სამშობლოში მოქალაქეობის გარეშე

საზოგადოება

13:18 / 24.11.2023

სამცხე-ჯავახეთში ათასობით ეთნიკური სომეხი სამშობლოში ბინადრობის სტატუსით, ან სულაც უსტატუსოდ ცხოვრობს. ისინი ძირითადად კაცები არიან, სხვადასხვა დროს, რუსეთსა და სომხეთში სამუშაოს იოლად შოვნის მიზნით, ამ რომელიმე ქვეყნის პასპორტი რომ აიღეს და ავტომატურად დაკარგეს საქართველოს მოქალაქეობა. სახელმწიფო მათ მოქალაქის სტატუსის დასაბრუნებლად ქართული ენის, საქართველოს ისტორიისა და ქართული სამართლის საფუძვლების ცოდნას სთხოვს. ასეთი გამოცდის ჩაბარება კი მათთვის ენის არცოდნის გამო შეუძლებელია. მოქალაქეობადაკარგულთა ოფიციალური სტატისტიკა არ არსებობს, არაოფიციალური ინფორმაციით, ჯავახეთში მოქალაქეობისა და სახელმწიფო შეღავათების გარეშე დარჩენილი 12 ათასამდე ადამიანია.

46 წლის სუხია სარჯოიანი მეოთხე წელია საქართველო-სომხეთის საზღვართან ფერმაში ცხოვრობს. ნინოწმინდის სოფელ გორელოვკის განაპირას, საბჭოთა კავშირის დროს აშენებულ საქონლის სადგომში პატარა ოთახი მოაწყო და ცხოვრებისა და მცირე ხელფასის სანაცვლოდ მეპატრონეს პირუტყვის მოვლაში ეხმარება. სუხია საქართველოს ყოფილი მოქალაქეა. რუსეთიდან დაბრუნებულმა გაარკვია, რომ კანონში შესული ცვლილებით საქართველოს მოქალაქეობა დაკარგა. იმედი ჰქონდა, რომ ბინადრობის სტატუსის განმეორებით მიღების შემდეგ მოქალაქეობას გამოცდის ჩაბარების გარეშე დაიბრუნებდა, თუმცა უშედეგოდ.

,,საქართველოში სამუშაო ადგილები არ არის, რუსეთში წასვლას კი ვიზა უნდოდა. ამიტომ 2012 წელს სომხეთის მოქალაქეობა ავიღე, შემოდგომით კი წერილი მივიღე, რომ სანაცვლოდ საქართველოს მოქალაქეობა დავკარგე. აქ დავიბადე, გავიზარდე, აქ არის ჩემი ყველაფერი. იმდენი ქართული არ ვიცი, რომ გამოცდა ჩავაბარო. მეუბნებიან, რომ საქართველოში თუ იმყოფები უნდა იცოდე შენი უფლებები და მოვალეობები. გასაგებია, მაგრამ ჰკითხეთ დანარჩენებს, რამდენმა იცის? საჯარო მოხელეებმაც კი არ იციან ენა და ისტორია. ვითმენთ სახელმწიფოს ამ დამოკიდებულებას, ხალხი ზარალდება ყველგან და ყოველთვის... უკეთესი იქნება, თუ ხელისუფლება და ხალხი ერთად გადაწყვეტს ასეთ კანონებს. როცა ურთიერთგაგება არ არის, ხალხი სხვას ფიქრობს, კანონი კი სხვას გეუბნება, რა გამოვა ასე?“ - კითხულობს სუხია სარჯოიანი.

ოთხი წლის წინ დაკარგა საქართველოს მოქალაქეობა 53 წლის კუმურდოელმა, ტიგრან მათევოსიანმა. სუხიასგან განსხვავებით ირწმუნება, რომ სხვა ქვეყნის მოქალაქეობა არ ჰქონია, თუმცა რუსეთის მოქალაქეობის მიღების ბრალდებით, მას საქართველოს მოქალაქეობა შეუწყდა. უფლებების დაცვა მათევოსიანმ სასამართლოს გზით გადაწყვიტა. წინა ინსტანციის სასამართლოსგან განსხვავებით სააპელაციო სასამართლომ მათევოსიანი გაამართლა.

