«Վաճառվում է» - աղյուս-աղյուս կառուցված բիզնեսն ու միտքն արտագաղթի մասին

Լուրեր

10:33 / 17.02.2021

Ախալցիխեում, քաղաքի պատմական թաղամասում վաճառվում է երեք ընտանեկան հյուրանոց: Սեփականատերերն ասում են, որ տարիների ընթացքում, բազմաթիվ խնդիրների են բախվել, հաղթահարել ու շարժվել առաջ: Բայց այժմ, կորոնավիրոսը թե նրանց, թե ամբողջ երկրի բիզնեսը ոչնչացրեց:

«Հին Ռաբաթի» ընտանեկան հյուրանոցը գտնվում է Ախալցիխեի պատմական շրջանում և օտարերկրյա զբոսաշրջիկների հյուրընկալ է դարձել քաղաքային այցեքարտի ՝ Ախալցիխեի բերդի վերակառուցումից հետո:

Սովորաբար զբոսաշրջիկներով լի հյուրանոցում իրավիճակը արմատապես փոխվել է 2020 թվականին: Սահմանների փակումը և գործող սահմանափակումները հանգեցրին օբյեկտի սնանկացմանը: Առանց եկամուտի մնացած սեփականատերը որոշեց վաճառել այն, քանի որ ընտանեկան բյուջեն սննկացման եզրին էր:

«Հյուրանոցում միաժամանակ ընդունում էի 25 զբոսաշրջիկ, ազատ տեղեր չէին մնում: Համաճարակի սկզբին ունեի 2 չինացի հյուր, մնացել էին Վրաստանում: Նրանք էլ գնացին և այդտեղ ավարվտեց հյուրանոցի գործունեությունը: Այնքան բարդ իրավիճակում ենք, որ անգամ եթե հիմա ասեն, որ կարող ենք աշխատել, միևնույն է, չենք կարող բացվել:Բոլոր խնայողությունները, որոնք ունեինք, ծախսել ենք: Եթե անգամ մեկը գա Վրաստան, հյուրանոցները նրանց ընդունելու հնարավորություն չունեն: Սնունդիգումար անգամ չունենք, կոմունալներ այնքան ենք վճարում, որքան մինչև համաճարակն էր: Երբ գնում եմ պարզելու կա փորձում ենք օգնություն խնդրել, չենպատասխանում: Պետք է վաճառեմ հյուրանոցս, այլ ընտրանք չկա»,- ասում է հյուրանոցի սեփականատեր՝ Խաթունա Ոսկանյանը:

Ռաբաթիի հին թաղամասում վաճառվում է նաև «Կեսանե» հյուրանոցը: Սեփականատերը այլևս չի կարող վճարել ծախսերը: Ցիալա Շավաձեն ստիպված էր ընդունել ծայրահեղ որոշում և հյուրանոցը, որի հարմարությունների մեջ ներդրել էր իր բոլոր ջանքերն ու հնարավորությունները, վաճառվում է:

«Կեսանեն» գործում է 2017 թվականից: Զբոսաշրջիկների համար գրավիչ վայրի և հարմարավետ պայմանների պատճառով հյուրանոցըծանրաբեռնված աշխատում էր բոլոր սեզոններին: 2020 թվականի սկզբին, չինացի զույգին հյուրընկալելուց հետո, հյուրանոցը փակվել է: Սեփականատերը վարկերը վճարել չի կարող: Ցիալա Շավաձեն իր հնարքներով հայտնի դարձրած հյուրանոցը վաճառելուց հետո պատրաստվում է գնալ արտասահման, արտագնա աշխատանքների:

«Ոչ մի օգնություն չեմ ստացել: Կառավարությունից անգամ չեն հետաքրքրվել մեզանով: Ամեն ինչ կախված է ծախսերի հետ, գարնանը, երբ թույլատրվեց բացել հյուրանոցները, գիտեք, որքան մեծ գումարների հետ էր կապված: Ես այլևս չեմ կարող աշխատացնել հյուրանոցը: Առնվազն 3-4 տարի ժամանակ է հարկավոր, որ գոնե մի քիչ ոտքի կանգնեմ: Մեկ տարի է, ինչ վակուումի մեջ եմ: Կարծում եմ, որ կառավարությունն այս համաճարկը օգտագործեց իր շահերի օգտին: Օգնեց ոչնչացնելմեր բոլոր երազանքները»:

Սվետլանա Դիակոնաշվիլին նրանցից մեկն է, ում բիզնեսը սնանկացավ կորոնավիրուսի համաճարակի պատճառով: Քաղաքի հիմնական տուրիստական տարածքում գտնվող հյուրանոցն արդեն մեկ տարի է ՝ փակ է կանոնակարգերի պատճառով: Բիզնես սկսելու համար վերցված վարկի վճարումը մեկ անգամ արդեն հետաձգվել է: Սեփականատիրոջ հաշվարկների համաձայն, նա այլևս չի կարող վերսկսել գործունեությունը, և միևնույն ժամանակ չի կարող մարել իր բանկային պարտավորությունները: Ուստի նա որոշում կայացրեց վաճառել հյուրանոցը և գումարով զրոյացնել բակային հարկերը:

«Վաճառում եմ հյուրանոցս: Վարկերս վճարել չեմ կարող: Տոկոսադրույքն այնքան մեծ է, որ անհնար է վճարել: Առավել ևս փակ են հյուրանոցները, ինչպե՞ս կարող է մարդը վճարել հարկեր: Այդ իսկ պատճառով որոշեցինք վաճառել հյուրանոցը»:

Ծախսերը ծածկելու համար, ոչ թե հյուրանոցը, այլ գյուղում գտնվող տունը վաճառում է «Էդեմի» ընտանեկան հյուրանոցի սեփականատերը: Մարինե Նարիաշվիլին կարծում է, որ եթե գարնանը զբոսաշրջության ոլորտը չաշխատի, և հյուրանոցները չսկսեն այցելուներ ընդունել, Ախալցիխեի շատ հաստատություններ սնանկացումից չեն խուսափի:

«Համաճարակը ոչ թե խանգարեց մեզ, այլ ոչնչացրեց: Վարկեր էինք վերցրել այս հյուրանոցի համար, ունենալով հույսեր: Բոլոր անհրաժեշթությունները, ամեն ինչ ձեռք բերեցինք, բայց օգտագործել չկարողացանք: Սա էլ առանձին ծախս էր: Այսքան ժամանակ տուրիստ չի եղել: Ինչպիսի՞ իրավիճակում կլինենք.. սնանկացանք»,- ասում է ընտանեկան հյուրանոցի սեփականատեր՝ Մարինե Նարիաշվիլին:

Այն մասին, որ հյուրընկալ բիզնեսը համանման իրավիճակում է գտնվում ամբողջ երկրում, խոսում է նաև «Հասարակություն և բանկեր» հասարակական կազմակերպության խորհրդի նախագահը: Գիորգի Կեպուլաձեն համոզված է, որ առանց պետության օգնության, այս բիզնեսի ներկայացուցիչները ճգնաժամից դուրս գալ չեն կարող: Նրա խոսքով ՝ հյուրանոցը վաճառելու որոշումդեռ շատերը կկայացնեն:

«Այս խնդիրը միայն Ախալցիխեին չի վերաբերվում, Թբիլիսիում էլ բարդ իրավիճակ է, քանի որ շատ հյուրանոցներ կախված էին միայն զբոսաշրջիկներից: Հետևաբար, այս բարդ իրավիճակում հյուրանոցներ վաճառելը սպասելի որոշում էր:

Ցավոք, երեք միլիարդ դոլար չներմուծվեց երկիր, և անգամ այսօր պարզ չէ, թե իրականում երբ կբացվի տուրիստային շրջանը: Ավիահաղորդման վերսկսումը չի նշանակում, որ մենք կունենանք զբոսաշրջիկներ: Սա շատ ցավալի փաստ է, սակայն կառավարությունը միայն ժամանակավոր դադարեցրեց հարկերը, ինչը ընդամենը մեկ քայլ է: Այս ոլորտի համար սա մեկ կաթիլ է օվկիանոսում: Ավելորդ է խոսել այն մասին, թե քանի մարդ է մնացել առանց աշխատանքի: Դժվարանում եմ խոսել այս մասին, բայց այս գործընթացը դեռ երկար կշարունակվի, եթե պետությունը քայլեր չձեռնարկի այս ոլորտի ներկայացուցիչներին օգնելու համար»,- ասում է Գիորգի Կեպուլաձեն:

Վաճառքի հանված հյուրանոցների ֆոնին, որքանո՞վ արդյունավետ էր պետության կողմից առաջարկվող օգնությունը բիզնեսի համար. Այս հարցը ուղղեցինք էկոնոմիկայի և կայուն զարգացման նախարարությանը: Գործակալության հասարակայնության հետ կապերի բաժնից մեզ հայտնեցին, որ պետությունը սկսել է վարկերի համաֆինանսավորման ծրագիրը ՝ փոքր և ընտանեկան հյուրանոցներին օգնելու համար: Կառավարության որոշման համաձայն, հյուրանոցների վարկի տոկոսների մի մասը12 ամիս շարունակ պետբյուջեից կֆինանսավորվեն: Վրաստանում կա 1556 նման հյուրանոց, 15-ը `Ախալցիխեում:

Պաշտոնական տեղեկությունների համաձայն, 3 265 վարկի փոխհատուցման համար, ծախսել է շուրջ 47 մլն լարի:

Հարցին, թե որքանով է արդյունավետ ծրագիրը, «Արտադրել Վրաստանi» մամուլի ծառայությունը պատասխանեց, որ այս հարցը գործակալության իրավասության մեջ չէ: Համաձայն Վրաստանի կառավարության հակաճգնաժամային ծրագրի, փոքր հյուրանոցների համար պետությունը ծածկելու է վարկի վեցամսյա տոկոսադրույքի 80% -ը:

Պետության առաջարկած արտոնություններից օգտվողներից մեկը Արթուր Դիլբարյանն է: «Արտ» հյուրանոցի սեփականատերը հինգ սենյականոց հաստատությունը չի բացել անգամ ամռանը, առանց եկամուտի մնացած գործարարը ստիպված էր ընդունել «Արտադրիր Վրաստանի» առաջարկը: Նա բանկից երկու վարկ է վերցրել, բայց միայն փոքր վարկի սուբսիդավորման հայտն է հաստատվել:
«Փոքր վարկի համար, որը 3 600 լարի էր, համաձայնություն եմ ստացել: Բայց մինչև հիմա, սպասում եմ երկրորդ վարկի `180,000 լարիի պատասխանին: Սա շատ լավ շանս է, քանի որ վարկերի հետաձգման ժամանակ տոկոսները շատ բարձր են, մեծ վարկի համար ստիպված եմ ավելորդ վճարել 22 000 լարի, իսկ սա վճարել ես չեմ կարող»,- ասում է Արթուր Դիլբարյանը:

Կորոնավիրուսային համաճարակի պատճառով 2020 թվականի գարնանից Վրաստանում հյուրանոցները դադարել են այցելուներ ընդունել: Հունվարի 8-ից պետական կանոնակարգերի համաձայն, վերսկսեցին իրենց աշխատանքը, սակայն փակ սահմանների պատճառով, կարողացան հյուրընկալել միայն այցելուների մեկ երրորդ մասը:

Երկրում համաճարակաբանական իրավիճակի վատթարացումից հետո՝ անցած տարվա նոյեմբերի 28-ին կառավարությունը կրկին սահմանափակումներ կիրառեց: Երեք ամիս է, ինչ երկրում հյուրանոցների զգալի մասը չի գործում: Արդյունքում, այս ոլորտը հասել է սնանկացման եզրին: Հաստատությունների սեփականատերերը, իրավիճակից դուրս գալու համար պատրաստվում են վաճառել հյուրանոցները: Կառավարությա կողմից հաստատված այլ արտոնությունները, ինչպիսին են տուրիզմի հետ կապված բիզնես սուբյեկտների համար չորս ամսյա կարողության և եկամտային հարկերի հետաձգումը մինչև 2020 թվականի նոյեբեր, ինչպես նաև վարկերի վերակազմավորման հնարավորությունները համարվում են անարդյունավետ:

Խաթունա Ոսկանյանը սոցիալական ցանցի իր անձնական էջում և ֆեյսբուքյան խմբերում հայտարարություն է տեղադրել «Հին Ռաբաթ»-ի վաճառքի մասին: Ասում է, որ օբյեկտով արդեն հետաքրքրվել է երեք մարդ: Բոլոր երեք հետաքրքրվողները հյուրանոցների նախկին օտարերկրյա զբոսաշրջիկներն են: Եթե նրանց հետ բանակցությունները ձախողվեն, սեփականատերը ստիպված կլինի բացել հյուրանոցը, սակայն այս դեպքում նա պետք է վնասի հաշվին աշխատի:

Վիճակագրության ազգային գործակալության տվյալների համաձայն ՝ 2019 թվականին տարածաշրջան այցելել է միջինը 498 000 զբոսաշրջիկ: Geostat- ը հաշվարկել է նաև 2020-ի առաջին եռամսյակը, երբ երկիրը դեռ կարող էր ընդունել օտարերկրյա զբոսաշրջիկների: Երեք ամսվա ընթացքում տարածաշրջանը հյուրընկալել է միջինը 57,300 այցելու: