,,ვეფხისტყაოსნის“ ზეპირად ცოდნის ტრადიცია არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა გახდა. სახელმწიფო ნუსხას კიდევ ერთი ძეგლი სამცხე–ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტთა ინიციატივით შეემატა. შესაბამის ბრძანებას სააგენტოს გენერალურმა დირექტორმა ხელი დღეს, 1 ოქტომბერს მოაწერა. აღნიშნულთან დაკავშირებით, უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას კულტურული მემკვიდრეობის ეროვნული სააგენტოს წარმომადგენლები ესტუმრნენ.

ხალხური სიმღერები, ქორეოგრაფიული ნომრები, ლექსები, სხვადასხვა სპორტული და კულტურული სანახაობა –ასპინძის მუნიციპალიტეტში  სახალხო დღესასწაული  იზეიმეს. “შოთაობა” 26 სექტემბერს, , ვარძიაში გაიმართა.  ღონისძიება  11:00 საათზე დაიწყო. მაყურებლის წინაშე საკუთარი რეპერტუარით  ბენდი  “ნალი”, ტრიო „ჰარმონია“ და ანსამბლი „თილისმა“  წარსდგნენ.  დღესასწაულს ახალციხისა და ტაო–კლარჯეთის მიტროპოლიტიც დაესწრო. მეუფე თეოდორემ მოსახლეობას სიტყვით მიმართა. დღესასწაულზე გამოვლინდნენ ლიტერატურულ კონკურსში გამარჯვებულები, რომელიც ადგილობრივი გაზეთის „ლიტერატურული მესხეთის“ რედაქციამ ორი თვით ადრე გამოაცხადა. აღნიშნულ კონკურსში პოეტმა თინათინ მღვდლიაშვილმა გაიმარჯვა.

ასპინძის მუნიციპალიტეტი სახალხო დღესასწაულისთვის ემზადება.  “შოთაობა” 26 სექტემბერს, ტრადიციულად, ვარძიაში გაიმართება. კულტურის სამსახურის უფროსის მოვალეობის შემსრულებლის მაკა ბერიძის ინფორმაციით, დღესასწაულთან დაკავშირებული ღონისძიებები 11:00 საათზე დაიწყება, რომელსაც ბენდი “ნალი” გახსნის. 13:00 საათზე ღონისძიების ძირითადი ნაწილია დაგეგმილი, რა  დროსაც მაყურებლის წინაშე ადგილობრივი ვოკალური და ქორეოგრაფიული ანსამბლები წარსდგებიან. გაზეთ “ლიტერატურული მესხეთის” რედაქტორი ავთანდილ ბერიძე კონკურსში გამარჯვებულებს დააჯილდოვებს. ლიტერატურული კონკურსი – პოეზიაში  რედაქციამ ორი თვით ადრე გამოაცხადა. გამარჯვებული გამოვლინდება, ასევე, ნომინაციაში – “მესხური თემატიკა”. პარალელურად, გაიმართება სპორტული შეჯიბრებები სხვადასხვა სახეობაში. მოეწყობა ხალხური რეწვის ოსტატთა და შშმ პირთა ნამუშევრების გამოფენა–გაყიდვა. ტრადიციულად, ვარძიის ტერიტორიაზე დაიდგმება ფაცხები, სადაც მსურველებს მესხური კერძების დაგემოვნების შესაძლებლობა მიეცემათ. რაც შეეხება ღონისძიებებისთვის გამოყოფილ თანხას, გამგეობაში განმარტავენ, რომ სახალხო დღესასწაული ორგანიზებული და დაფინანსებულია ასპინძის მუნიციპალიტეტის მიერ, თუმცა, კონკრეტულად რამდენი ლარი იხარჯება “შოთაობისთვის” უცნობია. სახელმწიფო შესყიდვების სამსახურში განმარტავენ, რომ ხელშეკრულებები ისევ ფორმდება, ამიტომ თანხის დასახელება ჯერჯერობით შეუძლებელია.

ახალციხეში ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალური  ფესტივალი დასრულდა. ღონისძიება თბილისის თავისუფალი  თეატრის  პრემიერით  ,,ხომ ხოცავენ ქანცგაწყვეტილ ცხენებს” დაიხურა. პიესის ავტორი და რეჟისორი ავთანდილ ვარსიმაშვილია. ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალურ ფესტივალი ახალციხეში შვიდ სექტემბერს გაიხსნა. მასში მონაწილეობa საქართველოს სხვადასხვა ქალაქის 14-მა თეატრმა მიიღო. ახალციხელი მაყურებლისთვის სპექტაკლები თბილისის, გორის, რუსთავის, ჭიათურის, ქუთაისის, ფოთის, სოხუმისა და მესხეთის თეატრალურმა დასებმა გამართეს.

