რა განაპირობებს მოქალაქეთა პასიურობას თვითმმართველობის პროცესებში

საზოგადოება

18:09 / 25.01.2023

,,მრჩეველთა საბჭო? არვიცი, პოლიტიკა არ მაინტერესებს, არ გამიგია“, ,,ჩვენთან არავინ მოსულა მაგ სახელით, ვერაფერს გეტყვით“, ,, მსმენია, თუმცა არ მჯერა, რომ ხალხისთვის რამე გაკეთდება, რადგან ,,მათ“ როგორც უნდათ საკითხს მაინც ისე გადაწყვეტენ“ - ახალციხეში გამოკითხული მოსახლეობისგან ძირითადად მსგავს ფრაზებს მოისმენთ. უმრავლესობამ მერიის სამოქალაქო მრჩეველთა საბჭოს ფუნქციონირების შესახებ არაფერი იცის, ნაწილს კი საბჭოს მუშაობის არ სჯერა.
მრჩეველთა საბჭოს შესახებ ხალხმა რომ არაფერი იცის, არ უკვირს საბჭოს წევრს სომხური თემიდან. აშოტ კავალერიანის თქმით, მრჩეველთა საბჭოს შესახებ თავადაც შემთხვევით გაიგო, მარტო იმიტომ, რომ ,,ბუნებით აქტიური ადამიანია“.

,,ხალხმა არაფერი იცის, სოფლებში ხომ არიან დეპუტატები და მერიის წარმომადგენლები, ინფორმაცია ძირითადად მათ უნდა მიაწოდონ მოსახლეობას. აუხსნან, რომ სურვილის შემთხვევაში საბჭოს განცხადებით მიმართონ. ისე გამოდის, თითქოს სპეციალურად არაფერს ეუბნებიან, ხალხიც ამის გამო პასიურია. იმიტომ უმალავენ, რომ მოსახლეობა აღარ მოასვენებს მერე და ეს არ მოსწონთ ალბათ. ისინი, ხომ ცენტრალურ ხელისუფლებას არწმუნებენ, რომ აქ ყველაფერი წესრიგშია“ - აღნიშნავს აშოტ კავალერიანი.

,,სამოქალაქო მრჩეველთა საბჭოს“ დებულების მიხედვით, საბჭო წარმოადგენს მერის სათათბირო ორგანოს და იქმნება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის გამჭვირვალობისა და თვითმმართველობის განხორციელებაში მოქალაქეთა მონაწილეობის ხელშეწყობის მიზნით. მერი უშუალოდ თვითონ არჩევს კანდიდატებს, წევრების შერჩევა ხდება მოქალაქეთა განცხადებების საფუძველზე.

ახალციხის მერის სამოქალაქო მრჩეველთა საბჭო 2017 წლის თვითმმართველობის არჩევნების შემდეგ შეიქმნა, ხოლო მეორედ 2022 წელს დაკომპლექტდა. პირველ შემთხვევაში, კანდიდატები მერმა შეარჩია, მეორე შემთხვევაში კი განაცხადის გამგზავნი ყველა პირი საბჭოს წევრი გახდა. თამუნა კაპანაძე საბჭოს საქმიანობაში 2018 წლიდან არის ჩართული.

,,კანონის მიხედვით, მრჩეველთა საბჭო მოქალაქეთა ჩართულობის ერთ-ერთი მექანიზმია. ხალხი არ იცნობს ამ საბჭოს და არ იციან რას აკეთებს. ერთის მხრივ, კანონი არ ეუბნება საბჭოს წევრს რომ ხალხში გავიდეს. თუმცა კანონი ავალდებულებს, რომ სამ თვეში ერთხელ შეიკრიბოს. სხდომებზე ძირითადად ინფორმაციის გაცვლა ხდება. რა განსხვავებაა ძველ და ახალ საბჭოს შორის? - ვფიქრობ, რომ ახლა უფრო აქტიური წევრები არიან, გამოცდილებაც დაგროვდა“ - ამბობს თამუნა კაპანაძე.

2018 წლიდან მერიის მრჩეველთა საბჭოს წევრია ნინო რუხაძეც, რომელიც საბჭოს 2019 წელს თავმჯდომარეობდა. ერთი წლის შემდეგ მან საბჭოსა და ახალციხის მერს პოსტის დატოვების შესახებ განცხადებით მიმართა და გადაწყვეტილება დროის უქონლობით ახსნა. ამბობს, რომ საბჭოს სხდომებზე ძირითადად ინფრასტრუქტურულ საკითხებს განიხილავდნენ.