,,გაუქმდეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის 2022 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება და მიღებულ იქნას ახალი გადაწყვეტილება. ტიგრან მათევოსიანის სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ. სადავო საკითხის გადაუწყვეტლად ბათილად იქნას ცნობილი საქართველოს პრეზიდენტის 2019 წლის 23 ოქტომბრის #487 ბრძანებულება და საქართველოს პრეზიდენტს დაევალოს საქმის გარემოებების ხელახალი გამოკვლევისა და შეფასების შემდეგ, კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში, გამოსცეს ახალი ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ - სამართლებრივი აქტი ტიგრან მათევოსიანის მოქალაქეობის საკითხთან დაკავშირებით“ - ნათქვამია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში, რომელსაც ხელს სამი მოსამართლე აწერს.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქართველოს პრეზიდენტმა უზენაეს სასამართლოში გაასაჩივრა. ამის შესახებ 2023 წლის 31 ოქტომბრით დათარიღებულ განცხადებაშია ნათქვამი. მანამდე კი ტიგრანმა უარი მოქალაქეობის დაბრუნებასთან დაკავშირებით იუსტიციის სამინისტროსგანაც მიიღო. ტიგრან მათევოსიანი მიიჩნევს, რომ მას ძალოვანი სტრუქტურები პროტესტის გამო სდევნიან და პრობლემებიც ხელოვნურად ექმნება. გაჩერებას არ აპირებს და თუ ქართული მართლმსაჯულება მას საქართველოს მოქალაქეობას ვერ დაუბრუნებს, მისი საქმე ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლომდე მივა. ამბობს, რომ მოქალაქეობის გარეშე დარჩენილს კოვიდ19-ის მკურნალობა საავადმყოფოში ორივეჯერ საკუთარი ხარჯებით მოუწია. ახლაც საოპერაციოა, მაგრამ საქართველოს მოქალაქისთვის განკუთვნილი შეღავათებით ვერ სარგებლობს, ამიტომ მოქალაქეობის მიღების მოლოდინში ოპერაციის თარიღიც მუდმივად იწევს.

,,მტკიცებულება არ ჰქონდათ, ისე ჩამომართვეს მოქალაქეობა. ისეთი არგუმენტებით, სასამართლოც კი იცინოდა, მეც კი გამიკვირდა, როგორ აიყვანეს ასეთი დონის ადამიანები სამსახურში. პირდაპირ თქვეს სხდომაზე, რომ ,,კაგებემ" მიაწოდა მათ პასპორტის ქსეროასლი. მოსამართლის კითხვაზე, სად ნახეს ეს საბუთი, უპასუხეს, რომ ერევნის აეროპორტში. სინამდვილეში პასპორტის ქსეროასლი კი არა, ასლის ქსეროასლი იყო. ვუთხარი, რომ ხელში მაქვს ქართული პასპორტი, სადაც 2019 წელს საქართველოს საბაჟომ ბეჭედი ჩამირტყა, ანუ მას შემდეგ, რაც თითქოს რუსეთის მოქალაქეობა უკვე მიღებული მქონდა. მაშინ რატომ არ გამოჩნდა ბაზაში? ქრონიკული დაავადება მაქვს 15 წელია და სომხეთში, ექიმთან კონსულტაციაზე ყოველ წელს გადავდიოდი, ახლა უკვე მეოთხე წელია ვეღარ მივდივარ პასპორტის არქონის გამო. ერთადერთს ვითხოვ, დამიბრუნონ უკანონოდ წართმეული მოქალაქეობა. თუ უზენაესიდან უარყოფითი პასუხი მოვა, ადვოკატს, რომელიც საბერძნეთში ცხოვრობს, გავუგზავნი მინდობილობას და დოკუმენტაციას და ევროსასამართლოში აუცილებლად გავასაჩივრებ’’ - ამბობს ტიგრან მათევოსიანი.