ხერთვისი-ვარძია-ოლოდას მასშტაბური პროექტის განვითარება იწყება. ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს ხელმძღვანელობით ასპინძისა და ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე უძველესი არქეოლოგიური ძეგლების, ნასოფლარებისა და ციხესიმაგრეების სარეაბილიტაციო სამუშაოების განვითარების კვლევა მომზადდა. რეგიონში აღნიშნული ტერიტორიები ეკონომიკის მინისტრმა დიმიტრი ქუმსიშვილმა დაათვალიერა. ხერთვისი-ვარძია-ოლოდას მასშტაბურ პროექტს „გის და დისტანციური ზონდირების საკონსულტაციო ცენტრი გეოგრაფიკი განახორცილებს, რომელსაც ცალკეული კომპონენტების შემუშავებაში პარტნიორი ორგანიზაციები „სტუდია 21“ , „არტსტუდიო პროექტი“ და „ქართული მემკვიდრეობა დაეხმარება.

კოხტისა და მიტარბის მთებზე მსოფლიოში ერთ–ერთ წამყვანი მწარმოებლის „დოპელაიერის“ საბაგირო მონტაჟდება. სამუშაოები დღეს ეკონომიკის მინისტრმა მოინახულა. საბაგიროების მონტაჟი 2015 წლის ბოლოსთვის დასრულდება, რის შემდეგაც ტურისტრული ინფრასტრუქტურა მოეწყობა. პროექტი სახელმწიფოსა და კერძო სექტორის პარტნიორობით 118 მილიონი ლარის ფარგლებში ხორციელდება. დიმიტრი ქუმსიშვილმა ასევე მოინახულა ტერიტორია, სადაც მრავალფუნქციური გამაჯანსაღებელი კომპლექსის მშენებლობა იგეგმება. დღესვე უწყების პირველმა პირმა ბორჯომში,  სამინისტროს შპს „მთის კურორტების განვითარების კომპანიასა“ და სასტუმრო „რიქსოს ბორჯომს“ შორის ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი გააფორმა, რომელიც  მიზნად სამთო-სათხილამურო კურორტის განვითარებასა და  მის პოპულარიზაციას ისახავს.

მესხეთის პროფესიული სახელმწიფო დრამატული თეატრის რეაბილიტაცია იწყება.  შენობის მდგომარეობითა და დაგეგმილი სამუშაოებით საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრი დაინტერესდა. მიხეილ გიორგაძემ 7 სექტემბერს თეატრი ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებთან ერთად მოინახულა. სარემონტო სამუშაოების ფარგლებში, მესხეთის პროფესიულ სახელმწიფო დრამატულ თეატრში ჭერი სრულად გადაიხურება, მოწესრიგდება გარესაკანალიზაციო სამუშაოები, გამოიცვლება კარ-ფანჯრები და განახლდება სცენა. როგორც თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელმა, ლია სულუაშვილმა განაცხადა, 1975 წლის შემდეგ, ეს არის პირველი შემთხვევა, როდესაც თეატრში მასშტაბური სარემონტო სამუშაოები იწყება. შეგახსენებთ, რომ მესხეთის თეატრის მიერ, საპროექტო სამუშაოებისთვის გამოცხადებული ტენდერი ხუთჯერ ჩაიშალა. საბოლოოდ, გამარჯვებული გამოვლინდა და სამუშაოები შპს “ტექაღრიცხვამ”  4 322 ლარის ფარგლებში შეასრულა, ხოლო სარეაბილიტაციო სამუშაოებს ინდმეწარმე ქრისტინე სარაშვილი განახორციელებს. მესხეთის თეატრის რეაბილიტაცია 140 000 ლარი  დაჯდება.

ახალციხეში ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალური  ფესტივალი გაიხსნა. პირველი სპექტაკლი, „ამბავი ვეფხვისა და მოყმისა“ ადგილობრივ მაყურებელს თუმანიშვილის სახელობის კინომსახიობთა თეატრმა შესთავაზა. მესხეთის თეატრში ფესტივალის გახსნას კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრი მიხეილ გიორგაძე, უწყების წარმომადგენლები, მხარის გუბერნატორი და მუნიციპალიტეტის პირველი პირები დაესწრნენ. ფესტივალის პირველმა დღემ მაყურებელთა სიმცირის ფონზე ჩაიარა. კულტურის მინისტრმა ადგილობრივებს მეტი აქტიურობისკენ მოუწოდა. წელს, ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალურ ფესტივალში საქართველოს სხვადასხვა ქალაქის 14 თეატრი მონაწილეობს. მაყურებლისთვის სპექტაკლებს  თბილისის, გორის, რუსთავის, ჭიათურის, ქუთაისის, ფოთის, სოხუმისა და მესხეთის თეატრალური დასები გამართავენ. ეროვნული დრამატურგიის თეატრალური ფესტივალი 20 სექტემბრის ჩათვლით გაგრძელდება.