,,ფორმატი მერიის მხრიდან უფრო ანგარიშის ჩაბარება იყო. უმეტესობა სხდომებს არ ესწრებოდა, ძირითადად 11- 12 ადამიანი მოვიკრიბებოდით. თავიდან, გვინდოდა თემატურად დაგვეყო წევრები და ვის რა გამოცდილება ჰქონდა სფეროების მიხედვით ისე გვემუშავა, თუმცა ეს საკითხი იდეად დარჩა“ - აღნიშნავს საბჭოს ყოფილი თავმჯდომარე.

ნინო რუხაძის შემდეგ, ახალციხის მერიის მრჩეველთა საბჭოს თავმჯდომარე აღარ აურჩევია. ყოფილი თავმჯდომარისა და მოქმედი წევრის რეკომენდაციაა საბჭო უფრო ფუნქციური გახდეს, საბჭოს გაცემული რეკომენდაციები კი მერიამ გაითვალისწინოს.

,,სამწუხაროა, რომ სხდომებს წევრთა მესამედი ესწრება მხოლოდ. ვფიქრობ, უმცირესობების წარმომადგენლები აქტიურად უნდა იყვნენ წარმოდგენილები. პირველ ეტაპზე, გამოცდილება ნაკლები, ხოლო პრობლემები და შეფერხებები მეტი გვქონდა. საინტერესო იქნება, კარგი მაგალითების გადმოღება თუნდაც ბათუმისგან ან სხვა ქალაქების საბჭოებიდან. მთავარია მოსმენის, რეკომენდაციების და კითხვა-პასუხის გარდა, საბჭოს სხვა ფუნქციებიც ჰქონდეს. თუნდაც ბიუჯეტი გააჩნდეს, დაფინანსების მოძიების მიმართულებით იმუშავოს და ა.შ.“ - ამბობს ნინო რუხაძე.

პირველ მრჩეველთა საბჭოში, რომელიც 26 წევრით დაკომპლექტდა, მხოლოდ ოთხი წევრი იყო ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი. განახლებულ საბჭოში წევრობის სურვილი 27 კანდიდატმა გამოთქვა, სომხური თემიდან კი მხოლოდ ორმა.

საბჭოში ეთნიკური უმცირესობების სიმწირე არ უკვირს მრჩეველთა საბჭოს წევრს სომხური თემიდან. აშოტ კავალერიანის აზრით, მოსახლეობის გარკვეულმა ნაწილმა დღემდე არ იცის, რა ფუნქცია-მოვალეობები აქვს მერიასა და საკრებულოს. მიაჩნია, რომ ხალხი არ იყო მზად თვითმმართველობის პროცესებში ჩასართავად, ბევრს დღემდე არ ესმის ამ სიტყვების მნიშვნელობა.

,,პოლიტიკური წიგნიერების დონე ძალიან დაბალი გვაქვს, რის გამოც მოსახლეობის მართვა ადვილია. მრჩეველთა საბჭოების შექმნა თავისთავად ძალიან დიდი შესაძლებლობაა, რათა საზოგადოებამ შეძლოს თვითმმართველობის პროცესების გააქტიურება და ცოდნის დონის ამაღლება, თუმცა არ გვაქვს რეალური თვითმმართველობა და შესაბამისად, ვერც მუშაობის გაუმჯობესება ხდება. დეკემბერში ბიუჯეტს განიხილავდნენ, მაგრამ ვინ ესწრებოდა სხდომებს - მხოლოდ საკრებულოს დეპუტატები, მერიის თანამშრომლები, საზოგადოებრივი და მედიაორგანიზაციის წარმომადგენლები. მოქალაქეებიდან არავინ! ეს არის ძირითადი პრობლემა“.

გარდა ამისა, სომხური თემის პრობლემად კომუნიკაციის უქონლობასაც ასახელებს, რასაც სახელმწიფო ენის არცოდნა ემატება. მოსახლეობა ინფორმაციის მისაღებად ძირითადად სომხურ და რუსულ არხებს იყენებს. საქართველოს სიახლეების შესახებ ნაკლებინფორმირებულობა კი მათ თვითმმართველობის პროცესებში ჩართვას კიდევ უფრო ართულებს.