მეოთხე წელია ტიგრან მათევოსიანი უსტატუსოდ და შესაბამისად უსაბუთოდ ცხოვრობს მშობლიურ სოფელში, თუმცა ეს დრო, ვიდრე სასამართლო პროცესი არ დასრულდება, საპატიოდ ეთვლება. ამბობს, რომ ერთი წლის წინ იუსტიციის სამინისტროდან წერილი მიიღო, სადაც ეწერა, რომ თანხის გადახდის სანაცვლოდ ახალ მოქალაქეობას მიიღებდა, რაზეც ტიგრანი არ დათანხმდა. ,,რად მინდა ახალი, როცა დაბადებით ჩემი მოქალაქეობა მაქვს. ამაზე მიპასუხეს, რომ აღდგენის შემთხვევაში თქვენ ზიანის ანაზღაურებას მოითხოვთო. შიშობენ, რომ ზიანის გამოც მივმართავ სასამართლოს. ის საბუთიც კი არ მომცეს, რასაც - მოქალაქეობის არ მქონე პირს აძლევენ“.

სხვა ქვეყნის მოქალაქეობას ჯავახეთის მოსახლეობა ეტაპობრივად ყოველთვის იღებდა, თუმცა 2008 წლის შემდეგ რუსეთმა, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის, სტატუსის მინიჭება განსაკუთრებით გაამარტივა. საქართველოს ხელისუფლების გადაწყვეტილებით, ორმაგი მოქალაქეობის შესახებ კანონის აღსრულება 2013-14 წლებიდან განსაკუთრებით გამკაცრდა, რაც გულისხმობდა იმას, რომ სხვა ქვეყნის მოქალაქე ავტომატურად კარგავდა საქართველოს მოქალაქეობას. მოქალაქეობის გარეშე დარჩენილი ადამიანების სტატისტიკას სახელმწიფო არ წარმოებს, ჯავახეთის მცხოვრებთა თქმით, ეს ციფრი 5-დან 12 000-მდე მერყეობს. მათმა უმრავლესობამ ამ სიახლის შესახებ საზღვრის გადაკვეთის დროს გაიგო, როდესაც მებაჟეებმა მათი ორმაგი მოქალაქეობა დააფიქსირეს, მეორე ნაწილს კი სახლში მიუვიდა წერილი სახელმწიფოსგან.

სახელმწიფო მოქალაქეობის დაბრუნების სანაცვლოდ ჯავახეთის მოსახლეობას ქართული ენის, საქართველოს ისტორიისა და ქართული სამართლის საფუძვლების ცოდნას სთხოვს. საზღვრისპირა რეგიონში, 35-40 წელს ზემოთ ჯავახეთის მოსახლეობის უმეტესობამ ქართული ენა ცუდად ან საერთოდ არ იცის. ამბობენ, რომ არც სკოლაში ასწავლიდნენ, არც გარშემო ჰყავდათ ვინმე, ვისთანაც ქართულად ისაუბრებდნენ, არც ინტერესი და საჭიროება ჰქონდათ ამისი. 2021 წელს შეიქმნა სათემო ორგანიზაცია, რომლის წევრი ახალგაზრდებიც საკითხით ხელისუფლების დაინტერესებას ცდილობდნენ. მათ პეტიცია შექმნეს და საქართველოს პრეზიდენტსა და სახალხო დამცველს გაუგზავნეს წერილი, რომელშიც ნათქვამია, რომ ეს ადამიანები ,,ვერ მონაწილეობენ არჩევნებში; ვერ სარგებლობენ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამებით, რაც კორონავირუსის პანდემიის პირობებში მძიმე ტვირთად აწვებათ; არ შეუძლიათ მონაწილეობა სსიპ-ის ,,აწარმოე საქართველოში“ პროგრამებში; ვერ იღებენ სოციალურ დახმარებასა და სახელმწიფო პენსიას“.

