საქართველოს ფოლკლორის ცენტრის მიერ ინცირებული პროექტის ფარგლებში, ცენტრის წარმომადგენლები ახალციხეს ესტუმრნენ. ისინი ადმინისტრაციული შენობის სააქტო დარბაზში, ადგილობრივი სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების წარმომადგენლებს შეხვდნენ და ნამუშევრები დაათვალიერეს. ღონისძიების ორგანიზატორის განმარტებით, მათი მიზანია ხელოვნების ნიმუშები მთელი ქვეყნის მასშტაბით მოიძიონ, შეაგროვონ და მონიტორინგი გაუწიონ. სამომავლოდ, ნამუშევრების ავტორებს კვალიფიკაციის ასამაღლებელი ტრენინგები ჩაუტარდებათ.

7-20 სექტემბერს ახალციხეში ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალური ფესტივალი გაიმართება. ადგილობრივ მაყურებელს შესაძლებლობა ეძლევა, ქვეყნის წამყვანი თეატრების შემოქმედება იხილოს. ფესტივალში მონაწილობას თავისუფალი თეატრი, შოთა რუსთაველის, კოტე მარჯანიშილის, მუსკომედიის, მოზარდმაყურებელთა თეატრი, პეტროს ადამიანის სახელობის, რუსთავის, გორის, ფოთის, ჭიათურის, ქუთაისისა და  თელავის თეატრები მიიღებენ. 7 სექტემბერს ფესტივალს მიხეილ თუმანშვილის სახელობის კონომსახიობთა თეატრი გახსნის სპექტაკლით “ამბავი ვეფხისა და მოყმისა”. ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალური ფესტივალი 20 სექტემბერს მესხეთის სახელმწიფო პროფესიული დრამატული თეატრის სპექტაკლით “სანამ დაგვიძახებენ” დაიხურება. თეატრში აბონემენტების შეძენა მაყურებელს პირველ აგვისტომდე შეუძლია.

ქართული ტრადიციული საეკლესიო გალობა, ხალხური სიმღერა და საკრავიერი მუსიკა, ზეპირსიტყვიერება, ქორეოგრაფია სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების ექსპონატების გამოფენა–ახალციხე ფოლკლორის ეროვნული ფესტივალისთვის ემზადება. ღონისძიება მესხეთის სახელმწიფო პროფესიულ დრამატულ თეატრში 16 ივლისს გაიმართება.

თბილისის  სტიქიით დაზარალებულთა დასახმარებლად, ახალციხეში საქველმოქმედო კონცერტი გამართა. ღონისძიება ახალციხის ციხის ტერიტორიაზე ჩატარდა. ადგილობრივების წინაშე ცნობილი ქართველი მომღერლები წარსდგნენ. ღონისძიების მთავარი ნაწილის დასრულების შემდეგ, ახალგაზდების განწყობაზე დიჯეიმ იზრუნა.

საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ბიბლიოთეკის წარმომადგენლები ახალციხის  ცენტრალურ ბიბლიოთეკას ესტუმრნენ. ისინი ადგილობრივ სამეცნიერო დაწესებულებებს გაეცნენ და სამომავლო ურთიეთობის გეგმები დასახეს. საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ბიბლიოთეკის დირექტორის თქმით, ისინი ახალციხის ცენტრალურ ბიბლიოთეკაში ელექტრონულ კატალოგებს დაამატებენ, რათა ადგილობრივ მომხარებელს კომფორტი ამ კუთხითაც  შეექმნას.

ახალციხემ  ზესტაფონის უშანგი ჩხეიძის სახელობის პროფესიულ სახელმწიფო დრამატულ თეატრს უმასპინძლა. დასმა ადგილობრივ მაყურებელს სპექტაკლი „იხვებზე ნადირობა“ შესთავაზა.  მსახიობების თქმით, ზესტაფონის თეატრის სცენაზე  ალექსანდრე ვამპილოვის პიესის მიხედვით, სპექტაკლი ორჯერ დაიდგა. რეჟისორი მამუკა ცერცვაძეა. საგასტროლო ტურნე საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრომ 10 000 ლარით დააფინანსა. პირველი გასტროლი ახალციხეში მოეწყო.

