პრორუსული დეზინფორმაცია სამცხე-ჯავახეთში

საზოგადოება

14:02 / 24.01.2023

11 თვეა, რაც უკრაინა რუსეთის შეიარაღებულ ძალებს იგერიებს. რუსული არმია ჩადის ომის დანაშაულს - კლავს მშვიდობიან მოქალაქეებს, ბომბავს საცხოვრებელ სახლებს, სკოლებს და საავადმყოფოებს. ამის არაერთი მტკიცებულების მიუხედავად, საქართველოში მოსახლეობის ნაწილი რუსეთის აგრესიას სპეცოპერაციას, ან უკრაინაში მცხოვრები ეთნიკური რუსების დახმარებას უწოდებს. რუსული დეზინფორმაციის მსხვერპლი განსაკუთრებით, ეთნიკური უმცირესობები ხდებიან, რომლებსაც სახელმწიფო ენის არცოდნის გამო უწევთ თვალი ადევნონ ყალბი ამბებით გაჯერებულ რუსულ მედიასაშუალებებს.

„მგონია, რომ იქამდე არ დამთავრდება ეს ომი, სანამ რუსეთი არ მოიგებს“, - ამბობს 60 წლამდე კაცი და ნარდის კამათელს აგორებს. თითქმის, ერთი წელია, სოფლის ცენტრში შეკრებილი ადგილობრივების საუბრის მთავარი თემა რუსეთ-უკრაინის ომია. პოლიტიკა „ქალის საქმე არ არის“, ამიტომ ახალციხის სოფელ წყალთბილაში ომზე მხოლოდ კაცები საუბრობენ.

„ამ ომს ჯერ ბოლო არ უჩანს. ევროპა ეხმარება უკრაინას, რომ გაუძლოს, უკან არ დაიხიოს, რუსეთი კი უზარმაზარი სახელმწიფოა. მოლაპარაკებებით ეს არ დამთავრება, თუ ვინმე ხელებს აწევს და იტყვის საკმარისია, მაშინ შეწყდება, ასე კი, უსასრულოდ იომებენ“.

ინფორმაციას, რა ხდება ფრონტის ხაზზე, რუსეთში მცხოვრები ოჯახის წევრებისგან და რუსული ტელეარხებიდან იღებენ. ომის დაწყების მიზეზებსა და აგრესორზე მათი წარმოდგენა ძირითადად ისეთივეა, როგორც ამას პროპაგანდისტული რუსული მედია გადმოსცემს.

„ინფორმაციას ვიღებ ინტერნეტიდან - იუთუბი, ფეისბუკი. არ ვიცით ზუსტია თუ არა ინფორმაცია, ჯერ არაფერია ცხადი. ვუყურებთ ევრონიუსს, რასია 24-ს, რუსეთის პირველ არხს. ხდება ხოლმე, სხვადასხვა ინფორმაციას გვაწვდიან. უკრაინის მხარე რუსეთს უწოდებს აგრესორს, რუსეთი კი თავს აგრესორად არ თვლის, ნატოს წინააღმდეგია“.

„მოიგებენ თუ ვერა, ყველა წაგებული იქნება მაინც. ეს ომი სარგებელს არავის მოუტანს“, - ასეთ საუბრებს მოისმენთ სოფლის „ბირჟაზე“.

რუსეთ-უკრაინის ომში ათასობით გარდაცვლილს შორის, მათი თანასოფლელიცაა. ტომას ჰოვანესიანი მარიუპოლში, 11 მარტს, სამ თანამებრძოლთან ერთად დაიღუპა. 29 წლის ჯარისკაცი რუსეთის შეიარაღებულ არმიაში ირიცხებოდა. ის წყალთბილაში დაიბადა, რუსეთის მოქალაქე კი მაშინ გახდა, როცა მისი ოჯახი საცხოვრებლად რუსეთში გადავიდა. ტომასი საკონტრაქტო სამსახურში მსახურობდა და როგორც სოფელში ამბობენ, უკრაინის უპილოტო რაკეტამ იმსხვერპლა.