7 სექტემბერს, 19:00 საათზე, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით, ახალციხეში, მესხეთის პროფესიულ სახელმწიფო დრამატული თეატრში, ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალური  ფესტივალი გაიხსნება. ღონისძიებას საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრი მიხეილ გიორგაძე დაესწრება. ფესტივალს თუმანიშვილის სახელობის კინომსახიობთა თეატრის სპექტაკლით „ამბავი ვეფხვისა და მოყმისა“ გახსნის. წელს, ეროვნული დრამატურგიის მესამე თეატრალურ ფესტივალში საქართველოს სხვადასხვა ქალაქის 14 თეატრი მონაწილეობს. მაყურებლისთვის სპექტაკლებს  თბილისის, გორის, რუსთავის, ჭიათურის, ქუთაისის, ფოთის, სოხუმისა და მესხეთის თეატრალური დასები გამართავენ. ეროვნული დრამატურგიის თეატრალური ფესტივალი 7–დან 20 სექტემბრის ჩათვლით გაგრძელდება.

შორეთის ტაძრის გადაუდებელი სარებილიტაციო სამუშაოები დაიწყო.  პროექტიის მიხედვით, სამონასტრო კომპლექსის აღდგენა ეტაპობრივად მოხდება. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს ინფორმაციით, პირველ რიგში გაწმენდითი სამუშაოები ჩატარება. „ძეგლი საკმაოდ რთულ მდგომარეობაშია. იმისთვის, რომ მთლიანად გამოჩნდეს ამ ტაძრის დიდებულება, პირველ ეტაპზე,  უნდა გაიწმინდოს მიმდებარე ტერიტორია და ტაძრის ფასადები, გამაგრდეს ყველაზე დაზიანებული უბნები და განხორციელდეს კონსერვაცია.  პროექტის მიხედვით, ეტაპობრივად მოხდება ფასადების გამაგრება, კონსერვაცია, გუმბათის  აღდგენა  და გადახურვა“ – აცხადებს „მეცხრე არხთან“ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახური უფროსი. ნათია მურაჩაშვილის თქმით, კომპლექსის რეაბილიტაციისას განსაკუთრებული ყურადღება ხარისხს მიენიჭება და შენარჩუნებული იქნება ძეგლის მხატვრული სტილი.

ტიმოთესუბნის მონასტრის 800 წლისადმი მიძღვნილი დღესასწაული საზეიმო ვითარებაში გაიხსნა. ბორჯომის მუნიციპალიტეტის კულტურის სამსახურის ორგანიზებით, კულტურისა და ხელოვნების ცენტრში  ბორჯომელი მხატვრის ომარ ჩხეიძის ფერწერული ტილოების გამოფენა მოეწყო. ექსპოზიციაზე ასევე წარმოდგენილი იყო ისტორიკოს ბაკურ გელაშვილის ფოტოგამოფენის ნაწილი სახელწოდებით- „ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქია“, რომელიც 14 აგვისტოს სრულყოფილი სახით ტიმოთესუბნის მონასტრის ეზოს ტერიტორიაზე გადაინაცვლებს. ღონისძიების ფარგლებში, დამთვალიერებელს საშუალება მიეცა მოსწავლეების მიერ შესრულებული ხელნაკეთი ნამუშევრებიც ეხილათ. გამოფენა გახსნა ბორჯომისა და ბაკურიანის მიტროპოლიტმა სერაფიმემ.  დღესასწაულთან დაკავშირებით ბორჯომში საქართველოს პრემიერ–მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილიც იმყოფება. შეგახსენებთ, რომ დღესასწაული 14 აგვისტოს  ტიმოთესუბანის ტაძრის მიმდებარე ტერიტორიაზე გადაინაცვლებს, სადაც საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი ილია მეორე პარაკლის აღავლენს. ლიტურღიის შემდგომ კი ღია ცის ქვეშ სახალხო ზეიმი დაიწყება. ღონისძიებებს, ცნობილი მომღერლების მონაწილეობით, გალა-კონცერტი დაასრულებს.

ახალციხის მუნიციპალიტეტის გამგეობამ, სამი პიროვნება სამ სხვადასხვა სფეროში გაწეული ღვაწლისათვის დააჯილოვა. მათ შორისაა ახალციხის მერის გიორგი კოპაძის მამა. ელგუჯა კოპაძეს ჯილდო კულტურის სფეროში გაწეული სამსახურისთვის, მერი ხაბეიშვილს სამედიცინო სფეროში დამსახურებისთვის და  აწყურში მცხოვრებ 89 წლის პედაგოგს ლავრენტი ბერიძეს – სფეროში მრავალწლიანი მუშაობისთვის გადაეცა. ღონისძიებას ორგანიზება ახალციხის მუნიციპალიტეტის გამგეობის კულტურის სამსახურმა გაუწია.  მათი თქმით ღონისძიება გეგმიური იყო და აღნიშნული პირების შესახებ ინფორმაცია  რწმუნებულებისაგან მიიღეს.

ფინანსთა მინისტრმა ნოდარ ხადურმა და საქართველოში მსოფლიო ბანკის ოფისის ხელმძღვანელის მოვალეობის შემსრულებელმა იოსებ მელითაურმა, ხელი მოაწერეს ხელშეკრულებას, რომლის საფუძველზეც სამცხე-ჯავახეთისა და მცხეთა-მთიანეთის რეგიონების ეკონომიკური განვითარებისა და ტურისტული პოტენციალის ზრდისთვის საქართველო 60 მილიონი აშშ დოლარის ოდენობის შეღავათიან ფინანსურ რესურსს მიიღებს. ხელშეკრულებით  მცხეთა-მთიანეთის და სამცხე-ჯავახეთის რეგიონებში ურბანული, კომუნალური და ტურისტული ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია, კულტურული მემკვიდრეობისა და ისტორიული ძეგლების აღდგენა, ასევე,  სხვადასხვა ქალაქში ვიზიტორთა რაოდენობის გაზრდის მიზნით, ტურისტული ინფრასტრუქტურის აღდგენითი სამუშაოების განხორციელებაა გათვალისწინებული. 

ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების ვიზიტორთა ცენტრი ოფიციალურად გაიხსნა. ადმინისტრაციული შენობა ახალქალაქში, ნინოწმინდა-კარწახის გზაჯვარედინზე მდებარეობს. ცენტრში საგამოფენო სივრცეა მოწყობილი, სადაც ფიტულების ექპოზიციაა განლაგებული. ველოტური, ტბაზე თევზაობა, საცხენოსნო და საფეხმავლო ტურები – ვიზიტორთა ცენტრი სტუმრებს სხვადასხვა სახის მომსახურებას სთავაზობს. ჯავახეთის დაცულ ტერიტორიებზე ფრინველების 140-მდე და ძუძუმწოვრების 80-მდე სახეობა ბინადრობს, მათგან ზოგიერთი წითელ წიგნშია შესული.

საქართველოს რეგიონებში განსახორციელებელი პროექტების ფონდიდან საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროსათვის 1 400 000 ლარი გამოიყო. თანხა რეგიონებში ისტორიული ძეგლების რეაბილიტაციასა და საპროექტო სამუშაოებს მოხმარდება. პროექტების განხორციელება იგეგმება სამცხე–ჯავახეთშიც. რეგიონის მასშტაბით, პროექტი, ასპინძის მუნიციპალიტეტში შორეთის XIV-XV საუკუნეების სამონასტრო კომპლექსის სარეაბილიტაციო სამუშაოების პირველ ეტაპს მოიცავს. ასევე, დაგეგმილია,  აწყურის ღვთისმშობლის ტაძრის რეაბილიტაციისათვის საჭირო საპროექტო-კვლევით სამუშაოები,  თისელის XIV-XV საუკუნეების გუმბათიანი ეკლესიის სარეაბილიტაციო სამუშაოები და  საფარის მთავარი ტაძრისა და სამრეკლოს სარეაბილიტაციო სამუშაოების მეორე ეტაპი. 1 400 000 ლარი სამცხე–ჯავახეთის გარდა, საქართველოს სხვა რეგიონებსაც მოხმარდება.

ახალციხის საკრებულოში შექმნილმა ჰერალდიკის კომისიამ ქალაქის სიმბოლოკის ორი ნამუშევარი შეარჩია. გერბისა და დროშის ნიმუშები რეკომენდაციისათვის დედაქალაქში გადაიგზავნება. კონკურსის ფარგლებში,  ოთხი ავტორის მიერ წარდგენილი ცხრა ნამუშევარი საკრებულოს წევრებთან ერთად ისტორიკოსებმა და ხელოვნებათმცოდნეებმა განიხილეს. ლომი, ჯვარი, ფარ–ხმალი, ციხე– ეს ის ნიშნებია, რომლებიც ჰერალდიკის კონკურსში მონაწილეებმა საკუთარ ნამუშევრებზე დაიტანეს. ქალაქ ახალციხის სიმბოლიკისათვის ოთხი ავტორის მიერ წარმოადგენილი ცხრა ნამუშევარი, ჰერალდიკის კომისიამ განიხილა.

რეგიონის ფოლკლორული ანსამბლები ფესტივალ ,,არტ–გენში“ დღეს, 21 ივლისს ჩაერთვნენ. სამცხე–ჯავახეთმა კუთხის ფოლკლორი და რეწვის ნიმუშები, ეთნოგრაფიული მუზეუმის ტერიტორიაზე  წარადგინეს. ახალცხის მერის მოადგილის თქმით, ღონისძიებაში მონაწილეობას ახალციხიდან ანსამბლი ,,მესხეთი“ იღებს. მესხი მომღერლები საკუთარი რეპერტუარიდან რამოდენიმე სიმღერას შეასრულებენ. ფესტივალის ფარგლებში, საქართველოსა და მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან მოწვეული შემსრულებლების მონაწილეობით კონცერტები და წარმოდგენები მოეწყობა.  ასევე, ჩატარდება ხალხური რეწვისა და სახვითი ხელოვნების გამოფენა–გაყიდვები. არტ–გენის ფესტივალი, უკვე 10 წელია ყოველწლიურად  იმართება. მის ძირითად მიზანს საქართველოს ხალხური ტრადიციული შემოქმედების პოპულარიზაცია, ამ დარგის უცნობი და ნაცნობი ნიმუშების მოძიება და საზოგადოებისთვის გაცნობა წარმოადგენს.

ქალაქ ახალციხის მუნიციპალიტეტის მიერ გამოცხადებულ სიმბოლიკის კონკურსში მონაწილეობას ოთხი კონკურსანტი იღებს. გერბისა და დროშის ესკიზები ახალციხის საკრებულოში დღეს, 17 ივლისს, კონკურსის დასრულებამდე რამდენიმე წუთით ადრე წარადგინეს. მოთხოვნების მიხედვით, ესკიზები ჰერალდიკის კანონების გათვალისწინებით უნდა იყოს შექმნილი. პროექტის ავტორმა სიმბოლიკაში ჰერალდიკური მემკვიდრეობითობა; ტერიტორიის ისტორიული მემკვიდრეობა, ასევე, გეოგრაფიული მდებარეობა უნდა ასახოს.

ახალციხეში ფოლკლორის ეროვნული ფესტივალი გაიმართა. ღონისძიება მესხეთის პროფესიულ დრამატულ თეატრში მოეწყო. მასში მონაწილეობა სამცხე-ჯავახეთის რეგიონიდან ფოლკლორის სხვადასხვა დარგის წარმომადგენელმა მიიღო. ღონისძიებაში ჩართულნი იყვნენ ტრადიციული გალობის საეკლესიო გუნდები, ფოლკლორული და ქორეოგრაფიული ანსამბლები, ინდივიდუალური შემსრულებლები, სახალხო მთქმელები. გარდა ამისა, გამოიფინა სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების ნიმუშები. ღონისძიება მთელი დღის განმავლობაში გაგრძელდა.

ტრისტული სეზონი ახალციხეში აქტიურ ფაზაში გადადის. ბოლო მონაცემებით, ახალციხის ციხის ისტორიულ კომპლექსში 55 ათასზე მეტი ვიზიტორი დაფიქსირდა, მიუხედავად ამისა ციხის ადმინისტრაციაში განმარტავენ, რომ ტურისტების რაოდენობა გასულ წელთან შედარებით შემცირებულია. ახალციხის ციხის ისტორიულ კომპლექსში, ტურისტული სეზონი აქტიურად მიმდინარეობს. ციხის ადმინისტრაციაში განმარტავენ, რომ ობიექტი ამ დრომდე 55 ათასზე მეტმა ვიზიტორმა მოინახულა.  საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ხელმძღვანელის თქმით, ტურისტების დიდი რაოდენობა, ძირითადად, რუსეთიდან, ისრაელიდან და პოლონეთიდან დაფიქსირდა. დამთვალიერებელთა სიმრავლის მიუხედავად, ლილი გოზალიშვილი ამბობს, რომ ვიზიტორთა რაოდენობა გასულ წელთან შედარებით ნაკლებია.