ორგანიზაციის თავმჯდომარის ჰარუთ მალხასიანის თქმით, არაერთი მცდელობის მიუხედავად, შედეგს ვერ მიაღწიეს, ამიტომ ამ მიმართულებით აქტივობაც შეწყვიტეს.

როგორ უნდა მოგვარდეს პრობლემა? ამაზე საკუთარი პოზიცია აქვთ ადგილობრივი საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წარმომადგენლებს. ახალქალაქის ბიზნეს ასოციაციაში მიიჩნევენ, რომ საჭიროა გარკვეული ფილტრის შემოღება.

,,მთავარი ის კი არ არის, რატომ ვერ იღებს ეს ხალხი საქართველოს მოქალაქეობას, არამედ ის, თუ რატომ დაკარგა. ერთის მხრივ კი ვამბობთ, რომ რუსეთის მოქალაქეები არ უნდა მივიღოთ, მეორეს მხრივ რეალურად საკუთარ მოქალაქეებს ვუქმნით პრობლემას. ცხადია, გარკვეული ფილტრი უნდა იყოს, რადგან ეს ხალხი ჩვენი ხალხი იყო, ჩვენგან წასულები არიან და ისევ უკან უნდათ დაბრუნება. შეიძლება რაღაც კვოტის დაწესება. 1991 წლამდე დაბადებულებს მოეთხოვოთ შედარებით მსუბუქი ტესტირება ქართულ ენაში, ხოლო შემდეგ დაბადებულებს აუცილებლად უნდა ჰქონდეთ მაღალი ცოდნა და შეფასებაც. დამოუკიდებელ საქართველოში დაბადებულ ადამიანებს უნდა მოეთხოვოთ სახელმწიფო ენის პატივისცემა და კონსტიტუციის დაცვა, თუნდაც მოტივაციის და სხვადასხვა საკითხიდან გამომდინარე" - ამბობს ახალქალაქის არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,ბიზნესასოციაციის“ ხელმძღვანელი მახარე მაცუკატოვი.

ნინოწმინდის ახალგაზრდულ ჯგუფში მიიჩნევენ, რომ კანონი ყველას მიმართ თანასწორი არ არის.

,,ამ ხალხს სრულყოფილ ცოდნას სთხოვენ სახელმწიფო ენისას, მაშინ როცა საჯარო მოხელეთა მინიმუმ 80 %-მა არ იცის ქართული ენა. მიდგომა უსამართლოა. ეს ხალხი ენის ბარიერის გამო ვერ აბარებს გამოცდებს, ამიტომ მაინც ისევ ცვლილებებს ელოდება, რადგან ქართულს ახლა ვეღარ სწავლობენ, თან ასაკში არიან, თან ურთიერთობა არ აქვთ ქართველებთან, რადგან კომპაქტურად ცხოვრობენ“, - აღნიშნავს ჯგუფის მენეჯერი ირინა კარსლიანი.

2017 წლის 30 სექტემბერს ამოქმედდა კანონი ორმაგი მოქალაქეობის მინიჭების შესახებ. საქართველოს მოქალაქეს აღარ ეკრძალება იყოს იმავდროულად სხვა სახელმწიფოს მოქალაქე და უცხო ქვეყნის პასპორტი საქართველოს მოქალაქეობის ავტომატურად დაკარგვას აღარ იწვევს.

პრეზიდენტობის კანდიდატი სალომე ზურაბიშვილი სამცხე-ჯავახეთის ეთნიკურად სომეხ მოსახლეობას ამ პრობლემის მოგვარებას წინასაარჩევნო კამპანიის დროს, 2018 წელს დაჰპირდა. სალომე ზურაბიშვილმა რეგიონში ვიზიტისას აღნიშნა, რომ საქართველოს დაკარგული მოქალაქეობა, ჯავახეთის მკვიდრებმა მარტივად უნდა აღიდგინონ.