,,შემორჩენილია საბჭოური მენტალიტეტი და თუ გვინდა, რომ მივიღოთ ნამდვილი თვითმმართველობა და მრჩეველთა საბჭო, პირველ რიგში უნდა გავთავისუფლდეთ ამისგან. უნდა მოხდეს საბჭოთა წარსულიდან თვის დაღწევა. აქტიურ ხალხზე ზეწოლა და აგრესია არ უნდა იყოს, ატმოსფეროა ისეთი, რომ იგრძნობა ეს ყველაფერი, თუმცა დაფარულად კეთდება. ესეც ერთ-ერთი მიზეზია, რის გამოც ხალხს შეხვედრებზე მოსვლა აღარ უნდა, ჩაიკეტნენ და თავისთვის ცხოვრობენ. თანასწორობის პრინციპი დარღვეულია, რომელიც დემოკრატიის ერთ-ერთი საფუძველია“.

აშოტ კავალერიანი პრობლემის მოგვარების გზას რეალურ თვითმმართველობაში, თანასწორობასა და დარღვეული დემოკრატიული პრინციპების გამოსწორებაში ხედავს.

,,თვითმმართველობაში კომუნიკაციის გაძლიერება აუცილებელია, მაგრამ ჩვენ ხომ არ გვაქვს თვითმმართველობა. რაც შეეხება მერიის წარმომადგენლებსა და დეპუტატებს, ისინი ხელფასს ხომ იმაში იღებენ, რაც შეიძლება ხშირად შეხვდნენ მოსახლეობას. გაიგონ, რა აწუხებთ და რა წინადადებები აქვთ ხელისუფლებასთან. ესენი მხოლოდ იმ ხალხს ხვდებიან, ვინც ეუბნება, რომ ყველაფერი კარგად არის და ყველაფრით კმაყოფილები არიან. ასეთ ხალხს როცა აკრიტიკებ, კრიტიკასაც აგრესიულად იღებენ“ - აღნიშნავს აშოტ კავალერიანი.

მრჩეველთა საბჭოს წევრის პოზიციისგან განსხვავებული მოსაზრება აქვს ახალციხის საკრებულოს თავმჯდომარის მოადგილეს. ამბარცუმ ბაბოიანი მიიჩნევს, რომ ეთნიკურ უმცირესობას ახალციხის მუნიციპალიტეტში ინფორმაციის მიღების პრობლემა არ აქვს.

,,ინფორმაციის მიღების პრობლემა არ უნდა ჰქონდეს მოსახლეობას, რადგან საკრებულოს თუ მერიის წარმომადგენლებიც სოფლებში სომხური თემიდან არიან. მე ვიცი, რომ აქტიურად აწვდიან ინფორმაციას ხალხს იმის შესახებ, თუ რა კეთდება და რა იგეგმება მუნიციპალიტეტში. უფრო სხვა სახის პრობლემებია. მოქალაქეები ჩვენთან ძირითადად სოციალური და ჯანდაცვის კუთხით მოდიან, ჩვენც რაც შეგვიძლია, ჩვენი უფლებამოსილების ნაწილში, ვეხმარებით - ხან იუსტიციის სახლში მივყვებით, ხან ნოტარიუსთან და ა.შ.“ - ამბობს მაჟორიტარი დეპუტატი ამბარცუმ ბაბოიანი.

2022 წელს მერიისა და შესაბამისად, მრჩეველთა საბჭოს სამწლანი მუშაობის შესახებ მოსახლეობის განწყობების გასაცნობად სამმა საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ -ახალციხის ზრდასრულთა განათლების ცენტრმა, ახალციხის ახალგაზრდულმა ცენტრმა და ასოციაცია „ტოლერანტმა, 2022 წლის თებერვალში ჩაატარა.

,,გამოკითხულთა გარკვეული ნაწილი თვლის, რომ საბჭოების მუშაობას მუნიციპალიტეტებში ფორმალური სახე აქვს, მსგავსი საბჭოები რეალურ გავლენას ვერ ახდენს თვითმართველობის საქმიანობაზე და რეკომენდაციების შესრულება ბოლომდე დამოკიდებულია მერის კეთილ ნებაზე“ - წერია კვლევაში.