„აქ დაიბადა, სომხეთში სწავლობდა და როსტოვში ცხოვრობდა, იქაური მოქალაქეობა ჰქონდა და სამხედრო იყო. სამწუხაროდ, ახალგაზრდა კაცი გარდაიცვალა. მეუღლე და შვილები ახლაც როსტოვში ცხოვრობენ“, - ამბობს სოფლის დეპუტატი ახალციხის საკრებულოში პეტროს ვართანიანი.

წყალთბილაში თუ იკითხავთ, ვინ და რატომ დაიწყო ომი, მოსახლეობის ნაწილი ხელს უკრაინისკენ და მისი ლიდერისკენ გაიშვერს. ისინი მიიჩნევენ, რომ რუსეთი მხოლოდ საკუთარ მოქალაქეებს იცავს.

საზოგადოების ნაწილის მსგავსი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაზე პროპაგანდისტული მედიის და საქართველოს ხელისუფლების განცხადებები მოქმედებს, - ამბობენ სამოქალაქო სექტორში. „მედიის განვითარების ფონდის“ აღმასრულებელი დირექტორის თქმით, ქვეყნის ხელისუფლება იყენებს იგივე ნარატივს, რასაც რუსეთი - მანიპულირებს ომის შიშით. ამით ხდება მთავარი საფრთხეებიდან, როგორიცაა მაგალითად, რუსეთის მიერ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპირება, ყურადღების გადატანა უმნიშვნელო საკითხებზე.

„ომის შიში არის ყველაზე მძლავრი ინსტრუმენტი, რომელსაც საქართველოში არა მხოლოდ პრორუსი აქტორები იყენებენ, არამედ ხელისუფლებაც მანიპულირებს ამით. ევროინტეგრაციის მიმართულებით წარუმატებლობას, დემოკრატიული პროცესის კრიტიკას უკავშირებს იმას, რომ დასავლეთს ჩვენი ომში ჩათრევა უნდა. ბუნებრივია, ადამიანებს უჩნდებათ შიში და აქ არის ხელისუფლებს პასუხისმგებლობა.“ - ამბობს თამარ კინწურაშვილი. მისი თქმით, პრორუსული პროპაგანდის გავლენა ყველაზე ძლიერია სამცხე-ჯავახეთში, სადაც ეთნიკურად სომეხ მოსახლეობას ინფორმაციის მიღება ქართულ ენაზე არ შეუძლია.

„ჯერ კიდევ რჩება სახელმწიფო ენაზე საქართველოს მოქალაქეების ინფორმირების პრობლემა. გარდა ამისა, ჩანს, რომ სამთავრობო პროპაგანდაც ემთხვევა კრემლის პროპაგანდას და ეს უფრო ართულებს ვითარებას. განსაკუთრებით, უფროსი ასაკის მოქალაქეებში, კვლევის ფარგლებში ჩვენ ვნახეთ, რომ პირდაპირ იმეორებდნენ რუსეთის სამთავრობო არხების, რაშა თუდეის და სხვა პროპაგანდისტული პლატფორმების დეზინფორმაციას, რომელსაც ჩვენ ვამოწმებთ და ყალბად ვნიშნავთ ფეისბუკთან პარტნიორობის ფარგლებში“.

სამცხე-ჯავახეთში ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობის ინფორმირება და პრორუსული მედიის გავლენები რომ მთავარი გამოწვევაა, ამას „მედიის განვითარების ფონდის“ ბოლო კვლევაც ცხადყოფს. მედიაწიგნიერების და დეზინფორმაციის აღქმების კვლევა საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ გასული წლის ბოლოს გამოაქვეყნა. (კვლევა თვისებრივი მეთოდით ინტერვიუს ფორმით ჩატარდა და როგორც ღია, ასევე სტრუქტურირებულ კითხვებს მოიცავდა.) გამოკითხვისთვის საქართველოს შვიდი ქალაქი შეირჩა, სადაც ძირითადად, ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობები ცხოვრობენ, მათ შორის ახალქალაქი. გამოკითხვა სამ ასაკობრივ ჯგუფში ჩატარდა (18-35, 36-55, 55+). სამივე ასაკობრივი ჯგუფიდან შერჩეული იყვნენ მასწავლებლები, სტუდენტები, თვითდასაქმებული, კერძო და საჯარო სექტორში დასაქმებულები, ასევე უმუშევრები.