წინასაარჩევნო პერიოდში ნინოწმინდისა და ახალქალაქის მაშინდელი მაჟორიტარი დეპუტატი ენზელ მკოიანი ადგილობრივ მცხოვრებლებს ეუბნებოდა, რომ სალომე ზურაბიშვილისთვის 1700-ზე მეტი მოქალაქის საბუთები უკვე გადაცემული ჰქონდა და როგორც კი ზურაბიშვილი პრეზიდენტი გახდებოდა, ეს ხალხი საქართველოს მოქალაქეობას ავტომატურად მიიღებდა. იმავეს აცხადებდა tv9news.ge- სთან მაშინდელი პარლამენტის წევრი ახალქალაქიდან სამველ პეტროსიანი.

სალომე ზურაბიშვილმა ჯავახეთში, პირველივე ტურში თითქმის 60 %-იანი მხარდაჭერა მოიპოვა. არჩევნებში გამარჯვების შემდეგ პრეზიდენტი სამცხე-ჯავახეთს ისევ ეწვია და ამჯერად ადგილობრივებს სახელმწიფო ენის სწავლისკენ მოუწოდა.

„დღეს ყველას აქვს უფლება დაიბრუნოს და აღიდგინოს საქართველოს მოქალაქეობა. ამისთვის უნდა გადადგათ ერთი ნაბიჯი, რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ გინდათ ამ ქვეყნის მოქალაქეობა, ეს არის ამ ენის სწავლა იმ დონეზე, რომ პატარა გამოცდა მაინც ჩააბაროთ, რაც თან ახლავს მოქალაქეობის აღდგენის პროცესს. ეს არის სიმბოლური, მაგრამ ამავე დროს ძალიან ბევრს ნიშნავს“.

ამ განცხადებიდან თითქმის, ოთხი წლის შემდეგ, სალომე ზურაბიშვილმა მოქალაქეობის მინიჭების საკითხისადმი უყურადღებობაში, საქართველოს მთავრობა დაადანაშაულა.

„აქ სამუშაო ადგილები არ არის, ადამიანს კი ჭამა უნდა, ოჯახს წყლით და ჰაერით ვერ შეინახავს. ისე იმ დაწყევლილ დამპალ ქვეყანაში ქართული პასპორტით ვერ შეხვიდოდი. სწორედ ამიტომ, ამ ხალხმა ძირითადად ისტორიული სამშობლოს - სომხეთის მოქალაქეობა მიიღო. სხვა ქვეყანას კი არ მიმართეს. ამ ხალხისთვის უნდა დაიშვას ორმაგი მოქალაქეობა, რადგან მაგალითად, ავიღოთ ისრაელის დიასპორა - ერთი ებრაელიც რომ სადმე ცხოვრობდეს, კამჩატკაზე ან მოზამბიკში, მას აქვს ერთი ქვეყნის მოქალაქეობაც და მეორე - ისრაელისაც. ჩვენ რატომ უნდა გვქონდეს ამის გამო პრობლემები? მაშინ როცა ეს საკითხი განსაკუთრებით გვეხება ეთნიკურად სომეხ მოსახლეობას. აქ რომ სამსახური იყოს, ვინ დატოვებს ცხრა-ათი თვით ოჯახს და წავა ქოხში, მითუმეტეს რუსეთში. ევროპაში როცა გვინდა შესვლა, მათი კანონებით უნდა შევიდეთ. ამ კანონით, თითქოს აძევებენ ადამიანებს საქართველოდან. მესმის, რომ უნდა იცოდე ენა, ისტორია, შენი უფლება-მოვალეობები, მაგრამ ეს ყველაფერი ძალით არ გამოვა. საკითხი უნდა გადაიჭრას, კი არ უნდა გაღრმავდეს. დღევანდელი ხელისუფლება სწორედაც რომ აღრმავებს პრობლემას“ - აღნიშნავს ახალქალაქელი ვარდან ჩოკანდარიანი.

მათ, ვისაც სურს მიიღოს სხვა ქვეყნის მოქალაქეობა (ჯავახეთში ეს ჩვეულებრივ სომხეთის ან რუსეთის მოქალაქეობაა) უნდა მიმართონ იუსტიციის სახლს. იქ განმცხადებელს სპეციალური ფორმა გადაეცემა. მას შემდეგ, რაც აპლიკანტი ამ ფორმას შეავსებს და ბანკში მომსახურებისთვის 250 ლარს გადაიხდის, საჭიროა 80 დღე ლოდინი, როგორც წესი, ჩვეულებრივ ამდენი დრო სჭირდება პასუხის მიღებას. თუ პასუხი დადებითია, ამ შემთხვევაში განმცხადებელს შეუძლია მარტივად აიღოს სხვა ქვეყნის მოქალაქეობა, თუ პასუხი უარყოფითია, მას ემუქრება საქართველოს მოქალაქეობის დაკარგვა სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღებისას.

კანონი ორმაგი მოქალაქეობის მაძიებელს ავალდებულებს ქართული ენის, საქართველოს ისტორიისა და სამართლის ცოდნას, ასევე მსურველი ბოლო ხუთი წელი უნდა ცხოვრობდეს საქართველოში ან მეუღლე უნდა ჰყავდეს საქართველოს მოქალაქე. ორმაგი მოქალაქეობის მინიჭებისთვის გამოცდის ჩასაბარებლად საკმარისია მოქალაქეობის მაძიებელმა სახელმწიფო ენა A1 დონეზე იცოდეს.

საკითხის ნიმუშები სამივე საგანში ასე გამოიყურება:

მიგრაციის საკითხთა სამთავრობო კომისიის ინფორმაციით: ,,სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მოპოვების შემთხვევაში საქართველოს მოქალაქე შეინარჩუნებს საქართველოს მოქალაქეობას, თუ იგი აღნიშნული ქვეყნის მოქალაქეობის მოპოვებამდე საქართველოს სახელმწიფოდან მიიღებს თანხმობას საქართველოს მოქალაქეობის შენარჩუნებაზე. სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მოპოვების შემთხვევაში საქართველოს მოქალაქეობის შენარჩუნებაზე თანხმობა გაიცემა, თუ საქართველოს მოქალაქის საქართველოსთან კავშირი სარწმუნოდ იქნება მიჩნეული“.

ჯავახეთი ახალქალაქის და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტებს მოიცავს. საქართველოში ჩატარებული მოსახლეობის ბოლო, 2014 წლის აღწერის მონაცემებით, ახალქალაქში 45 000-მდე ადამიანი ცხოვრობს, ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში - 24 500-მდე. მოსახლეობის 90 %-ზე მეტი ეთნიკური სომეხია. ქართულ ენას მხოლოდ 12 % ფლობს. შრომისუნარიანი ადამიანების 50 %-ზე მეტი მიგრაციაშია წასული, ძირითადად, რუსეთში.

ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის - IDFI - ის ცნობით, 2018-2022 წლებში სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს მიერ პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში გადაიგზავნა საქართველოს მოქალაქეობის მინიჭების შესახებ 13 644 პირის მიმართ დადებითი დასკვნა, ხოლო 7 360 პირის მიმართ უარყოფითი დასკვნა. ამავე პერიოდში, საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით, საქართველოს მოქალაქეობა მიენიჭა 13 575 პირს, საიდანაც 5 111 პირს აღუდგა საქართველოს მოქალაქეობა, ხოლო 8,382 პირს საქართველოს მოქალაქეობა მიენიჭა საგამონაკლისო წესით. ჩვეულებრივი წესით - 38 პირს, გამარტივებული წესით - 29 პირს, ხოლო სპეციალური წესით 15 პირს. აქედან, საქართველოს მოქალაქეობის მიმღები (მოქალაქეობის აღდგენის შემთხვევების გარდა) 8 464 პირიდან 72% (6 075 პირი) წარმოადგენდა რუსეთის მოქალაქეს.

უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე საქართველოს მოქალაქეობის მინიჭების საკითხები დარეგულირებულია „საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ“ ორგანული კანონით. კანონის მიხედვით, არსებობს ხუთი წესი, რომელთა მიხედვითაც უცხოელს შეიძლება მიენიჭოს საქართველოს მოქალაქეობა. თითქმის ყველა შემთხვევაში პირი ვალდებულია დადგენილი ნორმის ფარგლებში იცოდეს სახელმწიფო ენა, საქართველოს ისტორია და სამართალი.

ჩვეულებრივი წესი, როცა პირს საქართველოს მოქალაქეობა ჩვეულებრივი წესით მიენიჭება თუ ბოლო 10 წლის განმავლობაში უწყვეტად ცხოვრობს საქართველოში.

გამარტივებული წესი - საქართველოს მოქალაქეზე დაქორწინებული პირი, რომელიც ბოლო 5 წელი ცხოვრობს საქართველოში.

საგამონაკლისო წესი - უცხო ქვეყნის მოქალაქეს საქართველოს მოქალაქეობა საგამონაკლისო წესით ენიჭება იმ შემთხვევაში, თუ მას საქართველოს წინაშე აქვს განსაკუთრებული დამსახურება ან მისთვის საქართველოს მოქალაქეობის მინიჭება გამომდინარეობს სახელმწიფო ინტერესებიდან.

აღდგენის წესი - საქართველოს მოქალაქეობა აღდგენის წესით მიენიჭება პირს, რომელსაც საქართველოს მოქალაქეობა შეუწყდა არამართლზომიერად, საქართველოს მოქალაქეობიდან გასვლით, მშობლის არჩევანის შედეგად, სხვა ქვეყნის მოპოვებასთან დაკავშირებით.

სპეციალური წესი - საქართველოს ტერიტორიაზე დაბადებულ პირს, რომელსაც არ უდგინდება საქართველოს მოქალაქეობა.

საქართველოს მოქალაქეობის მიღების მსურველების განცხადებებს განიხილავს სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტო. დადებით რეკომენდაციებს სააგენტო წარუდგენს საქართველოს პრეზიდენტს, რომელიც იღებს საბოლოო გადაწყვეტილებას.

საქართველოს მოქალაქეობის მიღების პროცედურა წინ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებია. ადგილობრივებს, ჩვეულებისამებრ იმედი აქვთ, რომ სახელისუფლებო პარტია მათი პრობლემით ამჯერად მაინც დაინტერესდება. ფიქრობენ, კანონი თუ არ შეიცვლება, გამარტივდება მაინც. ვიდრე სახელისუფლებო ინსტიტუტები გადაწყვეტილებას მიიღებენ, მანამდე გამოცდის ჩასაბარებლად სახელმწიფო ენის შესწავლა ე.წ. 1+4 საგანმანათლებლო პროგრამით არის შესაძლებელი, რომელიც საქართველოში 2010 წლიდან ხორციელდება და მხოლოდ აბიტურიენტები სარგებლობენ. ისინი 1 წლის განმავლობაში ქართულ ენაში მომზადების კურსს გადიან და 60 კრედიტის დაგროვების შემთხვევაში, სწავლას მათთვის სასურველ ფაკულტეტზე აგრძელებენ.

სხვა დაინტერესებულ პირებს ქართული ენის სწავლებას ზურაბ ჟვანიას სახელობის სახელმწიფო ადმინისტრირების სკოლა სთავაზობს. ჯავახეთში სასწავლო ცენტრები ახალქალაქშიცაა და ნინოწმინდაშიც, თუმცა ამ შესაძლებლობას ყველა მსურველი ვერ იყენებს. ჯავახეთის სოფლებში მუნიციპალური ტრანსპორტი არ არსებობს, ტაქსით მგზავრობა ძვირია.