი წონა ჯანმრთელობის პრობლემებს გიქმნით, აუცილებლად გაიარეთ ექიმთან კონსულტაცია, რათა სხვადასხვა დაავადების რისკი გამორიცხოთ.
ამავე კატეგორიაში
სხვა სიახლეები
ამინდის პროგნოზი
აბრეშუმის გზა
პარტნიორი მედიასაშუალებების მასალები
ამინდი
ახალციხე
9
°C
ახალქალაქი
5
°C
ასპინძა
9
°C
ადიგენი
21
°C
ბორჯომი
11
°C
თბილისი
14
°C
აბასთუმანი
7
°C
ბაკურიანი
8
°C
ნინოწმინდა
5
°C
ვალუტა
AMD
1000
6.9000
EUR
1
2.8756
RUB
100
2.9082
TRY
1
0.0827
USD
1
2.6910
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