ახალქალაქში გამოკითხულთა უმეტესობამ დეზინფორმაციაში უკრაინის მხარე დაადანაშაულა და თქვა, რომ ომი „მსოფლიო აფერაა“.

კრემლის ყველაზე მეტი დეზინფორმაციული გზავნილი სანდოდ ახალქალაქში დასახელდა, სადაც სომხურენოვანი საქართველოს მოქალაქეები კომპაქტურად ცხოვრობენ და ენობრივი ბარიერის გამო ქართულენოვან საინფორმაციო მედიებს ინფორმაციის წყაროდ ნაკლებად იყენებენ. რესპონდენტთა ნაწილი სანდოდ მიიჩნევდა მტკიცებას, რომ რუსეთი მშვიდობიან მოსახლეობას არ ერჩის, ხოლო უკრაინა მსხვერპლს აყალბებს და საკუთარ მოსახლეობას თავად იმეტებს.
ეს არ არის ერთადერთი კვლევა, სადაც ჩანს, რომ რუსული პროპაგანდის მიმართ ყველაზე მოწყვლადი სამცხე-ჯავახეთის მოსახლეობაა. საზოგადოებრივ ორგანიზაციებში ამბობენ, რომ გამოსავალი სამოქალაქო სექტორის და ხელისუფლების შეთანხმება და გაერთიანებაა გარე საფრთხის წინააღმდეგ. გამაერთიანებლის როლს კი ყველგან სახელმწიფო ასრულებს, როგორც ყველაზე დიდი რესურსის მქონე ინსტიტუცია.

ამ საკითხებზე შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი უნდა მუშაობდეს. ეს უწყებაა უმცირესობების ინტეგრირებაზე პასუხისმგებელი. შემუშავებულია ოფიციალური დოკუმენტი - სამოქალაქო თანასწორობისა და ინტეგრაციის სახელმწიფო სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა, სადაც ვკითხულობთ, რომ დეზინფორმაციის გავრცელების პრევენციისთვის მასწავლებლებისთვის სემინარი ჩატარდა. სხვა რა გზებით ცდილობს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი მოქალაქეებისთვის სწორი ინფორმაციის მიწოდებას და მათ დაცვას პრორუსული ნარატივისგან - ამაზე პასუხს უწყებისგან ერთი კვირაა უშედეგოდ ველით.

ხელისუფლებისა და სამოქალაქო სექტორის თანამშრომლობის კარგ მაგალითად, არასამთავრობო ორგანიზაციები უკრაინისა და ბალტიის ქვეყნების შემთხვევას ასახელებენ, რომლებიც საინფორმაციო ომში წარმატებული არიან. აქ სამოქალაქო სექტორს და მთავრობას გაცნობიერებული აქვს, რომ ერთი მტერი ჰყავთ და ერთი მთავარი გამოწვევა აქვთ - რუსეთი.

„ამ ქვეყნებში სახელმწიფო და არასახელმწიფო აქტორები კონსოლიდირებული არიან გარე საფრთხის წინააღმდეგ, გამაერთიანებლის როლს ასრულებს სახელმწიფო, რომელსაც მეტი რესურსი აქვს, ვიდრე ჩვენ. ცალ-ცალკე ჩვენ შეგვიძლია ტრენინგი ჩავატაროთ, კვლევა დავდოთ, მაგრამ საზოგადოების კონსოლიდაცია არის მნიშვნელოვანი. ჩვენს მდგომარეობას ართულებს ის, რომ სახელმწიფო არ არის ჩვენი მოკავშირე“, - ამბობს თამარ კინწურაშვილი.