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს წარმომადგენლებმა ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში საღამოსა და ფარავნის ტბების მიმდებარე ტერიტორიაზე არსებული ძეგლების საგანგებო მონიტორინგი განახორციელეს. სააგენტოს გენერალური დირექტორის მოადგილეებმა პაატა გაფრინდაშვილმა და დავით ლომიტაშვილმა, ასევე ეროვნული სააგენტოს რეგიონალური სამსახურის უფროსმა დავით ტყეშელაშვილმა, ვარძიის მუზეუმ-ნაკრძალის დირექტორმა კახა ზაზაძემ, შსს. ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის მთავარი სამმართველოს უფროსმა გიორგი კიკალიშვილმა, მოადგილემ ზოირაბ იგიტიანმა და განყოფილების უფროსმა გურგენ მადოიანმა ერთობლივად მოინახულეს საღამოსა და ფარავნის ტბასთან მდებარე ძეგლები – ფარავნის ქარვასლა და დუმანისა და სათხის ტაძრები. სპეციალური ჯგუფის მიერ გადამოწმებული იქნა ინფორმაცია უკანონო არქეოლოგიის ფაქტის შესახებ, თუმცა ადგილზე დათვალიერების შედეგად, დუმანისა და სათხის ტაძარში განძთამაძიებლობა ე.წ. შავი არქეოლოგია არ დაფიქსირდა. კულტურის სამინისტროს ინფორმაციით, ამ დრიოსათვის, არცერთ ძეგლზე მიმდინარეობს უნებრთვო სამუშაოები და ძეგლთა მდგომარეობა, გასული წლებში ჩატარებული მონიტორინგის მონაცემებთან შედარებით, კრიტიკულად შეცვლილი არ არის. დუმანის ტაძარში არსებულ მდგომარეობას, შავ არქეოლოგიასთან დამახასიათებელ სურათთან კავშირი არ აქვს. დუმანის ტაძრის მონიტორინგი 2008 წლის 6 აპრილს განხორციელდა, ამ დროს ვარძიის მუზეუმ-ნაკრძალის მონიტორინგის ჯგუფმა დააფიქსირა ძეგლის ინტერიერში მიწის მოხსნილი ფრაგმენტი, თუმცა კულტურული მემკვიდრეობის დაზიანების ფაქტი არც მაშინ იყო გამოკვეთილი. ამჯერად, ტაძრის სამხრეთით ერთ სამარხზე საფლავის ქვა დაძრულია, შეინიშნება მოხსნილი მიწის ნაწილის შედეგად მცირე ზომის ღრმული, თუმცა რაიმე სახის კულტურული ღირებულების დაზიანება გამორიცხულია. ფარავნის ქარვასლა XIII-XIV საუკუნეების ძეგლია, მისი სახურავი სრულადაა ჩაქცეული. ნაგებობა აგურისა და თლილი ქვის ნარევითაა ნაგები კირის დუღაბზე. შენობა სამნავიანია და ერთმანეთისაგან ბურჯებითაა გამიჯნული. საქართველოში გამოვლენილ ქარვასლებს შორის ფარავნის ქარვასლა ყველაზე სრულყოფილადა არის შემორჩენილი, შიდა სივრცე მაღალი ბალახის საფარითაა გაჯერებული, ნაგებობის მნიშვნელობიდან გამომდინარე დაგეგმილია ძეგლის შესწავლა და კონსერვაცია. ვარძიის მუზეუმ-ნაკრძალის მონიტორინგის ჯგუფის მიერ წლების განმავლობაში ადგილობრივ მოსახლებას გაფრთხილება ეძლეოდა, ძეგლის ტერიტორიაზე დაცული ყოფილიყო სისუფთავე, რაც ამ დრომე არ სრულდება და ეროვნული სააგენტო გეგმავს მოსახლეობის მასიურ ინფორმირებას, ძეგლის დანაგვიანების მავნე ზემოქმედების შესახებ. სათხეს ტაძარი განვითარებული შუა საუკუნეების ძეგლია, რომლის ნანგრევზე XIX საუკუნის დასაწყისში ახალი ნაგებობა მიაშენეს, რაც კარგად ასახავს გასულ წლებში განხორციელებულ ქმედებას და ისტორიას. სხვა მნიშვნელოვანი, ახალი დარღვევა სათხეს ტაძარში დაფიქსირებული ამ დროისთვის არ არის.

6 ივლისს, მესხეთის თეატრი ზესტაფონის უშანგი ჩხეიძის პროფესიული სახელმწიფო დრამატული თეატრს უმასპინძლებს. თეატრის დასი მაყურებელს სპექტაკლს „იხვებზე ნადირობა“–ს შესთავაზებს. ზესტაფონის თეატრის საგასტროლო ტურნე, ქვეყნის მასშტაბით, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით მიმდინარეობს. გარდა ამისა, 7 ივლისს 19:00 სთ-ზე მესხეთის თეატრის მაყურებელი ხულოს სახელმწიფო დრამატული თეატრის მიერ დადგმულ სპექტაკლს იხილავს.

არასაკმარისი ფართი და თეატრისთვის შეუფერებელი შენობა – ახალციხის თოჯინების თეატრის თანამშრომლები  პირობების არარსებობაზე საუბრობენ. მათი თქმით, შენობა, სადაც ამ ეტაპზე დაწესებულება ფუნქციონირებს, თანამშრომლებისთვის მოუხერხებელი, მაყურებლისთვის კი არაკომფორტულია. ამიტომ ისინი, ქალაქის ცენტრში იმ შენობაში გადასვლას ითხოვენ, რომელიც 2012 წლამდე თოჯინების თეატრს ეკავა. ასე გამოიყურება ახალციხის თოჯინების თეატრი, რომელიც  რაბათის ისტორიულ კომპლექსში მდებარეობს. ადმინისტრაცია იმ პრობლემების მოგვარებას ითხოვს, რომლის წინაშეც სამი წელია დგანან. თანამშრომლები ამბობენ, რომ შენობა მინიმალურ სტანდარტსაც ვერ აკმაყოფილებს.

„Tbilisi City“  13 ივნისის სტიქიით დაზარალებულთა დასახმარებლად, ახალციხეში საქველმოქმედო კონცერტს მართავს. აღნიშნულთან დაკავშირებით, ქართველი მომღერლები ადგილობრივ მაყურებელს მიმართავენ და ღონისძიებაზე ეპატიჟებიან. კონცერტი ახალციხის ციხის მიმდებარე ტერიტორიაზე 7 ივლისს ჩატარდება. ადგილობრივების წინაშე ჯგუფი „ფრანი“, მარკუს მეტრეველი, ნიკი სლოუ და სხვა ცნობილი მომღერლები წარსდგებიან.  კონცერტი, დაახლოებით, ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდება. მსურველებს ბილეთების შეძენა ახალციხის ციხის ტერიტორიაზე შეუძლიათ, რომლის ღირებულებაც ხუთი ლარია.

ახალციხის ციხის ადმინისტრაციამ ექვსი თვის განმავლობაში კომპლექსში დაფიქსირებული ვიზიტორების რაოდენობა გამოაქვეყნა.  2015 წლის იანვარ – ივნისში, ციხეზე 49 855 დამთვალიერებელი დაფიქსირდა. როგორც ახალციხის ციხის ადმინისტრაციის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსი განმარტავს, გასულ წელთან შედარებით, ამ პერიოდში ვიზიტორთა რაოდენობამ იკლო. თუმცა ლილი გოზალიშვილის თქმით, ბიუჯეტში შესული თანხა გაიზარდა, რაც უცხოელი ტურისტებისათვის ბილეთისა და გიდის მომსახურების ფასის ზრდამ განაპირობა.

30 ივნისს, მესხეთში ახალციხელობა აღინიშნა. წმინდანის ხსენების დღე, რომელმაც დროთა განმავლობაში სახალხო დღესასწაულის სახე მიიღო, შალვა ახალციხელის სახელს უკავშირდება. მასშტაბური სპორტული და კულტურული ღონისძიებები, ხალხური რეწვის ნიმუშთა გამოფენა, “საპატიო ახალციხელები” და არაერთი წარმატებული ადამიანის დაჯილდოება – ასე აღინიშნა დღესასწაული რაბათის ისტორიულ უბანში. ახალციხელობასთან დაკავშირებული ღონისძიებები, ქალაქში, სპორტული აქტივობებით დაიწყო. სასპორტო სკოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე ქუჩის ფეხბურთი გაიმართა, რომელშიც მონაწილეობა ოთხმა გუნდა მიიღო.

“საპატიო ახალციხელის” წოდება, ახალციხელობის დღესასწაულზე, კიდევ სამ ადგილობრივს მიენიჭა. ტიტული წელს სამცხე–ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორმა მერაბ ბერიძემ, კულტურის განყოფილების ყოფილმა გამგემ ელგუჯა კოპაძემ და სახალხო მთქმელმა და პოეტმა ვასილ კვინცხაძემ მიიღეს. შესაბამისი ჯილდო მათ სამცხე–ჯავახეთის გუბერნატორის მოადგილემ ავთანდილ კაჭკაჭაშვილმა და ახალციხის მერმა გიორგი კოპაძემ და გადასცეს.  მათ გარდა, დასაჩუქრდნენ, 2014 წლის “საპატიო ახალციხელებიც”. ასევე სპეციალური ჯილდო გადაეცა ადგილობრივი ტექნიკის მაღაზიის მეპატრონეს სერგეი კირაკოსიანს, რომელმაც თბილისში სტიქიის დროს დაზარალებულთა დასახმარებლ აქციაში დიდი წვლილი შეიტანა. ასევე, დასაჩუქრდა პროექტ “ეტალონის” წამყვანი გოჩა ტყეშელაშვილიც. “საპატიო ახალციხელები” წელს პირველად საზოგადოებამ შეარჩია. აღნიშნულისთვის მერიის საორგანიზაციო განყოფილების თანამშრომლებმა, მოსახლეობაში გამოკითხვა ჩაატარეს. შერჩევითი პრინციპით, გამოკითხვაში მონაწილეობა 200–მა ადამიანმა მიიღო. პირისპირ ინტერვიუს გარდა, ჩატარდა სატელფონო გამოკითხვაც. პარალელურად, ახალციხის მუნიციპალიტეტის მერიის facebook-ის ოფიციალურ გვერდზე ინერაქტივი მიმდინარეობდა, სადაც 10  კანდიდატი იყო  ჩამოთვლილი. ხმის მიცემა სასურველი ადამიანისთვის, ნებისმიერ მსურველს შეეძლო. საბოლოოდ, ყველა შედეგი შეჯამდა და “საპატიო ახალციხელის” წოდება სწორედ, აღნიშნულ პიროვნებებს მიენიჭათ. შეგახსენებთ, რომ სახალხო დღესასწაულზე პიროვნებებისთვის “საპატიო ახალციხელის” წოდების მინიჭების ტრადიცია, რამდენიმე წლიანი პაუზის შემდეგ 2013 წელს, ადგილობრივი თვითმმართველობის საკრებულოს თავმჯდომარის ოლეგ სანდროშვილის ინიციატივით აღდგა, რა დროსაც ტიტული კომპოზიტორ ვაჟა აზარაშვილს, გიტარისტ თემურ ყვითელაშვილსა და რეჟისორ თემურ ჩხეიძეს მიენიჭათ.  2014 წელს კი “საპატიო ახალციხელის” წოდება ვალის ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძრის წინამძღვარმა დეკანოზმა სტეფანემ, ჯაყელების შთამომავალმა ომარ ჯაყელმა და ახალციხის კულტურის სამსახურის ყოფილმა უფროსმა ვახტანგ კვესელაძემ მიიღეს.

ახალციხის საჯარო სკოლების მოსწავლეები, ანაკლიაში წასასვლელად ემზადებიან. მომავლის ბანაკში ის მოსწავლეები გაემგზავრებიან, რომლებმაც სასკოლო ოლიმპიადაში  მონაწილეობა მიიღეს და მოწინავე ადგილები დაიკავეს. ახალციხის მერიის კულტურის სამსახურის უფროსის განმარტებით, ანაკლიის ბანაკში  ქალაქის პირველი, მეორე და მეხუთე საჯარო სკოლის მოსწავლეები მოხვდნენ.

   მესხეთის პროფესიული სახელმწიფო დრამატული თეატრი ნიმინაციით, საუკეთესო ახალგაზრდა რეჟისორი, პრემია „დურუჯზეა“ წარდგენილი.  სამ კანდიდატს შორისაა სოსო ბაკურაძე, სპექტაკლით „მატარებელი მოდის“. მასთან ერთად აღნიშნულ ნომინაციაზე წარდგენილნი არიან: ანი ხიდაშელი სპექტაკლით, „თავისუფალი პეპლები“, კოტე მარჯანიშვილის სახელობის პროფესიული სახელმწიფო დრამატული თეატრიდან და  ნიკოლოზ საბაშვილი სპექტაკლით, „1945“ – ნოდარ დუმბაძის სახელობის მოზარდ მაყურებელთა პროფესიული სახელმწიფო თეატრიდან. 5 წევრისგან შემდგარმა ჟიურიმ, ნომინირებულ სპექტაკლები რამდენიმე კვირის განმავლობაში განიხილა და ნომინაციაზე წარსადგენ კანდიდატთა მოკლე ნუსხა შეადგინა. პრემიის ლაურეატების გამოსავლენად კი საბოლოო ფარული კენჭისყრა ჟიურის წევრებს შორის დაჯილდოების დღეს, ღონისძიებამდე რამდენიმე საათით ადრე ჩატარდება. გამარჯვებულების ვინაობა სადღესასწაულო ცერემონიაზე გახდება ცნობილი, რომელიც შემოდგომაზე ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლ–მუზეუმში გაიმართება. „დურუჯი“ 2014–2015 შემდეგი ნომინაციებისთვის გაიცემა:  საუკეთესო სარეჟისორო ნამუშევარი – პრემიის ოდენობა14 000 ლარს შეადგენს; საუკეთესო მსახიობი ქალი და საუთესო მსახიობი მამაკაცი – პრემიის ოდენობა – 2 000–2 000 ლარი; სეზონის განმავლობაში დადგმული საუკეთესო თანამედროვე ქართული პიესის ავტორი – პრემიის ოდენობა, ასევე,  2 000 ლარს შეადგენს; ნომინაციაზე – საუკეთესო ახალგაზრდა რეჟისორი – გადაეცემა საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მიერ დაწესებული სპეციალური პრიზი, 10 000 ლარის ოდენობით. ამ ნომინაციაზე წარდგენილი რეჟისორის ასაკი 35 წელს არ უნდა აღემატებოდეს. საქველმოქმედო ფონდ „ცისკრის“ მიერ დაწესებული პირველი დამოუკიდებელი თეატრალური პრემია „დურუჯი“, უკვე მეშვიდედ გაიცემა. წელს საბუთების წარგენის ვადა 8 მაისს ამოიწურა. სულ 22 თეატრის, 37 განაცხადია შეტანილი.

აღიარებული მუსიკალური ნაწარმოებები, ცნობილი კომპოზიტორების შემოქმედება, სასიმღერო ნომრები, იმპოვიზაციები და კმაყოფილი აუდიტორია – ასე აღინიშნა სულხან ცინცაძის სახელობის სამუსიკო სკოლის დაარსებიდან 60 წლის იუბილე. ღონისძიებაზე საკუთარი შესაძლებლობები არა მხოლოდ მოსწავლეებმა, არამედ პედაგოგებმაც წარმოაჩინეს. სოლოსა და დუეტში შერულებული ნომრები, 2 საათიანი კონცერტის განმავლობაში ერთმანეთს ცვლიდა. როგორც დაწესებულების დირექტორი, ცისანა ახვლედიანი განმარტავს, ახალციხის სამუსიკო სკოლა 1955 წელს გაიხსნა და მას არაერთი წარმატებული ხელმძღვანელი თუ აღსაზრდელი ჰყავდა. თავად ცისანა ახვლედიანი სკოლის პირველი გამოშვების წარმომადგენელია.

ახალციხის მუნიციპალიტეტის მერია, საპატიო ახალციხელების გამოსავლენად ემზადება. ქალაქის თვითმართველობის საორგანიზაციო განყოფილების თანამშრომლებმა, საზოგადოებაში სოციოლოგიური კვლევა ჩაატარეს. ჯგუფის წევრებმა, მოსახლეობა ინდივიდუალურად, შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით გამოიკითხეს. მასში მონაწილეობა სხვადასხვა სქესის, ასაკის, სოციალური მდგომარეობისა და პროფესიის 200-მა  ადამიანმა მიიღო.

 ბორჯომის კულტურისა და ხელოვნების ცენტრში გამართულ სილამაზის კონკურსში ჯიურის წევრებმა „მის ბორჯომი 2015“ გამოავლინეს. ყველაზე ლამაზი ბორჯომელი გოგონას ტიტული თეონა ინასარიძეს ერგო. კონკურსზე პირველი ვიცე–მისი ეთუნა ქველაძე გახდა, ხოლო მეორე და მესამე ვიცე მისების ტიტული ლიკა სტეფნაძესა და სალომე ბურჯანაძეს ერგოთ. ბორჯომის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციის ინფორმაციით, კონკურსზე სხვადასხვა კატეგორიაში გამარჯვებულებიც დასახელდნენ, რომლებმაც “ივ როშეს” ფირმის პარფიუმერიის ნაკრები მიიღეს. დასვენების პაკეტი სასტუმრო “ევროპა”–ში და 250 ლარის ღირებულების ვაუჩერი ტანსაცმლის მაღაზიაში გამარჯვებულს, ჟიურის წევრებმა გოჩა გობრონიძემ და პაატა ჟღენტმა  გადასცეს .ღონისძიების ორგანიზატორმა, ბორჯომის კულტურისა და ხელოვნების ცენტრმა კი სამივე ვიცე მისს საჩუქრად ტელევიზორი, პლანშეტური კომპიუტერი და ტელეფონი დაკავებული ადგილების მიხდვით გადასცეს. კონკურს ბორჯომის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს თავმჯდომარე ზაზა ჩაჩანიძე და მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლები დაესწრნენ. 

მესხეთის სახელმწიფო პროფესიულ დრამატულ თეატრში სპექტაკლი „აივანი“ დაიდგა.  ეს სწორედ ის თეატრალური წარმოდგენაა, რომლის მეშვეობითაც, მსახიობმა ლია სულუაშვილმა, გორში გამართულ კომედიის ფესტივალზე, ქალის როლის საუკეთესო შესრულებისათვის, ჯილდო მიიღო. სპექტაკლში მსახიობი ოჯახის ყველაზე უფროსი წევრის როლს თამაშობს.

კიდევ ერთი საქველმოქმედო კონცერტი თბილისში სტიქიით დაზარალებულთა დასახმარებლად. „Tbilisi City“ ახალციხეში კონცერტს გამართავს. ღონიძიება ახალციხის ციხის მიმდებარე ტერიტორიაზე 7 ივლისს ჩატარდება. ადგილობრივების წინაშე ჯგუფი „ფრანი“, მარკუს მეტრეველი და ნიკი სლოუ წარსდგებიან. კონცერტი, დაახლოებით, ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდება. ღონისძიების დასრულების შემდეგ, ახალგაზდების განწყობაზე დიჯეი იზრუნებს.